بازی طلا

زمستان اخیر در تحلیلی در این نشریه (تجارت فردا)، تحت عنوان «رشد طلایی» از چند زاویه مختلف آینده بلندمدت طلا مورد بررسی قرار گرفت و هم برای رشد و هم نزول آن دلایل مختلفی ارائه شد، البته جمع‌بندی کل مقاله نشان‌دهنده کف‌سازی طلا در محدوده هزار و صد دلار و بالاتر (به‌ویژه به‌واسطه افزایش هزینه استخراج) بوده و اینکه نزول قیمت این فلز حد و مرزی دارد. در این یادداشت مختصر، با دیدی کوتاه‌مدت و میان‌مدت و از زاویه عوامل سیاسی و اقتصادی جاری ریسک‌ها و فرصت‌های سرمایه‌گذاری در این فلز گرانبها و فلزات مرتبط مرور می‌شود.

در ذیل از زاویه چند عامل در سطح داخلی و خارجی چشم‌انداز بازار طلا مرور می‌شود، البته برخی از این عوامل کاملاً با یکدیگر مرتبط بوده و در بسیاری دوره‌های اقتصادی به صورت همزمان بروز و ظهور می‌یابند، اما در این یادداشت به‌منظور رعایت اختصار و کاهش پیچیدگی به صورت جداگانه و کوتاه مورد تحلیل قرار گرفته‌اند.

جنگ تجاری

هر جنگی چه نظامی و چه تجاری و اقتصادی عامل شکوفایی قیمت طلاست؛ چشم‌انداز نامشخص جنگ‌ تجاری آمریکا با سایر کشورها و اثرگذاری آن بر رشد اقتصادی نخستین عاملی است که احتمال صعود قیمت طلا را افزایش می‌دهد، اما با توجه به رویکرد ترامپ در تصمیم‌گیری‌ها و انجام اقدامات و اخذ تصمیمات غیرمنتظره، آن احتمال با ریسک‌های شدیدی نیز همراه است، با این حال نمی‌توان اثرات آن را بر اقتصاد نادیده گرفت (اثراتی که حتی با خاتمه این جنگ تجاری به سرعت قابل رفع نیست).

کاهش نرخ تورم و فشار جهت کاهش نرخ بهره

نرخ تورم در اقتصادهای بزرگ جهان و به‌ویژه در اروپا و آمریکا روند کاهشی داشته و این فشاری را بر بانک‌های مرکزی این مناطق برای کاهش نرخ بهره (تزریق پول به اقتصاد) و تحریک اقتصاد و افزایش نرخ تورم به سطح معقول آن (حول رقم طلایی دو درصد) وارد کرده است. در واقع هرچند ابهاماتی در مورد تصمیم این بانک‌ها در مورد کاهش نرخ بهره وجود دارد، اما برعکس در خصوص عدم افزایش نرخ بهره هیچ ابهامی وجود نداشته و قطعاً در این زمینه تصمیم‌گیری نخواهد شد. از آنجا که با فرض ثابت بودن سایر عوامل کاهش نرخ بهره به نفع افزایش قیمت فلزاتی نظیر طلاست، می‌توان گفت در کوتاه‌مدت و میان‌مدت از این زاویه هیچ سیگنالی که باعث نزول قیمت این فلز گرانبها شود وجود ندارد.

افزایش احتمال بروز رکود اقتصادی

شاخص‌های مختلف مرتبط با فعالیت‌های صنعتی و اقتصادی از جمله شاخص مدیران خرید PMI و همچنین مابه‌التفاوت نرخ اوراق قرضه 10ساله و سه‌ماهه فدرال آمریکا نشان از احتمال بروز رکود جدید در اقتصاد جهانی می‌دهد. کاهش شاخص PMI به ارقامی زیر 50 در برخی کشورها یا نوسان نزدیک این عدد در کنار منفی شدن مابه‌التفاوت نرخ اوراق قرضه 10ساله و سه‌ماهه نشان‌دهنده شرایط نزدیک به رکود و رکود کامل است، همچنین از نظر تاریخی نیز پس از یک دوره نسبتاً بلندمدت رونق نسبی (بعد از رکود و بحران 2008) انتظار بروز یک دوره رکود (البته نه در سطح سال 2008) طبیعی بوده و جای نگرانی ندارد، اما می‌تواند به عنوان فرصتی جهت شیفت دارایی‌ها از بازارهای مالی به سمت فلزات گرانبها تلقی شود.

بی‌ثباتی سیاسی در عرصه تعامل ایران و جهان

در داخل ولو به صورت ظاهری و مکانیکی و با اعمال قوه قاهره مقامات ارشد نظام، بی‌ثباتی سیاسی خاصی مشاهده نمی‌شود، اما در عرصه بین‌المللی روابط به شدت در تلاطم است و شرایط پیچیده‌ای در تعامل ایران و کشورهای گروه 1+5 از یک طرف و همسایگان حاشیه خلیج‌فارس از طرف دیگر برقرار است، هرچند درگیری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی ایران خوشبختانه هنوز به حدی نرسیده که مستقیماً بر قیمت طلا اثر بگذارد. اما پرونده‌های باز ایران در عرصه جهانی شامل پرونده هسته‌ای، بحث برجام، پرونده موشکی، پرونده مبارزه با پولشویی و... هیچ‌کدام بسته نشده و همواره بهانه‌ای برای نوسانات و رشد نرخ ارز (و طلا) به دست می‌دهد.

تکنیکال طلا

در پایین‌ترین سطح اهمیت، بحث‌های نموداری و تکنیکال قیمت طلا مطرح است. هرچند روندهای تکراری تکنیکال در بلندمدت نشات‌گرفته از عوامل بنیادین هستند، اما در کوتاه‌مدت سیگنال‌های تولیدشده از دل همین نمودارها به صورت سریع‌تر و مستقل از عوامل بنیادین باعث جابه‌جایی قیمت طلا می‌شوند، حتی می‌توان گفت با رشد بازارهای الکترونیکی و کاغذی طلا سیگنال‌های تولیدشده در این بازارها هم نقش پیش‌بینی‌کننده و هم نقش کاتالیزور و تسریع‌گر بر روی واقعیت‌های اقتصادی (رکود و رونق اقتصادی) را دارند؛ از این زاویه سیگنال قوی مبنی بر رشد قیمت طلا حتی بالاتر از 1500 دلار از طرف بازارها و نمودارهای تکنیکال طلا به اقتصاد مخابره شده است. همواره از گذشته واژه طلا در کنار فلز ارزشمند دیگری همچون یک زوج گرانبها مطرح بوده است؛ نقره. این فلز جالب که برخلاف طلا کاربرد آن به عنوان کالای صنعتی متناسب است با کاربردهای زینتی و سرمایه‌ای آن، سقوط تدریجی و شدید قیمت آن طی هفت سال اخیر و رسیدن نسبت قیمت طلا به نقره به بالاترین حد تاریخی خود نشان از این دارد که شاید فلز نقره ابزار مناسب‌تری نسبت به طلا برای سرمایه‌گذاری (به‌ویژه در یک دوره سه تا پنج‌ساله) باشد.