زنجیره آسیب

چند سال بود که کارشناسان اقتصادی برای یک بحران اقتصادی در حدود سال 2020 اعلام خطر کرده بودند، حتی برخی خرافاتی‌ها موضوع نفرین اعداد رند را مطرح می‌کردند و منتظر بودند همچون سال 2000 که دنیا با یکی از بدترین بحران‌های اقتصادی خود روبه‌رو شد، در سال 2020 نیز بحران شدیدی ایجاد شود. روندهای اقتصاد ایالات‌متحده به عنوان بزرگ‌ترین اقتصاد جهان تا پیش از سال 2020 به‌شدت امیدوارکننده بودند و دونالد ترامپ انتظار داشت بتواند بحران اقتصادی را پشت‌ سر گذارد.

اما همه‌گیری کووید19 همه رشته‌های ترامپ و تیم اقتصادی او را پنبه کرد و جهان در سال 2020 وارد یکی از سخت‌ترین بحران‌های اقتصادی دهه‌های اخیر خود شد. نمودارهای شاخص‌های اقتصادی ایالات‌متحده و دیگر اقتصادهای سرشناس جهان با سرعت زیادی به سمت بد شدن حرکت کردند و سیاست‌های انبساطی پولی در بیشتر اقتصادهای پیشرفته غربی در پیش گرفته شدند. چک‌های کمک‌دولتی در بیشتر کشورها صادر شدند و مردم با تشویق به مصرف بیشتر به سمت فروشگاه‌ها حرکت کردند.

اما به نظر می‌رسد رویکردهای موجود برای گذر از بحران اقتصادی تا حدود زیادی معطوف به مشکل کووید19 بود و موضوع بازگشت دوره‌ای بحران‌های اقتصادی از دید اقتصاددانان کمرنگ شمرده شد. نتیجه این است که با فروکش کردن بحران کووید19 و روند روبه رشد اقتصادهای پیشرفته غربی، مشکلات موجود در زنجیره تامین بین‌المللی پررنگ شده‌اند و نیاز به بازسازی آنها بیش‌از پیش حس می‌شود.

اقتصاد چین، چندان وضعیت مناسبی ندارد و از سوی دیگر، بنادر و کشتی‌های باربری جهانی نیز با حداکثر ظرفیت در حال جابه‌جایی کالاها هستند، اما زیرساخت‌های جهانی و کشورهای مختلف، کشش این حجم از تقاضا را در جهان ندارند. بندرگاه‌های جهان با ترافیک شدید کشتی‌های باربری و کانتینربر رو‌به‌رو شده‌اند و هزینه انتقال کالا با کانتینر در جهان با سرعت زیادی افزایش یافته است. باید در نظر داشت ایالات‌متحده اقتصادی دارد با تولید ناخالص داخلی بیش از 20 هزار میلیارد دلار که برای رشد اقتصادی نیاز مبرمی به منابع و تولیدات دیگر کشورهای جهان دارد و واردات زیاد باعث صف طولانی کشتی‌ها در بندرگاه‌های این کشور شده است.

کووید19 نشان داد که زنجیره‌های تامین مدرن چندان قابل‌پیش‌بینی نیستند و لحظه‌ای که تحت هر نوع فشار مداوم قرار می‌گیرند، فرو می‌ریزند. بسیاری از کسب‌وکارهایی که تحت تاثیر قرنطینه‌های جهانی قرار گرفته‌اند، با مشکلات زیادی مواجه شده‌اند و بسته شدن بنادر و کمبودهای گسترده به ثبت سفارش‌های معوقه در مراکز اصلی زنجیره تامین منجر شده‌اند.

به گفته شرکت تحقیقات دریایی Drewry، محدودیت ظرفیت کانتینرها ممکن است تا سه ماه چهارم سال 2022 ادامه یابد. رفع کمبود اجزای کلیدی، از جمله نیمه‌هادی‌ها، ممکن است حتی بیشتر طول بکشد. آیا پاسخ این است که سفارش‌ها را ادامه دهیم به این امید که این مشکلات خود به خود حل شوند؟ با گذشت دو سال از همه‌گیری، نشانه‌های قوی وجود دارد که کسب‌وکارهای جهانی شروع به درک این موضوع کرده‌اند که زنجیره‌های تامین درواقع به اصلاحات ریشه‌ای، شاخه‌ای و عمیقی نیاز دارند.

از اختلال تا بهینه‌سازی

در دو سال گذشته، در نتیجه همه‌گیری کووید19، در زنجیره تامین محصولاتی بی‌شمار اختلالات زیادی ایجاد شده است، که کسب‌وکارها را مجبور می‌کند تا با اطمینان کمی در چشم‌انداز در حال تغییر حرکت کنند. اختلالات غیرقابل پیش‌بینی و مستمر به مسائل زنجیره تامین در سراسر جهان دامن زده است، و از تنش‌های ژئوپولیتیک پیش از کووید19 و مناقشات تجاری مداوم گرفته تا مسدود شدن طولانی‌مدت کانال سوئز، سیل‌هایی که باعث اختلال در شبکه توزیع در استرالیای غربی شد تا خرید احساسی و کمبود نیروی کار در بسیاری از کشورهای پیشرفته باعث مشکلات عدیده زنجیره تامین در جهان شدند. عدم قطعیت همچنان بالاست و همان‌طور که برخی از اختلالات بهبود می‌یابند، برخی دیگر به‌طور واضحی بدتر می‌شوند. در مورد کمبود تراشه‌های نیمه‌هادی، تاکید می‌شود که کمبودهای امروزی یک‌باره ایجاد نشده‌اند و در دهه آینده تقریباً این اطمینان وجود دارد که ترکیب دیگری از رویدادها وجود خواهد داشت که ذاتاً می‌تواند به اختلالات زنجیره تامین و کمبود منجر شود. بنابراین، سازمان‌ها امروز چه می‌کنند؟ در حال حاضر، یک تغییر از تمرکز سنتی بر هزینه به تمرکز بر انعطاف‌پذیری وجود دارد. سازمان‌ها موجودی بیشتری را در انبارها نگهداری می‌کنند، دامنه محصولات خود را ساده‌سازی می‌کنند و تا حد امکان از تامین‌کنندگان در خشکی استفاده می‌کنند تا وابستگی کمتری به حمل‌ونقل دریایی داشته باشند. این رویکرد یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های محیط کسب‌وکار جهانی امروز را برجسته می‌کند که در آن سازمان‌ها به افزایش ذخایر خود به عنوان وسیله‌ای برای بقای کسب‌و‌کار خود نگاه می‌کنند.

اما به نظر می‌رسد برخی از شرکت‌ها و سفارش‌دهنده‌ها به دنبال راه حل‌های جایگزین هم حرکت کرده‌اند. حجم سفارش‌های جهانی در سه ماه چهارم سال 2021 بیش از 24 واحد کاهش یافت که بزرگ‌ترین افت سه‌ماهانه از زمان قرنطینه اولیه در اوایل 2020 و بسیار بیشتر از بدترین پیش‌بینی‌ها بود.

افزایش حجم فاکتورها نشان می‌دهد زنجیره‌های تامین چگونه به سیگنال‌های تقاضا واکنش نشان می‌دهند. اعداد فاکتورها در سه ماه سوم سال 2021 پنج امتیاز به محدوده مورد انتظار نزدیک‌تر شدند، اما با توجه به افزایش قابل‌توجه حجم سفارش در سه ماه دوم سال 2021، مسیر صعودی صاف‌تر از حد انتظار است.

داده‌ها نشان می‌دهند که ممکن است مدتی طول بکشد تا حجم سفارش با جریان فاکتور هماهنگ شود. هرچه این شکاف بیشتر باقی بماند، احتمال اینکه سیر نزولی در سه ماه سوم آغاز یک کندی طولانی‌تر باشد، بیشتر می‌شود. صندوق بین‌المللی پول اخیراً پیش‌بینی خود را از رشد ایالات‌متحده یک درصد کاهش داده و به شش درصد رساند و دلیل آن اختلال در زنجیره تامین و تضعیف مصرف است. داده‌های Tradeshift نشان می‌دهد بهبود در سراسر زنجیره‌های تامین ایالات‌متحده، که از ابتدای سال 2021 شروع به‌ کار کرده بودند، اخیراً شروع به از دست دادن سرعت خود کرده است.

وضعیت درازمدت

چشم‌انداز بلندمدت همچنان پیچیده است زیرا کسب‌وکارهای بزرگ به دنبال تامین از مسیر خشکی هستند، به مراکز جایگزین در خارج از چین نقل مکان می‌کنند و ذخایر محلی و موجودی انبار را بازسازی می‌کنند. به عنوان مثال، آسیا و اقیانوسیه 60 درصد از مواد خام مورد استفاده در تولید PPE را تولید و 93 درصد از PPE جهان را صادر و وابستگی به محصولات خاص در مناطق یکتا و خارج از چین را برجسته می‌کنند.

حمل‌ونقل بین‌المللی که زمانی از فضای بار بدون استفاده در پروازهای مسافربری استفاده می‌کرد، هنوز به‌شدت تحت تاثیر کاهش ترافیک هوایی است. در حالی‌که پروازهای مسافری در حال بازگشت به آسمان هستند، سازمان‌ها باید به حمل‌و‌نقل هوایی اختصاصی توجه کنند، که با هزینه بیشتری همراه است.

در نتیجه زمان حمل‌ بار جهانی به‌طور متوسط چهار برابر افزایش یافته است. بر اساس شاخص Drewery WCI، هزینه‌های کانتینر حمل‌و‌نقل از زمان شروع همه‌گیری کووید19، 500 درصد افزایش یافته است، که مستقیماً بر هزینه‌های محصولات تامین‌کنندگان تاثیر می‌گذارد، قیمت‌ها را بالا می‌برد و به تورم مشاهده‌شده در بسیاری از اقتصادهای توسعه‌یافته دامن می‌زند.

طراحی زنجیره تامین برای جهان پسا‌کووید19

ساده‌انگارانه است که مشکلات زنجیره تامین فعلی را به گردن سیستم کنونی بیندازیم و فرض کنیم این مشکلات به‌سادگی در آینده حل خواهند شد، و فکر کنیم که این مشکلات دردناک هستند، اما موقتی خواهند بود. این دیدگاه محدود از چالش‌های فعلی، مسائل ساختاری عمیق در زنجیره‌های تامین را نادیده می‌گیرد. این مشکلات در صورت عدم بررسی باعث مشکلات مستمر در آینده خواهند شد.

فرآیندهای تولید ناب (Lean) رقابت را به حدی کاهش داده است که تعطیلی کارخانه‌ها در یکی از کشورهای آسیایی می‌تواند هرج‌و‌مرجی جهانی ایجاد کند. سیستم‌های قدیمی که روابط را در سراسر زنجیره‌های تامین اداره می‌کنند، به اثر پروانه‌ای منجر شده است، جایی که کمبود چابکی باعث می‌شود هر بحرانی به فاجعه تبدیل شود. اتصال کم باعث شده است که کسب‌وکارها نسبت به مسائل بالقوه ناتوان از واکنش به‌موقع برای جلوگیری از وقوع بحران در زنجیره ارزش باشند.

با ادامه بهبود شبکه جهانی، کسب‌وکارها همچنان در سراسر زنجیره تامین خود دچار اختلال هستند. از نظر بسیاری از شرکت‌های مشاوره کسب‌وکار، سازمان‌ها باید آماده رویارویی با اختلالات احتمالی و مداوم زنجیره تامین باشند.

بسیاری از کسب‌وکارهای جهانی زنجیره‌های تامین چندلایه و پیچیده‌ای دارند، اما آنها را با جزئیات کافی برای مدیریت فعال و کاهش اختلالات سازگار نکرده‌اند. نیاز به نگاشت زنجیره تامین با جزئیات و نظارت مداوم، در نظر داشتن نقاط حیاتی در طول شبکه، در نظر داشتن وابستگی‌های تامین‌کننده و احتمال محدودیت برای تامین و لجستیک در هر نقطه، و در دسترس بودن داده‌ها برای حمایت از تصمیم‌گیری‌های دقیق و به‌موقع در یک چشم‌انداز در حال تغییر اهمیت زیادی پیدا کرده است.

ایجاد یک سیستم تجارت جهانی که قادر به مقاومت در برابر شوک‌های آینده باشد، نیازمند تلاش هماهنگ دولت‌ها و بخش خصوصی است. این موضوع باید شامل ترکیبی از اصلاحات تجاری و سرمایه‌گذاری در صنایعی باشد که به وسیله مدل‌های زنجیره تامین شکننده از بین رفته‌اند. چنین تغییراتی زمان می‌برد و مستلزم هزینه‌های سرمایه‌ای قابل توجه است. در این زمینه نشانه‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد اوضاع در مسیر درستی پیش می‌رود.

تامین‌کنندگان و ابزارهای جدید

سازمان‌هایی که تولید یا توزیع می‌کنند یا از تامین‌کنندگانی که تحت تاثیر اختلالات مداوم هستند، کالاهای مورد نیاز خود را تهیه می‌کنند، باید برنامه‌های تداوم کسب‌وکار را برای حمایت از تنوع و تقویت زنجیره تامین در نظر داشته باشند. این اقدامات برنامه‌ریزی‌شده که ممکن است شامل شناسایی منابع جایگزین عرضه، پیش‌بینی و برنامه‌ریزی برای بهبود تقاضا و مدیریت موجودی باشد، می‌تواند به مبارزه با مشکلات پایدار در تامین مواد خام، تولید و اختلالات حمل‌و‌نقل کمک کند.

ابزارها و فناوری‌های جدید می‌توانند بینش دقیق‌تری برای تصمیم‌گیری درون شبکه ارائه دهند، اما به نظر می‌رسد که عدم تمایل به سرمایه‌گذاری در این فناوری‌های پیشرفته می‌تواند هزینه‌ها، قابلیت اطمینان و اتکاپذیری را در فعالیت‌های پایین‌دستی به خطر بیندازد. به نظر می‌رسد که با استفاده از مزایای هوش مصنوعی یا یادگیری ماشینی، سازمان‌ها می‌توانند تصمیم‌گیری را که یک مزیت استراتژیک بالقوه کلیدی برای یک سازمان در بازار رقابتی است، بهینه کنند.

ایجاد یک زنجیره تامین چابک

طبق مطالعه اخیر موسسه مشاوره جهانی ‌EY، 64 درصد از مدیران زنجیره تامین مورد بررسی می‌گویند که تحول دیجیتال به‌دلیل همه‌گیری، سریع‌تر خواهد شد. سرمایه‌گذاری در موضوع روباتیک و کارخانه‌های نیمه‌خودکار احتمالاً در طرح‌های پیکربندی مجدد نقش زیادی خواهد داشت. شرکت مدیریت سرمایه‌گذاری ARK پیش‌بینی می‌کند که تا سال 2025 هزینه‌های مرتبط با فناوری‌های روباتیک در مقایسه با سال 2010، 71 درصد کاهش خواهد یافت.

غیر‌ از کارخانه‌ها، سازمان‌ها همچنین تلاش‌های خود را برای عبور از روابط تک‌گرهی که برای تعریف مدل زنجیره تامین ناب (Lean) قبل از همه‌گیری آمده بود، افزایش می‌دهند. تحقیقات انجام‌شده از سوی Cap Gemini نشان می‌دهد که 68 درصد از سازمان‌ها به‌طور فعال در حال سرمایه‌گذاری در تنوع بخشیدن به پایگاه تامین‌کنندگان خود هستند. مدیریت چنین انتقالی مستلزم یک لایه بسیار پویاتر از روابط چند‌گرهی در سراسر یک اکوسیستم زنجیره تامین گسترده‌تر است. فناوری‌هایی که این نوع انعطاف‌پذیری را ممکن می‌کنند، می‌توانند به کاهش فشار موجودی از طریق ادغام هوشمند ظرفیت تامین‌کننده که با حوزه‌های تقاضای قابل‌توجه خریدار مطابقت دارد، کمک کند.

این لایه از اتصال دیجیتال همچنین زیربنای نوآوری‌هایی در الگوهای تامین مالی تجارت است که می‌تواند فشار مالی بر تامین‌کنندگان را در دوره‌های پرنوسان کاهش دهد. در حالی‌که اقتصادها بهبود می‌یابند، تامین‌کنندگان اکنون تحت فشار قرار می‌گیرند تا هزینه نگهداری موجودی مازاد را برای کمک به مدیریت چرخه‌های تقاضا متحمل شوند. شرایط پرداخت طولانی‌تر به فشار اضافه می‌کند. بر اساس تحقیقات گروه هکت (Hackett Group)، شرکت‌های بزرگ آمریکایی به‌طور متوسط 58 روز برای پرداخت به تامین‌کنندگان در سه ماه اول سال مالی 2021 وقت صرف کردند که 5 /5 درصد نسبت به 55 روز در مدت مشابه سال گذشته افزایش داشته است. موج جدیدی از محصولات تامین مالی دیجیتالی که می‌تواند به جریان سریع‌تر نقدینگی به تامین‌کنندگان کمک کند، یک راه میانی بالقوه را ارائه دهد و خریداران را قادر می‌کند تا پول نقد را برای مدت طولانی‌تری در اختیار داشته باشند و در عین‌حال تامین‌کنندگان را تشویق به افزایش ظرفیت می‌کند.

همگرایی جهانی

بحران زنجیره تامین کنونی ممکن است موقتی باشد، اما نوسانات به‌خوبی می‌تواند به یکی از ویژگی‌های دائمی تجارت جهانی تبدیل شود، زیرا تغییرات آب‌و‌هوایی و سایر اختلالات در آینده رخ خواهند داد. تحول دیجیتال بخشی از پاسخ است، اما مهم‌تر آن است که ما انقلابی را در طرز فکر تجارت بین‌المللی به وجود آوریم. باید از زنجیره‌های آسیب‌پذیر که در آن یک حلقه شکسته باعث هرج‌ومرج می‌شود دور شویم. در عوض باید بر ایجاد یک جامعه جهانی تجارت تمرکز کنیم: یک شبکه درهم‌تنیده از روابط که از چابکی و انعطاف‌پذیری سرتاسری مورد نیاز برای رویارویی با بحران‌های آینده با اطمینان پشتیبانی کند.