دو نیاز سرمایه‌گذار

معین حسین‌پور: قطعی اینترنت به اقتصاد کشور آسیب زد؛ کمتر فعال اقتصادی است که این گزاره را باور نداشته باشد و تنها میان ارقام این خسارت اختلاف نظر وجود دارد. با این حال، قطعی یک‌هفته‌ای شبکه ارتباطی مردم و فعالان اقتصادی در درازمدت می‌تواند سرمایه‌گذاری در کشور را نیز تحت تاثیر قرار دهد. اجازه بدهید خودمان را به‌جای سرمایه‌گذار خارجی بگذاریم؛ از دریچه نگاه او، چه دلیلی دارد به سمت کشوری رود که قطعی اینترنت چاره کار تصمیم‌گیران در مواقع ضرور است؟ در حالی که اینترنت یکی از ابزارهای غیرقابل جایگزین اقتصادی در دنیای امروز به شمار می‌رود. اصلاحات اقتصادی از جمله افزایش قیمت بنزین، در اکثر کشورها با اعتراضاتی روبه‌رو بوده است. اما این اعتراضات در ایران به یک مساله امنیتی بدل شد. ما تحلیلگر مسائل امنیتی نیستیم، ولی اگر سرمایه‌گذار خارجی قرائت رسمی از اعتراضات را قبول داشته و آن این باشد که عناصر آشوبگر در ایران اقدام به تیراندازی به افراد عادی کرده‌اند، چه تصویری از امنیت در کشور ما خواهد داشت؟ اکثر فعالان اقتصادی باور دارند مساله مهم برای یک سرمایه‌گذار هم امنیت و هم ثباتی است که در یک کشور وجود دارد و اگر تصورشان از امنیت یک کشور خدشه‌دار شود، طبعاً پول خود را به سوی سایر سرزمین‌ها خواهند برد.

پژوهش‌ها و سوابق نیز نشان می‌دهند که میزان سرمایه‌گذاری در هر کشور، تابع مجموعه‌ای از متغیرهاست که «امنیت سرمایه‌گذاری» یکی از مهم‌ترین آنها به شمار می‌آید. البته که امنیت سرمایه‌گذاری تنها در امنیت سیاسی خلاصه نمی‌شود، کمااینکه در طول سال‌های اخیر، افت سرمایه‌گذاری در کشور ناشی از پارامترهای دیگر امنیت سرمایه‌گذاری، همچون حقوق مالکیت بوده است، اما به هر حال امنیت سیاسی نیز یکی از مولفه‌های موثر است. در واقع اگر ریسک‌های سیاسی و امنیتی به فهرست ریسک‌های قبلی افزوده شود، چشم‌انداز اقتصاد ایران نیز می‌تواند تیره‌تر شود. قطعاً برای کسانی که قصد سرمایه‌گذاری در یک کشور دارند، «احساس امنیت» موضوع مهمی است. عوامل امنیت‌زدا پیش از این در اقتصاد ایران کم نبوده است. پیشتر محمدحسین حسین‌زاده‌بحرینی، عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی و نماینده فعلی مجلس در پژوهشی با عنوان «عوامل موثر بر امنیت سرمایه‌گذاری در ایران» به این موضوع به‌طور مفصل پرداخت. دارنده سرمایه در هنگام اخذ تصمیم برای سرمایه‌گذاری به دو اطمینان نیاز دارد؛ نخست اطمینان از سودآوری قابل قبول پروژه‌ای که به وسیله او تامین مالی می‌شود، و دوم اطمینان از عدم تعرض سیاسی، نظامی، حقوقی، فرهنگی و... به سرمایه او. فقدان سرمایه‌گذاری کافی در ایران را باید در ضعف هر دو اطمینان جست. در پژوهش مذکور نشان داده شد که سرمایه‌گذاری در ایران از حوزه‌های مختلف اقتصادی، سیاسی، حقوقی، قضایی، عملکرد دولت، امنیت داخلی و بین‌المللی آسیب دیده است. در حوزه مسائل سیاسی، عواملی چون محدودیت احزاب و عدم امکان استیفای کامل حقوق شهروندی از جمله آزادی بیان نقش داشته‌اند. با این اوصاف، اتفاقات ایام اخیر، با بازارها و سرمایه‌گذاری در ایران چه خواهد کرد؟ در این پرونده این سوال مورد بررسی قرار می‌گیرد.