آزادی بیان در فضای آنلاین
مخالف یا موافق؟
قضات دادگاههای برزیل جلوی دسترسی به ایکس (X) یکی از پرطرفدارترین شبکههای اجتماعی را مسدود کردند. دادستانهای فرانسه به رئیس تلگرام اجازه نمیدهند در زمان انجام تحقیقات مربوط به این سکوی پیامرسان از کشور خارج شود. قضات بریتانیا آن دسته از کاربران رسانههای اجتماعی را که در جریان شورشهای اخیر پیامهای تحریکآمیز پست کرده بودند به زندان تهدید میکنند. آمریکا قصد دارد اپلیکیشن چینی پرطرفدار تیکتاک را ممنوع کند. در زمانی که دولتها به سرکوب گفتار آنلاین مشغولاند مباحثات مربوط به آزادی بیان یکبار دیگر رواج یافتهاند. این سرکوب از برخی جهات توجیهپذیر است. تلگرام یک اپلیکیشن ساخت روسیه و تعداد کاربران آن 50 درصد از شمار کاربران ایکس بیشتر است. پرونده فرانسه علیه این سکو به موضوع نظارت بر محتوای غیرقانونی مربوط میشود. تلگرام فقط 50 کارمند دارد و از مدتها قبل مکانی آسان برای بهاشتراکگذاری محتوای سوءاستفاده از کودکان، تبلیغ مواد مخدر و دیگر اقدامات غیرقانونی بوده است. تلگرام اتهامات فرانسه را عجیب میخواند و ادعا میکند هنجارهای دیجیتالی اروپا را رعایت میکند. نتیجه تحقیقات هرچه باشد حداقل میتوان گفت که تحقیقات به بررسی یک موضوع غیرقانونی مربوط میشوند. حمله شدید آمریکا به تیکتاک هم توجیهپذیر است. بیش از یک میلیارد نفر در سرتاسر جهان از این سکو استفاده میکنند اما شرکت مادر آن در پکن مستقر است و با توجه به تعداد زیاد کاربران این خطر وجود دارد که حزب کمونیست از آن سوءاستفاده کند. تکتک افراد حق آزادی بیان دارند، اما دولتها مشمول چنین حقی نمیشوند. اگر تیکتاک ارتباط خود را با پکن قطع نکند ممنوعیت آن آخرین راهحل منطقی خواهد بود. اما دیگر موارد اخیر درصدد سانسور و مجازات گفتمانهایی هستند که باید در راستای قانون باشند. برزیل شبکه ایکس را به این خاطر ممنوع کرد که این شبکه نپذیرفت از دستور غیرشفاف دادگاه برای حذف دهها حساب کاربری از جمله حسابهای اعضای کنگره پیروی کند. کاربرانی که از این سکو استفاده کنند با جریمههای سنگین مواجه خواهند شد. هند، امارات متحده عربی و دیگر کشورها تلاش میکنند فرآیند رمزنگاری را تضعیف کنند. مالزی اعلام کرد که پستهای مربوط به مسائل دینی باید به تایید وزارت توسعه اسلامی برسند. دموکراسیهای ثروتمند هم اغلب از قیچی سانسور استفاده میکنند. اتحادیه اروپا تحقیقاتی را درباره اطلاعات جعلی و نژادپرستی در شبکه ایکس آغاز کرده است. هر دو موضوع نامطلوب هستند، اما نمیتوانند اهداف خوبی برای پیگیری قانونی باشند. بریتانیا حق دارد افرادی که خشونت را تحریک میکنند به زندان بیندازد و از سکوها بخواهد تابع قانون باشند، اما وقتی یک مرد را به دلیل انتشار مطلب «آزاردهنده» محکوم کرد در واقع گامی به سمت سانسور غیرقابل توجیه برداشت. حتی در آمریکا که قویترین سنت آزادی بیان را دارد فیسبوک کاخ سفید را متهم میکند که برای حذف مطالب کنایهآمیز مربوط به کووید 19 به این سکو فشار میآورد. مناظرههای مربوط به گفتمان و قانون از زمان اختراع کتاب آغاز شدهاند. تنها تفاوت آن است که امروزه بیشترین اعتراضات نسبت به سرکوب بیان از جانب راستگرایانی مانند ایلان ماسک، رئیس ایکس مطرح میشوند و در مقابل لیبرالها از آنچه آن را ضربهای به میلیاردرهای حامی ترامپ میدانند ابراز رضایت میکنند. آنها باید از خواب غفلت بیدار شوند. سرکوب بیان به تمام کاربران سکوهای آنلاین آسیب میرساند و صرفاً میلیاردرهای مالک آن سکوها را هدف نمیگیرد. آزادی بیان شاید یکی از ضروریترین ارزشهای لیبرال باشد و لیبرالها باید بهپا خیزند و از آن دفاع کنند.