کشور برگزیده سال

  نشریه اکونومیست در دسامبر هر سال کشور برگزیده سال را معرفی می‌کند. برنده لزوماً ثروتمندترین، شادترین یا پرفضیلت‌ترین مکان نیست، بلکه کشوری است که در ۱۲ ماه گذشته بیشترین پیشرفت را داشته است. بحث و گفت‌وگو بر سر انتخاب این کشور در میان کارشناسان نشریه به‌شدت  بالا می‌گیرد. از میان برندگان قبلی می‌توان به کلمبیا (به خاطر پایان دادن به جنگ داخلی)، اوکراین (به خاطر مقاومت در برابر تهاجم) و مالاوی (به خاطر دموکراتیزه‌شدن) اشاره کرد. 

جایزه سال ۲۰۲۳ هم به یونان تعلق گرفت چون موفق شد خود را از یک بحران مالی درازمدت بیرون بکشد و یک دولت منطقی میانه را انتخاب کند.

فهرست کوتاه امسال نام پنج کشور را دربر می‌گیرد. دو کشور در مقابل حکومت‌های نامناسب ایستادند. دولت جدید دونالد تاسک در لهستان که پس از انتخابات ۲۰۲۳ مجلس تشکیل شد یک سال را صرف ‌ترمیم خسارات دولت قبلی کرد. حزب قانون و عدالت که هشت سال بر کشور حاکم بود کنترل دادگاه‌ها، تجارت و رسانه‌ها را در دست گرفت و هنجارهای دموکراتیک را از بین برد. آقای تاسک ماموریت سخت اصلاح نهادها را بر عهده گرفت و علاوه بر آن با تقویت ارتش و بودجه دفاعی لهستان را به یکی از ارکان امنیت اروپا تبدیل کرد.

10 هزار کیلومتر آن‌طرف‌تر، مردم آفریقای جنوبی هم به دنبال شرایط بهتر بودند. حزب کنگره ملی آفریقا (ANC) در انتخابات ماه می برای اولین‌بار اکثریت مجلس را از دست داد. این حزب از پایان آپارتاید در سال ۱۹۹۴ کشور را اداره می‌کرد. رای‌دهندگان از ناکامی اقتصادی دولت و غارتگری و چپاول اموال دولتی توسط بزرگان حزب حاکم به ستوه آمده بودند. هم‌اکنون کنگره ملی آفریقا یک دولت ائتلافی تشکیل داده است و رهبران خردمندتر آن تصمیم گرفتند با حزب اتحاد دموکراتیک کار کنند که سابقه خوبی در اداره شهرها و شهرستان‌ها از خود نشان داده است. دولت ائتلافی جدید راه دشواری برای حل مسائلی مانند بیکاری و جرائم پیش‌رو دارد، اما فرصت دارد تا حکمرانی بهتری به نمایش بگذارد.

یک کشور هم می‌تواند به خاطر اصلاحات اقتصادی برنده باشد. آرژانتین برای مدت طولانی وضعیت سیاسی وخیمی داشت و هزینه‌کردهای بی‌برنامه، تورم بالا، نرخ‌های چندگانه ارز و نکول‌های پی‌درپی گریبان آن را گرفته بودند. خاویر میلی رئیس‌جمهور جدید کشور در سال ۲۰۲۴ تندروانه‌ترین آزمایش جهانی در زمینه بازار آزاد را به اجرا گذاشت. 

او مقررات و هزینه‌کرد دولتی را به‌شدت کاهش داد. در نتیجه اقدامات او نرخ تورم و هزینه وام‌ها پایین آمد و اقتصاد در فصل سوم سال شروع به رشد کرد. با این حال هنوز نرخ ارز شرایط مناسبی ندارد و ممکن است حمایت مردم از شوک‌درمانی هم ادامه نیابد.

سوریه کشوری بود که در آخرین لحظات به فهرست اضافه شد. سقوط بشار اسد در ۸ دسامبر به نیم‌قرن حاکمیت خودکامه پایان داد. جنگ داخلی و خشونت در ۱۳ سال گذشته جان حدود ۶۰۰ هزار نفر را گرفته بود. 

با این حال کیفیت حکومتی که جای رژیم اسد را می‌گیرد اهمیت زیادی دارد. تحریرالشام قدرتمندترین گروه شورشی سوریه است که هم‌اکنون دمشق و بخش‌هایی از سوریه را اداره می‌کند و تاکنون عمل‌گرایی زیادی داشته است. اما همین گروه تا سال ۲۰۱۶ به القاعده وابسته بود و به مدت چند سال با سرکوب و ارعاب (هر چند با کیفیت مناسب حکمرانی) استان ادلب را اداره می‌کرد. اگر این گروه قدرت زیادی به دست آورد ممکن است یک حکومت خودکامه اسلام‌گرا را به کشور تحمیل کند و اگر ضعیف عمل کند سوریه از هم فرو می‌پاشد.

بنگلادش کشور برگزیده امسال است که آن هم یک حکومت خودکامه را سرنگون کرد. معترضان خیابانی به رهبری دانشجویان در ماه آگوست موفق شدند به حکومت ۱۵ساله شیخ حسینه بر یک کشور ۱۷۵ میلیون‌نفری پایان دهند.  شیخ حسینه دختر یک قهرمان استقلال بود و برای مدتی رشد اقتصادی سریع کشور را هدایت می‌کرد اما به فردی سرکوبگر تبدیل شد که در انتخابات تقلب می‌کرد، مخالفان را به زندان می‌انداخت و به نیروهای امنیتی دستور داد به معترضان شلیک کنند. پول‌های زیادی در دوران حکومت او به سرقت رفت.

تاریخ بنگلادش نمونه‌های زیادی از خشونت‌های انتقام‌جویانه در زمان انتقال قدرت دارد. حزب مخالف BNP در حال قدرت‌گیری است و افراط‌گرایی کشور را تهدید می‌کند. با این حال فرآیند گذار تاکنون امیدوارکننده بوده است. دولت موقت فن‌سالار محمد یونس برنده جایزه نوبل صلح از حمایت دانشجویان، ارتش، کسب‌وکارها و جامعه مدنی برخوردار است و موفق شد تا نظم را برقرار و اقتصاد را تثبیت کند. دولت باید در سال ۲۰۲۵ روابط با هند را ترمیم و در مورد زمان برگزاری انتخابات تصمیم‌گیری کند. اما قبل از انتخابات باید اطمینان دهد که دادگاه‌ها بی‌طرف هستند و احزاب مخالف زمان کافی برای سازماندهی دارند. هیچ‌کدام از این امور ساده نیستند.

 با این حال بنگلادش به خاطر سرنگون کردن یک حاکم مستبد و تلاش برای تشکیل یک دولت لیبرال‌تر به‌عنوان کشور برگزیده سال نشریه اکونومیست معرفی می‌شود.