عبور شاخص از مرزهای روانی
بازار سهام به کدام سو می‌رود؟
بورس اوراق بهادار تهران در حالی در روند فرسایشی پایدار است که به نظر می‌رسد به کم‌رمق‌ترین و سخت‌ترین روزهای خود رسیده است. این در حالی است که روند کم‌رمق و نوسانی معاملات، انگیزه سرمایه‌گذاران برای حضور و سرمایه‌گذاری در این بازار را از بین برده و جو عمده بازار نیز تمایل به سیر نزولی دارد. به طوری که حجم و ارزش معاملات خرد سهام طی ماه‌ها و هفته‌های گذشته خود گواهی بر این موضوع است که بازار سرمایه حال و روز خوبی ندارد. هرچند در این میان عوامل مختلفی روند بازار را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند اما به دلیل مقطعی و کوتاه بودن این تاثیرات، نمی‌توان اوضاع اسفناک حجم معاملات در بورس تهران را که عمدتاً ناشی از مشکلات ساختاری است نادیده گرفت.
به طوری که در جریان معاملات هفته گذشته شاخص کل بورس با کاهش 28 /5درصدی همراه شد و در سطح یک میلیون و 266 هزار واحد قرار گرفت. بر این اساس می‌توان گفت بازار سهام در این روزها میزبان روزهای رکودی است که به نظر نمی‌رسد به این زودی‌ها دست از سر بازار بردارد. چرا که وضعیت مناسبات درون‌مرزی و برون‌مرزی تاثیرگذار بر بورس تهران در هاله‌ای از ابهام و بلاتکلیفی بر سر بازار یادشده سنگینی می‌کنند و خبری از بهبود شرایط هم نیست. چنین عواملی منجر به شکل‌گیری شرایطی شده که بسیاری از کارشناسان این حوزه معتقدند در وضعیت فعلی رویدادها و اتفاقاتی که هم می‌توانست هریک به تنهایی مسیر بازار را تغییر دهد، با قرار گرفتن در مسیر کنونی در بازار بی‌اثر باشند و نتوانند کارایی و عملکرد مناسبی از خود به جای بگذارند.
این در حالی است که در جریان معاملات روز شنبه نماگر اصلی بازار با کاهش 09 /0درصدی معادل هزار و 219 واحد کاهش داشت و در سطح یک میلیون و 308 هزار واحد قرار گرفت. نماگر هم‌وزن بازار اما برخلاف شاخص کل با رشد 11 /0درصدی در سطح 379 هزار واحد قرار گرفت. نبود جریان نقدینگی کافی در بازار سهام در کنار خروج ادامه‌دار سرمایه از بازار، معاملات کم‌رمقی در بازار یادشده رقم زده است. به طوری که در معاملات روز شنبه نیز مجموع ارزش معاملات خرد سهام در سطحی پایین‌تر از هزار و 500 میلیارد تومان باقی ماند و با افزایش 6 /17 درصد در مقایسه با روز معاملاتی گذشته رقم هزار و 95 میلیارد تومان را به ثبت رساند. ضمن اینکه در ادامه روند خروج نقدینگی از بازار حدود 100میلیارد تومان سرمایه از بورس تهران خارج شد. این در حالی است که از 18 روز معاملاتی بازار سهام در مهرماه 1401 حدود 17 روز خروج نقدینگی از بازار تداوم یافت و تنها در یک روز بازار با جذب نقدینگی همراه شد.
این شرایط در حالی ادامه دارد که بر اساس روند معاملاتی بورس تهران طی روزهای گذشته تعدادی از کارشناسان بازار سرمایه معتقدند مشکل بازار سهام نااطمینانی گسترده‌ای است که خود را در ارزش پایین معاملات خرد بازار یادشده نشان می‌دهد. ضمن اینکه بازار سهام همچنان از نبود جریان نقدینگی کافی در بازار رنج می‌برد و تردیدها و ابهامات موجود در بازار یادشده مانع از آن می‌شود که سرمایه‌گذاران با اطمینان خاطر بیشتر و فرض اینکه سرمایه آنها در این بازار حفظ می‌شود در چرخه معاملات بورس تهران حضور داشته باشند. در چنین وضعیتی است که در کنار کاهش اعتماد عمومی اهالی بازار سرمایه، فعالان بازار دیگر چندان رمقی برای تحرک در بازار سهام ندارند. ضمن اینکه اغلب سهام موجود در بورس تهران در سطوح ارزنده قیمتی قرار دارند و برای سرمایه‌گذاری مناسب هستند اما روند فرسایشی و ادامه‌دار خروج نقدینگی از بازار مانع از آن می‌شود که سرمایه جدیدی در بازار جذب شود.
بورس اوراق بهادار تهران در جریان معاملات اولین روز آبان‌ماه مورد حمایت معتبر و مهم یک میلیون و 300 هزار واحد قرار گرفت. به طوری که نماگر اصلی بازار سهام با کاهش 71 /0درصدی تا سطح یک میلیون و 299 هزار واحد عقبگرد داشت و در کمترین سطح از 14 اسفند 1400 قرار گرفت. نماگر هم‌وزن بورس نیز در روز یکشنبه همگام با نماگر اصلی بازار یادشده حدود 1298 واحد معادل 34 /0 درصد افت را تجربه کرد و در سطح 377 هزار واحد قرار گرفت. علاوه بر این، ارزش معاملات خرد سهام در روز یکشنبه رقم هزار و 396 میلیارد تومان را ثبت کرد که در مقایسه با میانگین ارزش معاملات خرد سهام در ماه گذشته حدود 11 درصد رشد داشته است. بر این اساس، مجموع ارزش معاملات خرد سهام در روز یادشده بیشترین مقدار خود از 19 مهر 1401 را به ثبت رساند. از طرفی در ادامه روند خروج نقدینگی از بازار سهام حدود 168 میلیارد پول از بازار سرمایه خارج شد که این متغیر نیز در مقایسه با میانگین خروج سرمایه از بازار در مهرماه حدود چهار درصد کاهش داشته است. این در حالی است که ارزش کل بازار سرمایه نیز در روز یادشده در کمترین سطح از اول تیر 1400 قرار گرفته است.
بورس اوراق بهادار تهران در حالی حمایت معتبر یک میلیون و 300واحدی را از دست داد که در جریان معاملات سومین روز از هفته نماگر اصلی تالار شیشه‌ای با کاهش بیش از 19 هزارواحدی در سطح یک میلیون و 277 هزار تثبیت شد. این در حالی است که تا پیش از این بسیاری از کارشناسان معتقد بودند با توجه به گزارش عملکرد شش‌ماهه شرکت‌ها احتمالاً حمایت و کف‌سازی معتبری در محدوده یک میلیون و 300 هزار واحد صورت بگیرد. اما بازار سهام برخلاف آنچه انتظار می‌رفت بر مدار نزولی باقی ماند و با از دست دادن سطح یک میلیون و 300 هزار واحدی این احتمال را بیش از پیش تقویت کرد که احتمالاً نماگر اصلی بورس تهران تا سطح یک میلیون و 270 هزار واحد یا احتمالاً در سناریویی بدبینانه‌تر تا محدوده یک میلیون و 250 هزار واحد افت کند.
در نگاهی دقیق‌تر در جریان معاملات روز دوشنبه نماگر اصلی بازار با کاهش 47 /1درصدی معادل 19 هزار و 64 واحد کاهش داشت و در سطح یک میلیون و 277 هزار واحد قرار گرفت. نماگر هم‌وزن بازار نیز همگام با شاخص کل با افت 18 /1درصدی در سطح 377 هزار واحد قرار گرفت. نبود جریان نقدینگی کافی در بازار سهام در کنار خروج ادامه‌دار سرمایه از بازار، بورس تهران را در مسیر بی‌تفاوتی قرار داده که نسبت به هیچ خبر و گزارشی که به بازار مخابره می‌شود واکنشی نشان نمی‌دهد. در چنین شرایطی که فضای معاملاتی بازار سهام به طور کلی مناسب نیست، ناشران نیز به انتشار اطلاعات به‌موقع به سهامداران پایبند نیستند و این موضوع باعث شده تا علاوه بر افزایش ریسک معاملات در بازار یادشده، فعالان بازار سرمایه نیز نسبت به گزارش‌ها و اخباری که بازار را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، بی‌تفاوت باشند. به طوری که در معاملات روز دوشنبه نیز مجموع ارزش معاملات خرد سهام در سطحی پایین‌تر از دو هزار میلیارد تومان باقی ماند و با افزایش 6 /11 درصد در مقایسه با روز یکشنبه رقم هزار و 558 میلیارد تومان را به ثبت رساند.
در حال حاضر بازار سرمایه در شرایطی قرار دارد که تقریباً بازار فرصت تاثیرپذیری از گزارش‌های شش‌ماهه شرکت‌ها را از دست داده و گزارش‌های منتشرشده نیز به واسطه جو غالبی که در بازار حاکم است جز نوساناتی نصفه و نیمه در مقاطعی و برخی تک‌سهم محدود نتوانستند آن‌طور که انتظار می‌رفت شرایط نسبتاً مثبتی در بازار ایجاد کنند. این در حالی است که بر اساس تحلیل کارشناسان بورسی صنایعی مانند سنگ‌آهن، فولاد، فلزات و برخی پتروشیمی‌ها وضعیت چندان مناسبی در شش‌ماهه ابتدایی سال نداشتند اما در مقابل برخی صنایع کوچک نظیر غذایی‌ها، کاشی‌ها، سیمان، دارو و البته برخی تک‌سهم‌ها و پالایشی‌ها وضعیت بهتری را تجربه کردند. در چنین شرایطی است که به نظر می‌رسد در کنار ریسک‌های متعدد سیاسی و غیرسیاسی که همواره بازار را تحت‌تاثیر خود قرار می‌دهد احتمالاً از این پس بازار میزبان خبرها و تحولات بودجه‌ای و همچنین گزارش عملکرد ماهانه مهرماه شرکت‌ها قرار گیرد.
که بر این اساس احتمالاً دو سناریو پیش‌روی سرمایه‌گذاران این بازار خواهد بود. در سناریو اول هرچند بر اساس تحلیل کارشناسان احتمال به وقوع پیوستن آن کم است، فرض می‌شود جریان نقدینگی جدیدی آرام‌آرام وارد بازار شود و قدرت خریدار در بازار نسبتاً افزایش یابد. به طوری که فرض می‌شود احتمالاً سهم‌های بزرگ به واسطه گزارش عملکردها، رفتار دولت در خصوص بودجه و همچنین رفتار بازار کمی درجا زده و آرام می‌شوند اما احتمالاً برخی سهم‌های کوچک که هم گزارش خوبی داشته و هم احتمال افزایش اقبال بازار به آنها زیاد است، بیشتر مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار خواهند گرفت. در سناریو بعدی که احتمالاً بدبینانه‌ترین حالت ممکن است فرض بر این است که روند فرسایشی معاملات همچنان ادامه یابد و به دنبال این با پایداری طولانی‌مدت رکود در معاملات به تعبیر برخی تحلیلگران احتمالاً مرگ مغزی بورس تهران را شاهد خواهیم بود. ضمن اینکه شرایط فعلی بازار سهام نیز بر این نگرانی می‌افزاید که بازار در عین ارزندگی در مداری خنثی باقی بماند. به تعبیری دیگر روند معاملات به گونه‌ای باشد که احتمالاً بورس تهران نوسانات کوتاه‌مدت مثبت و منفی داشته باشد که برآیند آن برای بازار و سرمایه‌گذاران مطلوب نخواهد بود.
بازار سهام سومین روز از آبان‌ماه سال جاری را نیز با افت همراه بود. به طوری که نماگر اصلی تالار شیشه‌ای روز سه‌شنبه با 84 /0 درصد کاهش تا سطح یک میلیون و 267 هزار واحد عقب‌نشینی کرد. بر این اساس شاخص کل در کمترین مقدار از اوایل بهمن سال 1400 قرار گرفته است. علاوه بر این خروج پول سرمایه‌گذاران خرد 18 روز متوالی ادامه‌دار بود. به طوری که روز دوشنبه نیز حقیقی‌های بازار خالص فروشی معادل 294میلیارد تومان به ثبت رساندند. نهایتاً دادوستدهای بورس تهران در آخرین روز معاملاتی هفته در حالی پیش رفت که نماگر اصلی بازار سهام با افت 26 هزار و 22واحدی معادل 05 /2 درصد کاهش داشت. از این‌رو نماگر یادشده با قرار گرفتن در سطح یک میلیون و 241 هزار واحد به محدوده 6 بهمن 1400 بازگشت. شاخص هم‌وزن نیز در سیر نزولی قرار گرفت و با ثبت کاهش 25 /2درصدی تا محدوده 369 هزار واحد عقبگرد داشت. ارزش معاملات خرد هم رقم هزار و 859 میلیارد تومان را به ثبت رساند و از طرفی خروج پول حقیقی‌ها از بورس همچنان ادامه یافت و حدود 531 میلیارد تومان از بازار خارج شد.
نوسان دلار
در جریان معاملات دلار طی هفته اخیر بازدهی اسکناس یادشده تا لحظه نگارش این گزارش معادل 58 /0 درصد افزایش داشت و کار خود را در محدوده قیمتی 32 هزار و 850 تومان خاتمه داد. عده‌ای از کارشناسان بازار ارز بر این باور هستند در صورتی که ارز یادشده بالای سطح 33 هزار تومان تثبیت شود و دلار نیمایی نیز در نیمه دوم 27 هزار تومان نرخ‌گذاری شود، می‌توان انتظار رشد بیشتر قیمت دلار را برای ماه‌های آتی داشت. همچنین به نظر می‌رسد انتظارات تورمی در کنار افزایش تقاضای روزافزون برای خرید و ذخیره دلار به عنوان پشتوانه جبران دارایی خود از تورم، تاکنون مانع از افت قیمت دلار در شرایط فعلی شده است.
حصار قیمتی سکه طلا
سکه طلا طی معاملات هفته اخیر همانند تغییرات نرخ دلار در بازار آزاد رفت‌وبرگشت‌های متعددی در نزدیکی سطح 15 میلیون تومان داشت. به طوری که هر قطعه سکه امامی با لمس سطوح بالای سطح یادشده مجدداً با تاثیرپذیری از قیمت دلار آزاد و همچنین تمایلات نوسانی بهای طلا در بازار جهانی در قیمت 14 میلیون و 950 هزار تومان مورد معامله قرار گرفت. بر این اساس تا لحظه نگارش این گزارش عملکرد هفتگی مثبت معادل 37 /0 درصد را به ثبت رساند. عده‌ای از تحلیلگران تکنیکال معتقدند ناکام ماندن تلاش سکه برای تثبیت جایگاه خود در بالای سطح 15 میلیون تومان باعث شده تا این مرز به عنوان یک سطح مقاومت قوی برای سکه عمل کند. برخی دیگر بر این باورند که نگاه سکه به روند دلار آزاد بوده و همچنان پتانسیل رشد دارد. این در حالی است که عده‌ای از کارشناسان بر این باور هستند که سکه در موقعیت فعلی نمی‌تواند رشد چندان چشمگیری داشته باشد. اما در مقابل برخی دیگر معتقدند با افزایش بازگشت قیمت سکه به مرز یادشده این احتمال وجود دارد که بهای فلز گران‌بهای داخلی برای مدتی در این محدوده باقی بماند.
فراز و فرود در طلای جهانی
تحلیلگران این حوزه بر این عقیده هستند که طلا هنوز از محدوده خطر ریزشی شدید خارج نشده است. همچنین گفته می‌شود که تحولات این فلز بیشتر به اطلاعات و تصمیمات فدرال‌رزرو در اجلاس آینده در مورد ادامه روند افزایش نرخ بهره بستگی دارد و روند آتی طلا را روشن خواهد کرد. از این‌رو بسیاری از سرمایه‌گذاران در انتظار انتشار آمار و نتایج تصمیمات این نهاد مالی هستند. با این حال فلز گران‌بها و شاخص دلار در بحبوحه عدم اطمینان فزاینده در رابطه با مسیر سیاست پولی ایالات‌متحده توسط فدرال‌رزرو، هر دو با دامنه نوسان محدودی که در هفته‌های اخیر داشتند، باقی مانده‌اند.
در حالی که امیدها نسبت به کاهش احتمالی برای عقب‌نشینی از سوی فدرال‌رزرو تا حدود کمی برای قیمت طلا در روزهای گذشته منتفی شد. اما سرمایه‌گذاران همچنان با احتمال بالایی برای افزایش 75واحدی نرخ بهره در ماه نوامبر برنامه‌ریزی می‌کنند تا بتوانند مانع از ضرر بیشتر شوند. به این ترتیب طلا روز چهارشنبه هفته گذشته در قیمت 1670 دلار مورد معامله قرار گرفت. همچنین با توجه به اینکه نرخ بهره آمریکا همچنان در حال افزایش است، انتظار می‌رود فشار بر قیمت‌ها در کوتاه‌مدت ادامه یابد.
سیاست بی‌ثبات
قیمت‌های نفت در روز معاملاتی دوشنبه پس از آنکه داده‌های چین نشان داد تقاضا از سوی بزرگ‌ترین واردکننده نفت خام جهان در ماه سپتامبر کم شده است، کاهش یافتند. سیاست‌های این کشور برای کنترل شیوع ویروس کرونا که به صورت جدی دنبال شده و افت شدید تقاضا برای سوخت را در پی داشته، قیمت نفت را تحت‌الشعاع قرار داده است. در این میان نیز شرکت خدمات انرژی بیکر هیوز در گزارشی اعلام کرد که شرکت‌های انرژی ایالات‌متحده هفته گذشته برای دومین هفته متوالی دکل‌های نفت و گاز طبیعی را اضافه کردند، زیرا قیمت‌های نسبتاً بالای نفت شرکت‌ها را به حفاری بیشتر تشویق می‌کند. برخی از تحلیلگران معتقدند شاخص‌های ضعیف‌تر از حد انتظار فعالیت تجاری ژاپن، اتحادیه اروپا و ایالات متحده نیز به کندی رشد اقتصادی در جهان اشاره کرده است که این موضوع احتمالاً نشان‌دهنده باد مخالفی برای تقاضای جهانی نفت خام به حساب می‌آید. اما گفتنی است که کاهش شدیدتر رشد اقتصاد جهانی به‌طور بالقوه می‌تواند مزایای قیمتی ناشی از کاهش عرضه را جبران کند.
