وارونگی

سایه فتحی: بازارها در شرایط فعلی از نوسانات شدید هفته‌های گذشته که تحت تاثیر تنش‌های سیاسی قرار داشتند، فاصله گرفته‌اند. در روزهای ابتدایی بهمن، بازار ارز و طلا، نوسان چندانی به خود ندید و بازار سرمایه نیز همچنان مورد استقبال سرمایه‌گذاران است و شاخص بورس روز آخر معاملات هفته گذشته را با سبزپوشی به پایان رساند. اگرچه به نظر می‌رسد در شرایط فعلی با توجه به افزایش ریسک‌ها و در راه بودن شوک‌های جدید این روند بازارها مقطعی است با این حال در چنین شرایطی بانک مرکزی کرکره بازار باز را بالا برد و عملیات بازار باز را پس از کش‌وقوس‌های فراوان سرانجام اجرایی کرد. بنابر ادعای بانک مرکزی، در این رویکرد جدید سیاستگذاری پولی پس از سال‌ها قرار است پوست‌اندازی کند و از روش‌های نوین به جای روش‌های سنتی در مدیریت بازار پول بهره بگیرد. بنابراین سیاستگذار پولی با راه‌اندازی سازوکارهای جدید موسوم به عملیات بازار باز تصمیم گرفته با خرید و فروش اوراق دولتی، نرخ سود بازار بین‌بانکی را کنترل کند و هدایت آن به سمت نرخ سیاستی مورد نظر از این طریق بر تورم اثر بگذارد در نتیجه با مهار تورم و نقدینگی دیگر بازارها دچار التهاب و نوسانات شدید نشوند. در این باره رئیس کل بانک مرکزی هم گفته که بانک‌های مرکزی عملیات بازار باز یا خرید و فروش اوراق را برای دستیابی به اهداف اقتصاد کلان خود، یعنی کنترل تورم و ثبات رشد اقتصادی انجام می‌دهند بنابراین بانک مرکزی با انجام این عملیات و حضور در بازار بدهی و اوراق دولتی، با خرید و فروش اوراق کریدور نرخ بهره را رهبری خواهد کرد. به همین جهت بانک مرکزی برای نیل به اهداف مورد نظر سیاست‌های خاصی برای عملیات بازار باز در نظر گرفته است. این مساله باعث بروز نگرانی‌ها نسبت به آثار عملیات بازار باز در شرایط فعلی بر اقتصاد و بازارها شده و در این زمینه نقدهای بسیاری از سوی کارشناسان اقتصادی مطرح شده است چراکه با توجه به آماده نبودن پیش‌نیازهایی چون سلامت نظام بانکی، استقلال بانک مرکزی، بازار ریپو و صندوق‌های بازار پول، موفقیت عملیات بازار باز جای تردید بسیاری دارد و حتی برخی کارشناسان در حالت خوش‌بینانه این اقدام را نمایشی از سوی سیاستگذار پولی می‌دانند و در حالت بدبینانه ابزار جدیدی برای جبران کسری بودجه دولت از منابع بانک مرکزی عنوان کرده‌اند. به هر ترتیب در ظاهر امر به نظر می‌رسد در این مرحله بانک مرکزی یک سامانه معاملاتی را برای خرید و فروش اوراق دولتی با تکیه بر بازار بدهی در بازار سرمایه، راه‌اندازی و تست کرده است و باید منتظر ماند و دید در مراحل بعدی سیاستگذاران پولی چه گام‌هایی در جهت رفع موانع پیش رو و تحقق اهداف پیش‌بینی‌شده در نظر گرفته‌اند. آنچه مشخص است، این است که شروع عملیات بازار باز در شرایط فعلی اثری بر بازارها ندارد و اگر ریسک‌ها و تنش‌های سیاسی دوباره در اقتصاد ایران شدت بگیرد بازهم وضعیت بازارها متلاطم خواهد شد. به این بهانه در پرونده پیش‌رو بررسی کرده‌ایم که سیاست‌های خاص بانک مرکزی برای عملیات بازار باز و سیاست‌های پولی و ارزی بانک مرکزی، چه تاثیراتی بر بازارها خواهند داشت؟