زندانبان آمارها

  معین حسین‌پور: توقف در انتشار آمار به رسم زمان تحریم بدل شده است. برای مردم کاملاً مبرهن شده است که زمانی که شاخص‌های اقتصادی مناسب نیست، مسوولان و نهادهای آماری از انتشار داده‌ها پرهیز می‌کنند تا واقعیت را نشان ندهند. در حالی که آمار قرار است تنها واقعیتی که رخ داده را بازگو کند، نه کمتر و نه بیشتر. بخشی از این واقعیت نیز ماحصل سیاست‌های اتخاذشده در اقتصاد ایران است، پس سیاستگذار از چه می‌گریزد؟ برخی از مسوولان در دوره اخیر تاکید می‌کنند که توقف انتشار آمار از سوی بانک مرکزی تنها یک تصمیم کارشناسی بوده که برای توقف موازی‌کاری گرفته شده است. اما چندان نمی‌توان این ادعا را باور کرد. چراکه گفته‌های مسوولان حداقل در هفته‌های اخیر، چیز دیگری را ثابت می‌کند. عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی در چندین مورد آمارهای این بانک را اعلام کرد. در نتیجه اداره آمار بانک مرکزی کاملاً فعال است و محاسبه و تولید آمار به روال قبلی ادامه دارد. به تعبیر دیگر، موازی‌کاری آماری تنها در ظاهر پایان یافته است اما در تولید و محاسبه، اتفاق جدیدی رخ نداده است. آمارهای موازی، همزمان با یکدیگر در جلسه هیات دولت هم اعلام می‌شوند. اخیراً سخنگوی دولت از رشد مثبت غیرنفتی در فصل اول امسال گفته است. عددی که از سوی مرکز آمار منتشر نشده، بلکه از سوی بانک مرکزی اعلام و در جلسه هیات دولت به اشتراک گذاشته شده است. پس مسوولان و تصمیم‌گیران مشکلی با موازی‌کاری ندارند. احتمالاً تصور آنها این است که موازی‌کاری به اعتماد عمومی خدشه وارد می‌کند و مردم تصور می‌کنند که یکی از مراجع آماری، دروغ می‌گوید و دلیل اختلاف تورم اعلامی از سوی بانک مرکزی و مرکز آمار، به همین دلیل است. اما اکنون این دغدغه برطرف شده است؟ اکنون که رئیس کل بانک مرکزی تنها آمار رشد غیرنفتی را که مثبت است، اعلام می‌کند و از رشد کل اقتصاد در سه ماه اول، طفره می‌رود، اعتماد عمومی افزایش یافته است؟ مسوولان شاید تصور کنند که با گفتن اینکه رشد غیرنفتی مثبت است، مردم را امیدوار می‌کنند، اما این امید تا زمانی که موجب ثبات قیمت‌ها و اشتغال بیشتر نشود، صرفاً با عدد شکل نمی‌گیرد. اینکه تصور شود دشمنان از داده‌های اقتصاد ایران، سوءاستفاده می‌کنند هم محل ابهام است. آیا هیچ اقتصادخوانده و کارشناسی در دل دشمنان وجود ندارد که تخمین زند با تقلیل صادرات نفت ایران از دو میلیون بشکه در نفت به زیر 500 هزار بشکه، در اقتصاد نفتی ایران چه اتفاقی می‌افتد؟ این‌طور به نظر می‌آید که اعلام نکردن جزئیات آماری در یک سال اخیر، بیشتر پاک کردن صورت مساله بوده باشد تا حل مساله. به نظر هم نمی‌آید که جامعه چندان رفتار فعلی مسوولان در اعلام گزینشی آمار را بپسندد. به نظر می‌آید که بانک مرکزی یا نهادهای بالاتر، تبدیل به شورایی برای نگهبانی از آمارها شده‌اند؛ آمارها تولید می‌شود و به روی میز آنها می‌آید، سپس آنها باید تشخیص دهند که مردم چه بخشی از آمارها را بدانند و چه بخشی از واقعیت‌های اقتصادی را ندانند.