ترامپ و بازارها

سرمایه‌گذارانی که بر مبنای شایعات خرید کرده‌اند اکنون باید بر اساس اخبار دارایی‌هایشان را بفروشند. آنها ماه‌های پر از نااطمینانی را پشت سر گذاشته‌اند و با وجود شایعات کوچک و بزرگ فراوان نمی‌دانستند رئیس‌جمهور بعدی آمریکا قرار است چه کارهایی انجام دهد. اینکه تعرفه‌ها تا چه اندازه بالا می‌روند و اقدامات تلافی‌جویانه دیگر کشورها چقدر قوی خواهد بود. آیا او واقعاً به وعده‌های کارزارش در مورد اخراج همگانی مهاجران، مقررات‌زدایی گسترده یا کاهش تریلیون‌دلاری مالیات‌ها عمل می‌کند؟ تاثیر آنها بر رشد اقتصادی، تورم و قیمت دارایی‌ها چیست؟ پاسخ این پرسش‌ها همزمان با تحلیف دونالد ترامپ در 20 ژانویه آشکار خواهد شد.

گفت‌وگوی نشریه اکونومیست با تحلیلگران، بانکداران و مدیران صندوق‌ها درباره اینکه بازیگران بازار کدام شایعات را قوی‌تر می‌بینند به چند نکته مشترک می‌رسد. تمام آنها می‌گویند که حداقل چند تعرفه جدید اعلام خواهد شد، اما هیچ‌کدام در مورد اقدامات تلافی‌جویانه نظری ندارند. هیچ‌کدام از آنها باور ندارد که اخراج گسترده مهاجران و به‌تبع آن تکانه شدید در بازار کار آمریکا اتفاق بیفتد، هرچند نگران‌اند که اعمال محدودیت‌های مهاجرتی در آینده به افزایش تورم دامن زند. آنها امیدوارند که متخصصان بودجه در کنگره و در تیم اقتصادی آقای ترامپ اجازه ندهند که کسری بودجه 4 /6درصدی آمریکا از این بیشتر شود. اما اطمینان بر سر این موضوع زیاد نیست و یکی از نگرانی‌های بزرگ آن است که بدهی بیشتر به بروز تلاطم در بازار اوراق خزانه بینجامد و ثبات قیمت دیگر دارایی‌ها را بر هم زند. برای درک اینکه سرمایه‌گذاران چگونه این نااطمینانی و دیگر ابهامات را درک می‌کنند باید به روند قیمت‌گذاری بازارها در قبل از شروع دور دوم ریاست‌جمهوری ترامپ نگاهی بیندازیم. مبادله‌گران ارز ثبات عقیده بیشتری دارند و می‌گویند دلار همچنان قدرتمند خواهد ماند. ماه‌ها بود که آنها انتظار داشتند ارزش دلار در مقابل سبدی از پول‌های جهان ثروتمند بالا برود، اما این انتظار به‌ویژه پس از شب‌ انتخابات قوت گرفت. همزمان، ارزش پول‌های مکزیک و کانادا به‌شدت پایین آمد (ترامپ این دو کشور را با تعرفه 25درصدی تهدید کرده بود).

بنابراین می‌توان گفت که بازار ارز تهدیدهای ترامپ را جدی می‌گیرد. از آنجا که تعرفه‌های جدید ارزش دلاری کالاهای دیگر کشورها را بالا می‌برد مبادله‌گران ارز انتظار دارند که پول کشورهای صادرکننده با تقاضای کمتری مواجه شود. همچنین آنها پیش‌بینی می‌کنند که دلار در مجموع قدرتمندتر شود. شاید به این دلیل که تقاضا برای آن به عنوان یک دارایی ایمن در جهان پرتلاطم بالا می‌رود یا شاید به این خاطر که تعرفه‌های همگانی مردم آمریکا را وادار خواهد کرد تا پول کمتری به خارج بفرستند. حداقل تاکنون، کمترکسی باور دارد که وعده ترامپ برای کاهش ارزش دلار و تقویت صادرات آمریکا شانس تحقق داشته باشد.

پیش‌بینی‌های بازار سهام گسترده‌ترند. آشکارترین پیش‌بینی آن است که بنگاه‌های آمریکایی در تمام بازارها از دیگر بنگاه‌ها پیشی خواهند گرفت. ارزش سهام آنها از زمان انتخاب ترامپ تاکنون سه درصد بالاتر رفته است. ارزش آنها در دو هفته گذشته اندکی پایین آمد، اما سرمایه‌گذاران هنوز برای شرکت‌های بورسی آمریکایی ضریب ارزش زیادی قائل‌اند، چون انتظار دارند این شرکت‌ها همچنان سودآوری زیادی داشته باشند. این ضریب را با ضریب ارزش دیگر بازارهای سهام در اروپا، ژاپن و کانادا مقایسه کنید. تمام آنها نزدیک یا کمتر از ارزشی است که در اواخر سال 2022 برای سهام شرکت‌های آمریکایی در نظر گرفته می‌شد با اینکه در آن زمان تصور می‌شد که رکود قریب‌الوقوع است.  بنابراین شعار «اول آمریکا» محقق می‌شود، هرچند سرمایه‌گذاران در مورد اینکه کدام صنایع پیشتاز خواهند بود اختلاف‌نظر دارند. ارزش سهام از زمان انتخاب مجدد ترامپ واگرا شده است. شرکت‌هایی مانند آمازون و تسلا برندگان این وضعیت هستند، چون وقتی به بهترین عملکرد می‌رسند که خریداران درآمد اضافی دارند. بنابراین، موفقیت آنها نشان می‌دهد که سهامداران منتظر هستند آقای ترامپ جیب‌های مردم را پر از پول کند و احتمالاً این کار را با تعمیم کاهش مالیات‌ها به مالیات بر درآمد اشخاص به انجام رساند. احتمال مقررات‌زدایی در فناوری اطلاعات و بنگاه‌های مالی نیز باعث می‌شود ارزش سهام این بخش‌ها بالاتر برود. 

احتمالاً بازندگان، صنایعی خواهند بود که ترامپ در ظاهر از آنها طرفداری می‌کند. وعده او مبنی بر افزایش حفاری‌ها به بنگاه‌های نفت و گاز کمکی نمی‌کند، چون ضعف تولید آنها نه از حفاری کمتر، بلکه از کاهش قیمت نفت نشات می‌گیرد. همچنین، سابقه ترامپ در صنعت ساخت‌وساز هم سودمند نیست، چون صنعت املاک به خاطر افزایش بازدهی اوراق قرضه و بالا رفتن هزینه‌های وام‌گیری ضربه خورد. قیمت سهام بنگاه‌های مصالح ساختمانی پایین آمد، چون آنها به واردات ماشین‌آلات و کالاهای تجاری وابسته‌اند و این واردات می‌توانند مشمول تعرفه‌ها قرار گیرند. 

تا زمانی که ارزش کلی سهام در بازار سهام بالا می‌رود آقای ترامپ هیچ نگرانی احساس نخواهد کرد. دردسر احتمالی پیش‌روی او از جانب اوراق خزانه‌داری خواهد بود. بازدهی آنها رو به افزایش گذاشته است. یکی از نگرانی‌ها آن است که اثرات تورمی سیاست‌های پیشنهادی ترامپ -از قبیل تعرفه‌ها و کاهش مهاجرت- فدرال‌رزرو را وادار کند نرخ بهره را بالا ببرد. نگرانی دیگر آن است که بی‌انضباطی بودجه‌ای مانعی بر سر راه انتشار بیشتر اوراق خزانه باشد که قیمت اوراق را کاهش و نرخ بازدهی آنها را افزایش می‌دهد. یکی از روش‌های اندازه‌گیری این نگرانی‌ها آن است که «حق صرف زمانی» اوراق قرضه دولتی را بررسی کنیم. این عبارت یکی از مولفه‌های هزینه‌های وام‌گیری است که نمی‌توان آن را به تغییرات مورد انتظار در نرخ بهره کوتاه‌مدت فدرال‌رزرو نسبت داد. به عبارت دیگر، حق صرف زمانی یک بازدهی اضافی است که سرمایه‌گذاران علاوه بر نرخ بدون ریسک مطالبه می‌کنند، چون از آن می‌ترسند که قیمت اوراق دولتی به خاطر تورم بالا یا ناپایداری بدهی‌ها ریزش کند. حدود 80 درصد از افزایش اخیر بازدهی اوراق خزانه به خاطر افزایش حق صرف زمانی بود. 

اینها بدان معنا نیست که قرار است نرخ بازدهی اوراق بدهی دولتی سربه فلک بکشد. در واقع، حتی مضطرب‌ترین فعالان بازار هم چنین چیزی را پیش‌بینی نمی‌کنند. سرمایه‌گذاران که زمان زیادی را برای پیش‌بینی شرایط چهار سال آینده صرف کرده‌اند به زودی تلاش خواهند کرد بر رویدادها تاثیر بگذارند. تلاطم در بازار اوراق خزانه قطعاً به قیمت سهام آسیب می‌رساند، در حالی که ترامپ قیمت سهام را معیار موفقیت خویش می‌داند. مهم نیست که دارندگان اوراق به شایعات درستی گوش داده باشند. اگر تعداد کافی از آنها هم‌راستا با اخبار اقدام به فروش کنند می‌توان انتظار داشت که اخبار تغییر کنند.