به‌طور عامدانه

اختراع مجدد سرمایه‌گذاری اکنون به بحثی فراگیر تبدیل شده است. نهاد علمی بریتیش آکادمی (British Academi) در سال 2018 گزارشی تحریک‌آمیز انتشار داد که بیان می‌کرد سرمایه‌داری سهامداری مبتنی بر سود با نظامی جایگزین شود که در آن شرکت‌ها یک هدف اجتماعی را دنبال می‌کنند. بیانیه‌ای که به دنبال آن در 27 نوامبر انتشار یافت تلاش دارد چگونگی انجام این کار را توضیح دهد. اما ترمیم سرمایه‌داری در کلام ساده است نه در عمل.

در گزارش هشت اصل برای اجرای هدفمندی شرکت‌ها مطرح شده‌اند. این اصول دامنه‌ای از تغییر قوانین و مقررات تا بهبود مقیاس‌ها و حاکمیت را در بر می‌گیرند. برخی از آنها منطقی هستند. تدوین استانداردهای مشترک برای اندازه‌گیری تاثیر اجتماعی پیشرفت بزرگی در مقایسه با ملغمه کنونی مقیاس‌های متناقض و اغلب گمراه‌کننده اندازه‌گیری عملکرد بنگاه‌ها در زمینه‌های محیط‌ زیستی، اجتماعی و حاکمیت خواهد بود. نظرات مرتبط با اصلاح حاکمیت شرکتی به‌ویژه بهبود پاسخگویی هیات‌مدیره سودمند هستند.

برخی دیگر از نظرات مشکل‌آفرین یا کاملاً مزخرف هستند. گزارش ادعا می‌کند که «مالکیت صرفاً‌ به دارایی‌های شرکت محدود نمی‌شود بلکه اهداف و مقاصد آن را نیز دربر می‌گیرد». متخصصان اصرار دارند که هر شرکت طبق قانون باید یک هدف داشته باشد. به گفته آنها «سود همه‌چیز شرکت نیست».  بنابراین آیا راهبردهایی که با هدف به حداکثررسانی سود تدوین می‌شوند غیرقانونی هستند مگر آنکه بتوانند همزمان مشکل فقر یا تغییرات اقلیمی را حل کنند؟ علاوه بر این، کدام‌یک از این اهداف همان‌ چیزی است که اعمال‌کنندگان قانون آن را ارزشمند می‌دانند؟ فقط از تعدادی بده‌بستان نام‌ برده شده است که روسا باید بین ادعاهای ذی‌نفعان رقیب انجام دهند.

لویجی زینگالس (Luigi Zingales) از دانشگاه شیکاگو می‌گوید که گزارش سرشار از توصیه‌هاست اما از انگیزه‌های لازم برای تحقق آن اهداف کمتر سخن می‌گوید. به استدلال او الزام بنگاه‌ها به داشتن یک هدف اجتماعی نوعی نقض توجیه‌‌ناپذیر آزادی است. الزام روسای شرکت‌ها به ارائه بیانیه هدف شرکت صرفاً به پیدایش انبوهی از جملات کلیشه‌ای منجر می‌شود.

گزارش به هدف شرکتی بنگاه دانمارکی نووو نوردیسک (Novo Nordisk) اشاره می‌کند که «ایجاد تغییر برای شکست دادن دیابت و سایر بیماری‌های مزمن جدی» است. بریتیش آکادمی استفاده بنگاه از ابزارهای ارزیابی حاکمیت را تحسین می‌کند. متاسفانه این فضایل مانع از آن نشد که بنگاه برای محصول انسولین خود در آمریکا بهای گزافی را مطالبه نکند. قیمت بالای انسولین شرکت به پیگیری قانونی و تحقیقات کنگره انجامید. بنگاه هرگونه اقدام خطا را انکار می‌کند. اما در ماه سپتامبر در واکنش به خشم عمومی انسولین ارزان‌تر را به مبتلایان به دیابت در آمریکا عرضه کرد. البته این اقدام پس از آن بود که دو بنگاه رقیب الی لیلی و سانوفی قیمت‌هایشان را پایین آوردند.

گزارش آکادمی در ابتدا سوالات بسیار مهمی را درباره نقش کسب‌وکارها در جامعه مطرح می‌سازد اما به نظر می‌رسد در ادامه گام بیشتری برنمی‌دارد.

منبع: اکونومیست