عقبگرد جمعی
بازارهای دارایی آخرین هفته دی‌ماه را چگونه گذراندند؟
آخرین هفته دی‌ماه با تداوم ریزش قیمت‌ها در بازارهای داخلی پایان یافت. به این ترتیب شاخص کل بورس تهران در مجموع هفته 1 /4 درصد دیگر کاهش ارتفاع داد و ضمن واگذاری ابرکانال 3 /1 میلیون واحد، بازدهی خود از ابتدای سال را مجدداً منفی کرد. در بازار ارز، اسکناس آمریکایی با افت 18 /0درصدی تا چهارشنبه 27850 تومان قیمت خورد و سکه نیز در مجموع هفته 81 /0 درصد ارزان‌تر معامله شد. در بازار جهانی اما نفت به سقف‌شکنی ادامه داد و تا روز چهارشنبه دو شاخص نفتی موفق شدند تا رکورد هفت‌ساله خود را ارتقا دهند. در بازار کریپتوها نیز ارزش کل طی هفته‌ای که گذشت شش درصد کاهش یافت و مجدداً به زیر مرز دو هزار میلیارد دلار نزول کرد.
عقب‌نشینی بورس از کانال 3 /1
آخرین هفته کاری دی‌ماه نیز پایان یافت و شاخص کل بورس تهران برای سومین هفته متوالی با افت میانگین قیمت سهم‌ها مواجه شد. به این ترتیب در هفته‌ای که گذشت شاخص کل بورس ضمن واگذاری ابرکانال 3 /1 میلیون واحد، کاهشی 1 /4درصدی را تجربه کرد و نماگر هم‌وزن نیز 12 /5 درصد کاهش ارتفاع داد. تداوم رکود دادوستدها و خروج سرمایه‌های حقیقی از دیگر رخدادهای آخرین هفته از اولین ماه زمستان1400 بود. جایی که میانگین روزانه ارزش معاملات خرد سهام 1755 میلیارد تومان بود و سهامداران شاهد جابه‌جایی سهامی به ارزش 1435 میلیارد تومان در مسیر حقیقی به حقوقی بودند تا اکنون 21 هفته متوالی باشد که حقیقی‌ها راه خروج از گردونه معاملات سهام را در پیش گرفته‌اند.
فرمول خوراک 1400 برای 1401
پس از اعتراضات گسترده به فرمول پر ایراد تعیین نرخ گاز خوراک پتروشیمی‌ها در لایحه بودجه سال آینده، دولت تصمیم گرفت در جلسه روز یکشنبه خود به جای اصلاح این فرمول، نرخ گاز خوراک پتروشیمی‌ها را مانند سال ۱۴۰۰ محاسبه و اعمال کند. همچنین اعلام شد نرخ گاز سوخت پتروشیمی‌ها، پالایشگاه‌ها و صنایع پایین‌دستی، مجتمع‌های احیای فولاد و مصارف مربوط به یوتیلیتی شامل برق، آب، اکسیژن و غیره آنها معادل ۴۰ درصد نرخ خوراک گاز پتروشیمی است و همچنین صنایع سیمان و سایر صنایع معادل ۱۰ درصد نرخ خوراک پتروشیمی‌ها تعیین می‌شود. معادل کاهش در منابع ناشی از این تصمیم نیز می‌بایستی به صورت کاهش در مصارف تبصره(۱۴) اعمال شود. تغییری که نتوانست رضایت بورسی‌ها را جلب کند. به این ترتیب روز سه‌شنبه مجید عشقی، رئیس سازمان بورس به وزیر نفت نامه‌ای نوشت و با اشاره به ایرادات فرمول تعیین قیمت گاز خوراک صنایع پتروشیمی، عنوان کرد: «لحاظ قیمت گاز طبیعی در هاب‌های NBP انگلیس و TTF هلند (که به دلیل هزینه‌های انتقال گاز از روسیه به‌شدت افزایش پیدا کرده است) در فرمول تعیین قیمت گاز خوراک واحدهای پتروشیمی باعث شده است که برخلاف مفاد قانون تنظیم بخشی از مقررات دولت، قیمت‌های تعیین‌شده برای صنایع داخلی به‌هیچ‌وجه رقابتی نبوده و نه‌تنها باعث جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی نمی‌شود بلکه به‌تدریج باعث خواهد شد زیان‌های سنگینی به صنایع داخلی و همچنین بازار سرمایه وارد شود.»
جلسات مجلس برای بورس
در پایان هفته گذشته مجلس از برخی کارشناسان بازار سرمایه برای چندمین بار دعوت کرد تا به پارلمان بروند و در خصوص وضعیت فعلی بورس و راه‌های برون‌رفت از آن به بحث و گفت‌وگو بنشینند. برخی از کارشناسان این دعوت را رد کردند و گفتند بازار سهام بیش از آنکه به حمایت‌های ظاهری احتیاج داشته باشد محتاج اتخاذ راهکارهایی است که به موجب آن بحران کنونی در بازار سهام تا حد معقولی فروکش کند. آن‌طور که این نمایندگان به نمایندگان مجلس شورای اسلامی گفتند آنها دیگر اعتقادی به اثربخش بودن جلسات یادشده ندارند و حرف درمانی مسوولان را برای بورس بی‌اثر می‌دانند. به گفته این بخش از فعالان بازار سرمایه هر آنچه بازار نیاز به انجام آن داشته تاکنون انجام شده است و دیگر اگر نوبتی هم باشد نیاز به عمل کردن در بازار سرمایه است. برخی دیگر از کارشناسان نیز تصمیم گرفتند تا در بیرون ساختمان بهارستان در کنار مردم حاضر شوند و به جای گوش دادن به اظهارات پارلمان‌نشین‌ها با سهامداران بورسی هم‌کلام شوند.
دلار در جدال با مرز حمایتی
آخرین هفته دی‌ماه با عقب‌نشینی 18 /0 درصد نرخ دلار در بازار آزاد به پایان رسید. سکه نیز 81 /0 درصد نسبت به آخرین روز معاملاتی سومین هفته دی‌ماه ارزان‌تر دادوستد شد.
بازار ارز تهران در نخستین روز کاری هفته با کاهش قیمت دلار فعالیت خود را آغاز کرد. به این ترتیب قیمت اسکناس آمریکایی که در سومین هفته دی‌ماه در محدوده 27750 تا 28350 تومان نوسان می‌کرد، روز شنبه و در همان ساعات کاری اولیه بازار ارز تهران، حمایت 27750 تومانی خود را از دست داد. روندی کاهشی که تا اواسط روز نیز ادامه یافت و بعد از حدود دو ماه، معاملات نقدی اسکناس آمریکایی در رقم 27400 تومان انجام شد و در ساعت پایانی روز خود را به‌زحمت به 27500تومان رساند. کارشناسان ارزی، فشار فروش ایجادشده در نخستین روز هفته را ناشی از پمپاژ اخبار مثبت سیاسی خواندند. جایی که در ساعات پایانی روز جمعه 24 دی‌ماه، سخنگوی کاخ سفید آمریکا در نشستی خبری سیگنال‌های مثبت جدیدی از مذاکرات هسته‌ای منتشر کرد و گفت: «در مقابل ایران همیشه دیپلماسی را ترجیح می‌دهیم. زمان حساسی است، پیشرفت‌هایی در مذاکرات وین حاصل شده. اگر به‌زودی به تفاهم و بازگشت به پایبندی دوجانبه نرسیم مجبور خواهیم شد مسیر متفاوتی را بررسی کنیم. رئیس‌جمهور آمریکا به تیم مذاکره‌کننده‌اش دستور داده تا طیف گسترده‌ای از گزینه‌ها را آماده کنند. امکان دستیابی به یک توافق با ایران در مذاکرات وین وجود دارد و جو مذاکرات بهتر از قبل است.» همین سخنان کافی بود که شاهد افزایش فروش اسکناس آمریکایی و در نتیجه عقب‌نشینی قیمت دلار باشیم.
دومین روز هفته اما با صعود قیمت دلار آغاز شد. روز یکشنبه بازار ارز تهران با جهشی ۳۰۰تومانی نسبت به نرخ روز شنبه کار خود را آغاز کرد. افزایش نرخی که به دلیل افزایش تعداد خریداران و در عین حال کاهش فروشندگان یعنی مازاد تقاضا رقم خورده بود. البته برخی کارشناسان معتقدند معامله‌گران از عرضه دلار خود در بازار جلوگیری می‌کنند تا مانع کاهش نرخ اسکناس آمریکایی شوند. به‌هر‌حال در پایان دادوستدهای روز یکشنبه بازار تهران، دلار با افزایش قیمت ۲۰۰تومانی نسبت به نرخ روز شنبه و در رقم ۲۷ هزار و ۷۰۰ تومان بسته شد.
روز دوشنبه معاملات دلار با کاهش 300تومانی نسبت به روز یکشنبه و در رقم 27400 تومان کار خود را آغاز کرد. رقمی که در ادامه روز کاهش بیشتری را تجربه کرد و اسکناس آمریکایی حتی 27300 تومان نیز قیمت خورد. در نیمه معاملات اما روند دادوستدها تغییر کرد و اسکناس آمریکایی مجدداً خود را به بالای مرز 27500 تومان رساند. کارشناسان و تحلیلگران بازار ارز با توجه به کاهشی بودن انتظارات تورمی و همچنین افزایش عرضه در بازار ارز ایران معتقدند چشم‌انداز نرخ ارز در ایران کاهشی است. این افراد با اشاره به سیگنال‌های سیاستگذار و بازارساز مبنی بر افزایش قابل توجه میزان عرضه در بازار ارز و همچنین پیشرفت‌های حاصل‌شده در روند مذاکرات هسته‌ای ایران با 1+4 بر این باورند که در هفته‌های آتی بازار ارز تهران شاهد کاهش قیمت و رسیدن به سطوح پایین‌تر خواهد بود. شاهد این مدعا کاهش بیش از 10درصدی نرخ دلار آزاد پس از شروع مذاکرات هسته‌ای است. در این میان برخی این کاهش نرخ را کافی عنوان می‌کنند و معتقدند اسکناس آمریکایی جای بیشتری برای نزول ندارد اما برخی نیز بر این باورند که انتشار اخبار مثبت جدید از وین می‌تواند راه را برای افت بیشتر قیمت ارز هموار کند.
به‌هر‌حال روز سه‌شنبه این روند کاهشی ادامه پیدا کرد و در ساعت اولیه بازار، دلار با افت 300تومانی نسبت به نرخ روز دوشنبه و در سطح 27250 تومان کار خود را آغاز کرد. این کاهش قیمت تا حوالی ظهر ثابت ماند اما در میانه روز، معامله‌گران با ارائه نرخ‌هایی حوالی 27500 تومان توانستند قیمت دلار را باز هم به بالای مرز حمایتی روزهای اخیر بازار برسانند. تحلیلگران بازار ارز با اشاره به حمایت قوی معامله‌گران از هسته سخت بازار ارز معتقدند نرخ دلار برای عبور از مرز حمایتی ایجادشده همچنان باید منتظر انتشار خبری موثق و تاثیرگذار از فضای مذاکرات ایران با گروه 1+4 باشد. این افراد همچنین بر این باورند که این کاهش قیمت‌های بی‌نتیجه و تلاش‌های قیمت دلار در جهت عبور از کانال ۲۷ هزار‌تومانی نشات‌گرفته از انتظارات کاهشی برای نرخ ارز است. این انتظارات که در اثر بهبود اوضاع سیاست خارجی کشور و همچنین صحبت‌هایی مبنی بر تزریق ارز به بازار توسط بازارساز و بانک مرکزی شکل گرفته می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در آینده نرخ ارز در بازار آزاد تهران ایفا کند. برخی دیگر از تحلیلگران اما شوک کاهشی ایجادشده در صبح روز سه‌شنبه را با مطالب منتشر‌شده توسط روزنامه وال‌استریت‌ژورنال توضیح می‌دهند. در اواخر ساعات کاری روز دوشنبه بود که این روزنامه در مطلبی در رابطه با مذاکرات رفع تحریم ایران و قدرت‌های جهانی نوشت: «آمریکا در پاسخ به درخواست ایران برای ارائه ضمانت درباره عدم تکرار خروج از برجام ارائه راهکارهایی جهت اطمینان‌بخشی به ایران را بررسی می‌کند. ایده‌هایی که واشنگتن در حال بررسی آنهاست مواردی مانند ارائه ضمانت‌نامه از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکا به فهرستی از بانک‌ها و شرکت‌های بین‌المللی را شامل می‌شود. در خصوص اینکه چنانچه یک دولت جدید آمریکا تحریم‌ها علیه ایران را احیا کند چگونه می‌توان در میان فعالان اقتصادی برای مبادله با ایران اطمینان ایجاد کرد، طرح‌هایی روی میز قرار دارد.» روز چهارشنبه هر اسکناس آمریکایی به کمک برخی فضاسازی‌های دلالان در بازار ارز داخلی و همچنین انتشار برخی اخبار غیر‌رسمی افزایش قیمت را تجربه کرد. به‌طوری‌که هر دلار آمریکایی در بازار آزاد روز گذشته به قیمت 27 هزار و 850 تومان مورد معامله قرار گرفت. لازم به ذکر است که بهای دلار در صرافی ملی و همچنین نرخ درهم روز چهارشنبه تمایلات کاهشی را در خود به همراه داشتند. اما در مقابل قیمت دلار نیمایی اندکی رشد قیمت را تجربه کرد. عده‌ای از فعالان بازار ارز تصور می‌کنند امکان اینکه توافقی در مذاکرات هسته‌ای حاصل شود وجود دارد. اما برای رسیدن به این مهم همچنان اختلاف‌هایی به چشم می‌خورند که باید حل‌و‌فصل شوند.
هفته طوفانی طلای سیاه
نفت در هفته‌ای که گذشت طوفانی ظاهر شد. بازگشایی بازارهای جهانی در هفته گذشته با سقف‌شکنی طلای سیاه آغاز شد و قیمت‌های آتی نفت برنت به بالاترین حد خود در بیش از سه سال گذشته رسید. سرمایه‌گذاران معتقدند عرضه همچنان محدود باقی خواهد ماند زیرا تولید نفت تولیدکنندگان بزرگ محدود شده و سویه اومیکرون ویروس کرونا تاثیری بر تقاضای نفت نداشته است. توشیتاکا تازاوا، تحلیلگر موسسه فوجیتومی در این باره گفت: شرایط روانی بازار همچنان بیانگر ادامه روند افزایشی قیمت‌هاست، زیرا عرضه نفت سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و متحدانش (ائتلاف اوپک‌پلاس) برای پاسخگویی به تقاضای بالای جهانی کافی نیست. در‌عین‌حال شرکت ویتول (بزرگ‌ترین معامله‌گر نفتی مستقل جهان) پیش‌بینی کرد قیمت نفت خام -که از ابتدای سال جاری میلادی تاکنون ۱۰ درصد افزایش یافته است– می‌تواند به‌دلیل محدودیت عرضه باز هم بالاتر رود. مایک مولر، مدیر منطقه آسیای ویتول قیمت کنونی نفت را معقولانه توصیف کرد و گفت: در‌حالی‌که قیمت گاز طبیعی آن‌قدر بالا رفته که برخی مصرف‌کنندگان صنعتی - از جمله پاکستان و اروپا- را مجبور به کاهش مصرف کرده، بازار نفت هنوز به این نقطه نرسیده است. اتفاقی که برای گاز در حال رخ دادن است، به ما یادآوری می‌کند که مردم در یک برهه زمانی، از خرید انرژی گران‌قیمت دوری می‌کنند، اما پرسش اینجاست که این مساله چه زمانی بازار نفت را تحت تاثیر قرار می‌دهد. روز سه‌شنبه نگرانی‌ها از اختلالات احتمالی عرضه پس از حمله گروه حوثی یمن به امارات متحده عربی و تشدید تنش‌ها در منطقه سبب شد تا هر دو شاخص نفتی به سقف هفت‌ساله خود صعود کنند. حوثی‌ها پس از پرتاب حملات موشکی و پهپادی که منجر به انفجار در کامیون‌های حامل سوخت و کشته شدن سه نفر شد، هشدار دادند که می‌توانند تاسیسات بیشتری را هدف قرار دهند، در‌حالی‌که امارات متحده عربی گفت به این حملات تروریستی پاسخ می‌دهد. روز چهارشنبه ادامه تنش‌های منطقه‌ای و حمله شبانه به خط انتقال نفت کاهرمان ماراش و گازیان تب در جنوب ترکیه که شب قبل رخ داده بود منجر به نزدیک شدن بهای نفت به ۹۰ دلار شد.
این شرایط صعودی سبب شد تا اغلب کارشناسان، بازار نفت را در کوتاه‌مدت افزایشی پیش‌بینی کنند. به همین دلیل است که رئیس یک موسسه پوشش ریسک که اتفاقاً سال گذشته رکورد بازدهی خود را هم زده، معتقد است احتمال اینکه نفت در پنج سال آینده به ۲۰۰ دلار بر بشکه برسد، وجود دارد. پیش از این نیز گزارشی در وب‌سایت بارونز گفته بود که قراردادهای آتی نفت با قیمت‌های ۱۰۵ تا ۱۵۰دلاری از سپتامبر سال گذشته تاکنون ۱۴ برابر شده است. روز چهارشنبه نیز اویل پرایس پیش‌بینی بانک سرمایه‌گذاری گلدمن‌ساکس برای معاملات نفت در سال آینده را منتشر کرد. این پیش‌بینی عنوان می‌کند قیمت نفت در سال جاری میلادی به ۱۰۰ دلار و در ۲۰۲۳ به ۱۰۵ دلار در هر بشکه خواهد رسید که نتیجه کسری عرضه نفت در بازار به‌خاطر عدم تاثیر کرونای اومیکرون بر تقاضای نفت دنیاست. طبق گفته تحلیلگران گلدمن، جایگزینی نفت به‌جای گاز، اختلال‌های به‌وجودآمده در عرضه و تقاضای بالاتر از حد انتظار در سه‌ماهه پایانی ۲۰۲۱ باعث می‌شود ذخایر نفت کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی تا تابستان به پایین‌ترین رقم از سال ۲۰۰۰ برسد. به‌علاوه ظرفیت مازاد ائتلاف اوپک‌پلاس هم کاهش‌یافته و به پایین‌ترین رقم 2 /1 میلیون بشکه در روز خواهد رسید. این بانک سرمایه‌گذاری تمام این عوامل را برای افزایش قیمت نفت خام برنت تا ۱۰۵ دلار در هر بشکه در ۲۰۲۳ و ۹۶ دلار در هر بشکه در ۲۰۲۲ کافی می‌داند.
عقبگرد کریپتوها
ارزش کل بازار کریپتوها در هفته‌ای که گذشت شش درصد کاهش یافت و مجدداً به زیر مرز دو هزار میلیارد دلار نزول کرد. در این بازار، بیت‌کوین به عنوان بزرگ‌ترین و محبوب‌ترین ارز دیجیتال، با افت قیمت حدود سه‌درصدی مواجه شد و روز چهارشنبه 41 هزار دلار دادوستد شد. اتریوم نیز در هفت روز کاری حدود پنج درصد ارزان‌تر شد. با وجود تداوم کاهش قیمت‌ها در بازار ارز دیجیتال اما مکس کایزر، حامی دیرینه کریپتو و کارشناس بازار، پیش‌بینی کرد که بیت‌کوین قبل از پایان سال به ۲۲۰ هزار دلار خواهد رسید. کایزر استدلال کرد که قیمت ۲۲۰ هزار‌دلاری بر اساس یک چرخه معمول چهار‌ساله برای بیت‌کوین است. او اشاره می‌کند تعدادی از عوامل مانع از رسیدن بیت‌کوین به سطح رکورد جدید خود در سال گذشته شد که از جمله آنها می‌توان به کاهش گسترده در استخراج ارزهای دیجیتال و قدرت هش (میزان سرعتی که یک ماینر موفق به حل هش می‌شود تا پاداش دریافت کند) اشاره کرد. کایزر به نزدیک شدن نرخ هش بیت‌کوین به بالاترین حد خود به عنوان یک سیگنال صعودی اشاره کرد و پیش‌بینی خود برای رسیدن بیت‌کوین به ۲۲۰ هزار دلار در سال جاری را این‌گونه توجیه کرد.
