دعوت بی‌اجابت

  ابراهیم علیزاده: 20 فروردین‌ماه امسال در یکی از روزهای پرنوسان ارزی اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهور جلوی دوربین صداوسیما حاضر شد. او کاری را انجام داد که پیش از او، محمود بهمنی، رئیس کل بانک مرکزی دولت سابق انجام داده بود. اعلام تنها یک نرخ برای دلار. جهانگیری نرخ دلار را 4200 تومان اعلام و عنوان کرد: «در پنج سال اخیر میزان ارز ما خیلی بیش از نیاز بوده و در برخی از سال‌ها ۱۵ تا ۲۰ میلیارد دلار، ارز اضافه بر ارز مورد نیاز برای نیازهای ضروری اقتصاد، واردات کالا و واردات خدمات داشته‌ایم.» معاون اول رئیس‌جمهور با اتکا به همین تصویر تصریح کرد: «نرخ دلار از فردا (سه‌شنبه) برای تمام فعالان اقتصادی و برای رفع همه نیازهای قانونی و اداری آنان، نیازهای خدماتی مسافران، دانشجویان، محققان و دانشمندانی که برای کارهای تحقیقاتی خود به ارز نیاز دارند، ۴۲۰۰ تومان خواهد بود.» از فردای آن روز صف انتظار ثبت سفارش برای واردات شکل گرفت. کار به جایی رسید که در دوره‌ای روزانه یک میلیارد دلار ثبت سفارش برای واردات انجام شد. دو ماه پس از آن سخنان جهانگیری، این بار سخنگوی دولت مقابل دوربین همان رسانه صداوسیما حاضر شد. محمدباقر نوبخت 22 خردادماه امسال عنوان کرد: «ما از مردم انتظار داریم که به کشور خودشان کمک کنند، مانند برخی از کشورها که مردم‌شان در این شرایط ارزهایی را که در خانه دارند، به بازار می‌آورند و ارائه می‌کنند تا به تقویت پول ملی‌شان کمک کنند.» پنجم تیرماه نیز سخنگوی دولت در نشست خبری هفتگی خود گفت: «ایرانی‌هایی که در خارج از کشور هستند ارزشان را به داخل بیاورند و مردم هم ارز و طلای خود را به بازار بیاورند. دولت که به دنبال تقویت پول ملی است نیاز به حمایت ملی دارد.» اما این خواسته دولت در شبکه‌های مجازی مورد گلایه خیلی از افراد قرار گرفت و کارشناسان اقتصادی نیز به این رفتار دولت خرده گرفتند.

شاید پیش از این آخرین‌بار که دولت از مردم دعوت به یک مشارکت اقتصادی کرد بحث اعلام انصراف از دریافت یارانه نقدی بود. طرحی که در نهایت نتیجه آن انصراف تنها سه درصد از شهروندان از دریافت یارانه نقدی بود. سوم اردیبهشت‌ماه سال 93 نوبخت نتیجه نهایی این مشارکت‌خواهی مردم برای یاری به دولت را این‌طور بیان کرده بود: «تعداد دو میلیون و 400 هزار نفر در مرحله دوم ثبت‌نام از دریافت یارانه انصراف دادند و 73 میلیون نفر نیز در این مرحله برای دریافت یارانه ثبت‌نام کرده‌اند.» 

حال این‌بار هم که دولت از مردم خواسته ارز خود را به بازار بیاورند آیا در حد همان درخواست قبلی دولت برای انصراف یارانه اجابت می‌شود؟ دولت در شرایط بازگشت تورم دورقمی، اوج‌گیری نوسانات ارزی، آغاز ممنوعیت‌های تجاری و تاخیر در اصلاحات اقتصادی درخواستی از مردم کرده که شاید پاسخ به آنها سرمایه اجتماعی بالایی را می‌طلبد. آیا بهتر نبود این خواسته دولت حداقل در دوره‌ای مطرح می‌شد که به گفته معاون اول رئیس‌جمهور سرمایه اجتماعی نیاز به ترمیم سریع دارد؟