بدون درخشش

در سال‌های اخیر رصد بازار طلا از سوی معامله‌گران و سرمایه‌گذاران از اهمیت زیادی برخوردار است. تنش‌های ژئوپولیتیک، احساسات مصرف‌کننده، عرضه و تقاضای بازار، سیاست‌های کلان ایالات‌متحده و در پی آن نوسانات ارزی از بازیگران اصلی نوسان قیمتی طلای جهانی به‌شمار می‌روند. به‌طوری که بر اثر وقوع برخی از عوامل، طلا در سال 2021 و پس از آن در سال 2023 با بالاترین نرخ خود در طول تاریخ مواجه شد.

در طول تاریخ طلا نقش نگهبان و محافظ دارایی‌ها در برابر ریسک‌های تورمی را ایفا کرده، به‌طوری که در بحبوحه نگرانی سرمایه‌گذاران و معامله‌گران از افزایش تورم، فلز زرد توانایی قدرت خرید را حفظ کرده و از این طریق دیگر سرمایه‌گذاران را به خود جذب می‌کند. ارزش ذاتی این فلز آن را به پناهگاهی قابل اعتماد برای حفظ ثروت تبدیل می‌کند. برای درک بهتر این مطلب باید واکنش این فلز درخشان را در برابر شوک‌های بیرونی در سال 2023 و همچنین پیش‌بینی روند آن در ادامه سال 2024 تجزیه و تحلیل کرد.

جنگ، طلای جهانی را محبوب می‌کند

7 اکتبر 2023 درگیری‌های بین اسرائیل و حماس آغاز شد. در این زمان طلای جهانی در میانه کانال 1800دلاری در حال نوسان بود، اما در طی چند هفته قیمت توانست حمایت کانال 1900دلاری را به دست آورد و پس از دو ماه (ماه دسامبر) با گذر از کانال دو هزاردلاری به بالاترین سطح تاریخی خود یعنی 2146 دلار برسد. دلیل این امر چه بود؟ در پاسخ به این سوال باید به محبوبیت این دارایی در زمان جنگ اشاره کرد. سرمایه‌گذاران، معامله‌گران و حتی افراد عادی در بحبوحه جنگ در تلاش هستند برای حفظ دارایی، اموال خود را به بازار کم‌ریسکی منتقل کنند که در این زمان طلا به عنوان پناهگاه امن آنها در صحنه حاضر است. در سازوکار اقتصادی مادامی که فشار بر تقاضای دارایی افزایش می‌یابد، قیمت آن نیز روند صعودی به خود خواهد گرفت. این ‌روند در مورد روند طلای جهانی نیز صادق است. اما سوالی که ذهن را به خود مشغول می‌کند این است که با وجود دارایی‌های دیگر در بازارهای جهانی، مصرف‌کنندگان چرا به این بازار رجوع می‌کنند؟ گفتنی است که تب‌وتاب این دارایی با حمایت بانک‌های مرکزی در سراسر جهان بیش از حد کاهش نخواهد نیافت. البته این رفتار سرمایه‌گذاران پیام بی‌اعتمادی به دلار آمریکا نیز معنا می‌شود. این بی‌اعتمادی که از رفتارهای بانک مرکزی آمریکا در مورد کاهش نرخ تورمی ناشی می‌شود، به نوسان شاخص ارزی و در نهایت نوسان بازارهای جهانی منجر خواهد شد.

بانک‌های مرکزی خریداران بی‌امان طلا

 بانک‌های مرکزی در سراسر جهان همواره طرفدار سرسخت طلای جهانی هستند و افزایش تقاضای آنها در موقعیت‌های بحرانی بازارها، از افت فشار طلا جلوگیری می‌کند. آمارها نشان می‌دهد که بانک‌های جهانی از سال 2010 خریدار طلای خالص بودند. داده‌ها نشان می‌دهد که بانک‌های مرکزی در سال 2022 به‌طور قابل توجهی طلا خریداری کرده‌اند. این‌روند تا سال 2023 نیز ادامه‌دار بود و خرید طلای جهانی از سوی بانک‌های مرکزی به بالاترین سطح تاریخی خود رسید. شورای جهانی طلا در گزارش اخیر خود اعلام کرد حدود 4899 تن در سال گذشته (2023) طلا خریداری شده که از این میزان حدود 1037 تن خرید بانک‌های مرکزی است.

گفتنی است که تقاضای طلای بانک مرکزی یک محرک اساسی قیمت‌ها در دو سال گذشته بوده است. به گفته تحلیلگران تاثیر فعالیت خرید بانک مرکزی بر قیمت‌ها به قدری قوی بوده که به فلز زرد کمک کرد در برابر فشار نزولی نرخ‌های بهره بالاتر، مقاومت کند. در مورد چرایی خرید بانک‌های مرکزی با چنین سرعتی باید گفت که بزرگ‌ترین دلیل نیاز به پوشش ریسک و متنوع کردن ذخایر در برابر پیامدهای عدم اطمینان اقتصادی و ژئوپولیتیک است.

چرخه ضدتورمی پاول، دشمن طلا

آمارها حاکی از آن است که پاندمی کرونا ضربه‌های محکمی به اقتصاد جهان از جمله بازارهای جهانی تحمیل کرد. در این میان سرمایه‌گذاران به دنبال سکوهای امن‌تری برای حفظ دارایی‌های خود هستند، زیرا بانک‌های مرکزی در سطح جهان تصمیم گرفتند برای کاهش تورم در سریع‌ترین زمان ممکن، سیاست‌های پولی انقباضی خود را آغاز کنند. از این‌رو بانک مرکزی بزرگ‌ترین اقتصاد جهان نیز چرخه ضدتورمی خود را از اوایل سال 2022 آغاز کرد. پس از پایان پاندمی کرونا، جروم پاول، رئیس فدرال‌رزرو در نشست خود در جکسون هول تاکید کرد که قصد دارد برای کاهش نرخ تورم و بازگشت به دوران پیش از کرونا سیاست‌های ضدتورمی خود را آغاز کند. او در ابتدای مسیر تبعات ناشی از این اقدام را یادآور شد که یکی از تبعات، یکه‌تازی دلار جهانی و روند نزولی بازارهای جهانی بود. این مقام سیاسی-اقتصادی در هر نشست خود با مقامات کمیته بازار باز فدرال‌رزرو، نرخ بهره را 25 /0 تا 5 /0 واحددرصدی افزایش داد، این ‌روند تقریباً تا اواسط سال 2023 ادامه داشت. در این مرحله نرخ بهره سیاستی که در محدوده صفر قرار داشت با افزایش 11مرتبه‌ای نرخ بهره به سطح 25 /5 تا 5 /5درصدی رسید. بی‌شک با افزایش نرخ بهره سیاستی، دلار جهانی نیز که با اتخاذ سیاست‌های پولی انقباضی شارژ می‌شود، واکنش مثبت خود را با گذر از کانال 100واحدی به نمایش گذاشت. در ادامه مسیر فلز زرد که در ماه مارس رکورد تاریخی خود را با قیمت 2074 دلار به ثبت رسانده بود، با ریزش 22درصدی تا اواخر سال 2022 روبه‌رو شد و از کانال دو هزاردلاری به کف کانال 1600دلاری سقوط کرد. پس از آن با فاصله‌های بیشتر میان تمدید سیاست‌های ضدتورمی، این دارایی توانست اندکی احیا شود و مقدار اندکی از زیان‌های خود را جبران کند. سیر صعودی طلا نیز از این زمان شروع شد. چراکه پاول در نشست‌های خود در اواسط سال 2023 تاکید می‌کرد که به نظر می‌رسد چرخه ضدتورمی ما به پایان خود نزدیک شده و اکنون باید در انتظار ثمره این سیاست‌ها بود؛ زیرا سیاست‌های انقباضی به 18 تا 26 ماه زمان نیاز دارد تا اثرات خود را آشکار کند. در نتیجه طلا بلافاصله پس از توقف سیاست‌های ضدتورمی جان تازه‌ای گرفت و بالای کانال کانال 1700دلاری در حال نوسان بود.

کاهش نرخ بهره، ناجی طلا

به گفته اقتصاددانان تورم در اکثر اقتصادهای جهانی تعدیل شده که این موضوع مقامات را به عقب‌نشینی از سیاست‌های پولی انقباضی و آغاز سیاست‌های انبساطی ترغیب کرده است. این امر در مورد رفتار سیاست‌گذاران آمریکایی نیز صادق است. سیر نزولی نرخ تورم ایالات‌متحده تا ژانویه 2024، موجب شد تا پاول همچنان نرخ بهره را در محدوده 25 /5 تا 5 /5 درصد حفظ کند. وی در تمام نشست‌های خود تاکید کرده تا زمان دستیابی به هدف فدرال‌رزرو (نزول تورم به سطح دودرصدی) سیاست‌های پولی را تغییر نخواهد داد. در راستای این موضوع باید به سخنان برخی از صاحب‌نظران اقتصادی در مورد تغییر سیاست‌ها اشاره کرد. جان ویلیامز، رئیس بانک مرکزی نیویورک، در آخرین نشست خود از به تعویق افتادن سیاست‌های پولی آمریکا به اواخر سال جاری خبر داد. شواهد گویای آن است که چالش‌ها بر سر مسیر سیاست‌های پولی آمریکا در سال ۲۰۲۴ ادامه دارد و جرمی پاول و سایر مقامات کمیته فدرال‌رزرو در راستای تغییر مسیر سیاست‌های پولی به توافق نظر نرسیدند. به‌طوری ‌که جان ویلیامز در سخنرانی خود در هفته‌های اخیر تاکید کرد: «با استناد به گزارش‌های اقتصادی ایالات‌متحده در ماه‌های اخیر به نظر می‌رسد کاهش نرخ بهره در ماه مارس امکان‌پذیر نبوده و باید آن را به اواخر سال جاری موکول کرد؛ زیرا باید از بازگشت تورم به سطح دودرصدی اطمینان حاصل کرد.» ویلیامز در ادامه صحبت‌های خود بیان کرد: «عقب‌نشینی از سیاست‌های ضدتورمی در زمان مناسب در رشد اقتصادی آمریکا نقش مهمی ایفا خواهد کرد که به عقیده من زمان مناسب آن اواخر سال جاری خواهد بود. اقتصاددانان و تحلیلگران پس از نشست بعدی فدرال‌رزرو بر سر کاهش یا توقف نرخ بهره سیاستی گمانه‌زنی خواهند کرد که اثرات  آن  و سیگنال‌های سخنان برخی از اقتصاددانان و مقامات را می‌توان در روند قیمتی بازارهای جهانی مشاهده کرد.» از سوی دیگر میشل بومن یکی از اعضای این کمیته نیز اعلام کرد، کاهش زودهنگام نرخ بهره به بازگشت تورم و در نتیجه آغاز دوباره سیاست‌های ضدتورمی بانک مرکزی در سال آتی منجر خواهد شد. گفتنی است که پیش از سخنرانی این دو مقام پولی، اقتصاددانان برجسته بازارها بیان کردند با تصمیم جرمی پاول به کاهش نرخ‌های بهره، طلای جهانی پتانسیل ورود به کانال سه هزار دلار را تا سال 2025 خواهد داشت. البته این در حالی است که سیاست‌گذاران بانک مرکزی فدرال‌رزرو تا نیمه دوم سال 2024 به توقف سیاست‌های ضدتورمی خود ادامه دهند و پس از آن سیاست‌های انبساطی خود را آغاز کنند. برخی تحلیلگران بر این باورند که فدرال‌رزرو در نیمه دوم سال آتی در ابتدا نرخ بهره سیاستی را حدود 25 /0 واحد درصد کاهش خواهد داد که در پی این موضوع دلار جهانی حمایت سه‌رقمی خود را از دست خواهد داد. البته در مقابل نیز گفته شد، فدرال‌رزرو در سال 2024، نرخ بهره سیاستی را در سطوح سابق خود یعنی 25 /5 تا 5 /5 درصد حفظ کرده و سیاست‌های انقباضی را از سال 2025 آغاز کند. با وقوع احتمالی این عملکرد باید از انتظارات رشد طلا در سال 2024 چشم‌پوشی کرد. با استناد به مطالب فوق باید گفت که روند قیمتی طلای جهانی در گرو شوک‌های اقتصاد آمریکاست. به‌طوری که روسای بانک مرکزی در سراسر آمریکا نظریه‌های متعددی در مورد سیاست‌های پولی ارائه کردند. عده‌ای از آنها بر سر به تعویق انداختن سیاست‌های پولی انبساطی توافق نظر دارند، برخی از آنها نیز برخلاف این ایده بر این باورند که سیاست‌های ضدتورمی باید تا بازگشت تورم به سطح دودرصدی ادامه یابد.

بازار در هاله ابهام

طلای جهانی بر اثر سخنرانی برخی از مقامات فدرال‌رزرو از جمله میشل بومن و جان ویلیامز از اعضای فدرال‌رزرو مبنی بر موکول کردن سیاست‌های پولی انبساطی به ماه‌های آتی، در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. لازم است رفتار طلا در هفته اخیر نیز مورد بررسی قرار گیرد. فلز درخشان در آخرین روز از هفته معاملاتی بازارها در اواسط روز جمعه در بازه 2050 تا 2060دلاری در حال معامله بود و شاخص دلار نیز همچنان در بالای کانال 104واحدی در حال نوسان بود. این در حالی است که در هفته گذشته این شاخص به کانال 103واحدی تنزل یافته بود و سخنان این دو مقام سیاسی-اقتصادی بار دیگر دلار جهانی را احیا کرد. نوسان دلار جهانی پیش از نشست فدرال‌رزرو فلز زرد را بر سر دوراهی قرار داد. تحلیلگران بازار بر این باورند که بازارهای جهانی پس از کاهش نرخ بهره تقویت خواهند شد، اما در حال حاضر که تاریخ آن مشخص نیست، چشم‌انداز بازارها نیز تیره‌وتار شده و بر سر دوراهی قرار گرفته‌اند. از این‌رو برای تعیین مسیر جدید سیاست‌های پولی باید تا نشست بعدی فدرال‌رزرو منتظر ماند.

رشد هیجانی بازار

ادراک ثبات اقتصادی، نرخ بهره و بررسی ریسک سرمایه‌گذاری در این بازار نقش مهمی بر روند قیمتی طلا ایفا می‌کند. برای درک بهتر این موضوع باید رفتار طلا پیش از برگزاری و انتشار نتایج نشست‌های جرمی پاول را بررسی کرد. دلیل این امر چیست؟ پیش از انتشار گزارش‌های فدرال‌رزرو شاخص دلار با امید به افزایش بیش از پیش نرخ بهره شیب صعودی به خود می‌گیرد و روند قیمتی این دارایی که برخلاف روند دلار جهانی در حرکت است، به مسیر نزولی هدایت شده و اندکی از ارزش آن کاسته می‌شود. این ‌روند در مورد دیگر گزارش‌های اقتصادی آمریکا از جمله گزارش مشاغل، گزارش تورمی، رشد اقتصادی و... نیز قابل رویت است. قابل ذکر است که رفتار هیجانی این دارایی بیشتر در سال 2023 تاکنون (مارس 2024) که کارشناسان در مورد تمدید یا توقف نرخ بهره سیاستی تردید داشتند، رخ داد.

چشم‌انداز فلز زرد مثبت است؟

به گفته تحلیلگران شورای جهانی طلا، احتمال کمی برای روند نزولی طلا در سال 2024 وجود دارد و چشم‌انداز بلندمدت این بازار با وجود شوک‌های پیش‌آمده در ماه‌های اخیر همچنان مثبت است. چرا؟ در پاسخ به این سوال باید دو سناریو را آنالیز کرد. در وهله اول، با در نظر گرفتن احتمال آغاز سیاست‌های انبساطی در نشست پاول در مارس، دلار جهانی به زیر 100 واحد سقوط خواهد کرد و این فلز درخشان برای ثبت رکوردهای تاریخی خود می‌تازد. اما عکس آن نیز وجود دارد. با استناد به سخنان ویلیامز و بومن باید گفت، در صورتی که تغییر سیاست‌های پولی به تاریخ دیگری موکول شود، طلا نیز با فرض ثبات دیگر متغیرها، در بازه سابق خود به نوسان خواهد پرداخت. این سیر قیمتی نیز تا جایی ادامه پیدا خواهد کرد که پاول به سیاست‌های پولی انبساطی روی آورد. در این میان برخی از اقتصاددانان در مورد روند قیمتی این دارایی تا پایان سال جاری اعلام کردند برآوردهای به‌عمل‌آمده در خصوص رفتار طلای جهانی در سال مالی ۲۰۲۴ از عبور این دارایی از قیمت ۲۲۰۰ دلار حکایت دارد. برآوردها همچنین نشان می‌دهد فلز زرد در سال ۲۰۲۵ از قیمت ۲۵۰۰ دلار نیز عبور خواهد کرد. اکنون با گذشت حدود دو ماه از سال 2024، این فلز گرانقدر با رشد یک‌درصدی تاکنون روبه‌رو شده است. یعنی از قیمت 2065 دلار در لحظات اولیه سال جدید به 2082 دلار تا 3 مارس صعود کرد. درباره دو سناریوی ارائه‌شده باید گفت که برد با طلای جهانی خواهد بود. اما همچنین باید تاکید کرد که رویدادهای غیرمنتظره نیز می‌تواند مسیر قیمتی طلا را تا پایان سال جاری دستخوش تغییر کند. از جمله این‌ رویدادها باید به تنش‌های ژئوپولیتیک و رفتار غیرمنتظره جرمی پاول تا ماه‌های اخیر اشاره کرد که اثرات آن در مطالب فوق ذکر شده است.