عادت به خطا

هیرش سعیدیان: پیش از وزیر اقتصاد، وزیر راه و شهرسازی نیز از اهتمام دولت برای ساخت ۴۰۰ هزار واحد مسکن اجتماعی تا سه سال دیگر خبر داده بود، ۱۴۰۰ نیز به عنوان زمان نهایی این پروژه مطرح شده است. از دیگر برنامه‌های دولت در حوزه مسکن «تکمیل ۵۰۰ هزار واحد مسکن مهر» تا پایان سال ۹۸ است. بنا بر اعلام وزیر مسکن، ۲۳۰ هزار واحد از این تعداد نیاز به تامین مالی برای رفع نقایص در خدمات روبنایی و زیربنایی دارند و همچنین قرار است کمیته امداد و بهزیستی که سهم قابل توجهی از منابع خود را از بودجه عمومی تامین می‌کنند، تکمیل ۸۰ هزار واحد مسکن مهر بدون متقاضی را بر عهده بگیرند. اگر بپذیریم که دولت در اتمام پروژه مسکن «وعده داده‌شده» توانمند و مصمم است، باید ۲۰۰ هزار واحد از این تعداد را در دو سال آتی به اتمام برساند. نظر به فهرست بهای اقلام و مصالح و هزینه‌های ساختمان، ساخت هر مترمربع مسکن در سال ۹۷ به حداقل سه میلیون تومان بودجه نیاز خواهد داشت و اگر به صورت میانگین مساحت هر واحد مسکن اجتماعی را ۸۰ متر در نظر بگیریم، این هزینه به ازای هر واحد بدون احتساب تورم فزاینده و با فرض ثابت ماندن قیمت‌ها نزدیک به ۲۴۰ میلیون تومان خواهد بود. برای اتمام این ۲۰۰ هزار واحد مبلغی در حدود ۴۸ هزار میلیارد تومان نیاز است. همچنین هزینه ساخت مشاعات آماده‌سازی‌ها، جدول‌گذاری، تاسیسات روبنایی همچون درمانگاه،... نیز باید در نظر گرفته شود، این عدد بیش از بودجه در نظر گرفته‌شده برای ۲۶ استان کشور و بیشتر از ۸۰ درصد بودجه عمرانی تخصیص‌یافته در سال ۱۳۹۸ خواهد بود. وزارت راه، برآوردی از هزینه‌های احتمالی ارائه نداده است، اما تکمیل ۵۰۰ هزار واحد مسکن مهر در سال ۹۸ نیز از جمله پروژه‌هایی است که منبع مشخص مالی برای آن تعریف نشده است. در سال ۹۶ قائم‌مقام این وزارتخانه، هزینه تکمیل این تعداد واحد را نزدیک به ۱۱ هزار میلیارد تومان تخمین زد، که به نظر می‌رسد با توجه به رشد قیمت‌ها، بودجه‌ بیشتری در سال آتی برای تکمیل مسکن مهر مورد نیاز باشد. وزیر بهداشت سال ۱۳۹۸ را «سال سخت اقتصادی» عنوان کرده است و با توجه به تاثیر حتمی این پروژه در رشد پایه پولی و متعاقباً افزایش نرخ تورم این سوال نزد ناظران مطرح شده است که آیا دولت همان جاده تورم‌زای مسکن مهر را خواهد پیمود یا گرانیگاه تامین مالی این ابرپروژه کلان ملی را از خطوط اعتباری بانک مرکزی به منابع معقول‌تر مالی انتقال خواهد داد؟ مصباحی‌مقدم در سال ۹۲ «افشا کرد» که خط اعتباری دولت برای تامین هزینه‌های مسکن مهر «تنها در یک قلم ۳۶ هزار میلیارد تومان» بوده است که با توجه به مقیاس‌های آن سال عدد بزرگی است. ساخت مسکن اجتماعی با منابع نامشخص دولتی به مثابه اخذ مستقیم وجه از ۸۰ میلیون نفر برای ساخت خانه برای ۴۰۰ هزار متقاضی متعلق به طبقه متوسط شهری است، در واقع اقشار بسیار کم‌درآمد هزینه ساخت مسکن برای دهک‌های درآمدی بالاتر از خود را خواهند پرداخت که این مساله چندان منطبق با عدالت اجتماعی به نظر نمی‌رسد.