تغییر قانونگذاران

  محمد ناظری: در شرایطی که بحران کرونا همچنان فضای سیاسی کشور را تحت تاثیر قرار داده و همچنین چیزی تا پایان عمر دولت روحانی باقی نمانده است مجلس جدید به ریاست محمدباقر قالیباف آغاز به کار کرد. شروع کار مجلس جدید با توجه به رقابت قالیباف و روحانی در مناظرات انتخاباتی 1392 با حاشیه‌هایی همراه بود اما به اعتقاد برخی کارشناسان، این بار اختلاف اصلی بین دسته‌های مختلف طیف تقریباً یکدست جناح راست در مجلس خواهد بود و این مساله موجب جدایی هرچه بیشتر گروه‌های واقع‌گرا و محافظه‌کار این طیف سیاسی خواهد شد. اما جدا از بحث‌های سیاسی درون‌حزبی، مجلس یازدهم با یک مساله اساسی‌تر روبه‌رو است و آن موجودیت خود نهاد مجلس است. مجلس دهم به‌خصوص بعد از گرانی بنزین بدون تصویب نمایندگان با اتهامِ نداشتن نقش جدی در سیاست کشور مواجه است. ولی اسماعیلی، نماینده مجلس یازدهم با بیان اینکه مجلس امروز در راس امور نیست گفت: «از هیات‌رئیسه انتظار داریم تا مجلس را به  راس امور بازگرداند چراکه واقعاً حال مردم خوب نیست.» همان‌طور که از این گفته‌ها و همچنین بیانیه جمعی از نمایندگان مجلس در خصوص خط مشی یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی در مورد فوریت رسیدگی به معیشت طبقات ضعیف برمی‌آید، شاید تنها راه بازگشت مجلس به راس امور نقش‌آفرینی جدی در امور اقتصادی باشد. اما این مجلس در شرایطی شروع به کار می‌کند که اقتصاد ایران بیش از همیشه در معرض بی‌ثباتی و ناپایداری قرار دارد. اقتصاددانان دو دلیل برای این وضعیت برمی‌شمرند: یکی اینکه اقتصاد ایران در دوره اخیر بیش از هر زمان دیگری در معرض تحریم‌های خارجی قرار دارد و دیگر اینکه اقتصاد کشور با انباشتی از ناترازی‌ها و عدم تعادل‌های ساختاری مواجه است که منشأ بی‌ثباتی و ناپایداری کل اقتصاد شده است. به همین دلیل شناسایی عوامل تهدیدکننده داخلی و خارجی سیاستگذاری در جهت ثبات‌بخشی به اقتصاد و افزایش میزان تاب‌آوری اقتصاد در برابر تهدیدها بسیار حیاتی و ضروری است. ناظران، مجلس فعلی را مجلسی با گرایش اصولگرایی می‌دانند. اصولگرایی در پهنه سیاسی ایران برای توصیف مشی فکری به‌کار می‌رود که خواهان عدالت است و از اقتصاد اسلامی جانبداری می‌کند و ترجیح می‌دهد رابطه محدودی با غرب داشته باشد و خودکفایی را ارزش می‌داند. مذاکره و سازش با آمریکا به عنوان محور استکبار جهانی را بی‌حاصل و پرضرر ارزیابی می‌کند. قالیباف در نخستین نطق پیش از دستور خود در مجلس با انتقاد از دولت از افزایش تبعیض، نارضایتی و عدم تحقق عدالت گفت و رویکرد خود را در مورد مذاکره با آمریکا مشخص کرد: «مجلس یازدهم مذاکره و سازش با آمریکا را به عنوان محور استکبار جهانی، بی‌حاصل و پرضرر ارزیابی می‌کند.» هرچند از حرف تا عمل در واقعیت فاصله زیادی وجود دارد اما از آنجا که معمولاً در ایران اشخاص مهم‌تر از نهادها، گروه‌ها، تیم‌ها و... هستند صحبت‌های قالیباف را باید جدی گرفت. با توجه به اینکه قالیباف به عنوان یک اصولگرای تکنوکرات از مشکلات اقتصادی کشور بی‌خبر نیست و از آنجا که رئیس مجلس در ایران عموماً تعیین‌کننده اصلی خط مشی مجلس مستقر است باید دید مجلس فعلی به ریاست محمدباقر قالیباف چقدر ظرفیت حل و فصل ابرچالش‌های اقتصادی ایران را دارد؟