عقبگرد بورس، صعود سکه
نفت از رکورد چهارساله عقب‌نشینی نکرد
هفته گذشته بهای نفت در بازارهای جهانی روند افزایشی خود را حفظ کرد، تحلیل‌ها حاکی از آن است که امکان دارد تصمیم‌گیری ترامپ درباره برجام در عرضه نفت ایران اثرگذار باشد، این دلیل در کنار افزایش تقاضا، درگیری عربستان با یمن و دیگر عوامل باعث شده که بهای نفت به بیشترین مقدار چهار سال اخیر برسد.
مجید حیدری: هفته گذشته بهای نفت در بازارهای جهانی روند افزایشی خود را حفظ کرد، تحلیل‌ها حاکی از آن است که امکان دارد تصمیم‌گیری ترامپ درباره برجام در عرضه نفت ایران اثرگذار باشد، این دلیل در کنار افزایش تقاضا، درگیری عربستان با یمن و دیگر عوامل باعث شده که بهای نفت به بیشترین مقدار چهار سال اخیر برسد. در بازارهای داخلی، قیمت سکه در آستانه نیمه شعبان افزایش یافت و معاملات دلار در بازار غیرشفاف ادامه دارد. همچنین طی هفته گذشته سطح شاخص بورس 2 /1 درصد افت کرد. کاهش نقدینگی و افزایش ریسک تصمیم‌گیری ترامپ در برجام، از عوامل کاهنده شاخص بازار بورس بود.
تداوم رشد بهای نفت
هفته گذشته روند صعودی در بازار نفت ادامه یافت به طوری که قیمت برنت از 75 دلار در هر بشکه فراتر رفت. در این خصوص می‌توان عوامل موثر در قیمت نفت را در چند عامل بررسی کرد. ساده‌ترین دلیل برای افزایش قیمت نفت این است که بازارها طی ۱۸ ماه گذشته به میزان قابل توجهی محدودیت عرضه پیدا کرده‌اند. ذخایر نفت که در زمان اشباع عرضه در فاصله سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ انباشته شده بود، به دلیل تقاضای قوی که با رونق اقتصاد جهانی شکل گرفته و همچنین محدودیت عرضه از سوی اوپک و روسیه، به میزان قابل توجهی کاهش یافته است.
آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرد اوپک اگر کاهش سطح ذخایر جهانی به میانگین پنج‌ساله را هدف گرفته بود، می‌تواند به زودی پایان ماموریت خود را اعلام کند. اما برخی معتقدند میزان محدود شدن عرضه به بازار دست کم گرفته شده، زیرا طی سه سال گذشته، تقاضا بیش از پنج میلیون بشکه در روز یا بیش از پنج درصد افزایش یافته و انتظار می‌رود مصرف جهانی نفت امسال برای نخستین بار به بالای ۱۰۰ میلیون بشکه در روز برسد. این به معنای آن است که ذخایر بالاتری ضروری است تا برای همان مدت مشابه نفت مورد نیاز پالایشگاه‌ها را پوشش دهد. به گفته اولیویه جیکوب از شرکت پتروماتریکس، اشباع عرضه تا حد زیادی برطرف شده و بازار هنوز به طور کامل محدودیت عرضه پیدا نکرده، اما کاهش اشباع عرضه شرایط را برای بهبود قیمت مهیا ساخته است. بنابراین اگر ذخایر نفت به نزدیک سطح عادی خود بازگشته‌اند، آیا اوپک و روسیه به توافق کاهش عرضه خود که حداقل 8 /1 میلیون بشکه در روز نفت را از ابتدای سال ۲۰۱۷ از بازار حذف کرده است، پایان خواهند داد؟ اکثر معامله‌گران و تحلیلگران این‌طور فکر نمی‌کنند. در حالی که مسکو نسبت به تاثیر نفت بالای ۷۰ دلار به تشویق عرضه بیشتر رقیبان مانند شیل آمریکا ابراز نگرانی کرده است، به نظر می‌رسد فعلاً از همراهی با اوپک راضی است. عربستان سعودی که بزرگ‌ترین صادرکننده این گروه است، اعلام کرده معتقد است هنوز کارهای زیادی برای انجام دادن وجود دارد.
خالد الفالح، وزیر انرژی عربستان سعودی، از ضرورت تشویق سرمایه‌گذاری بیشتر در عرضه جدید صحبت کرده است. این کشور همچنین عرضه اولیه عمومی سهام شرکت نفتی دولتی آرامکو را آماده می‌کند که احتمالاً از قیمت بالاتر نفت سود می‌برد. همچنین اصلاحات اجتماعی و اقتصادی گسترده‌ای را در محیط داخلی به شدت محافظه‌کار معرفی کرده است.
به گفته بیل فارن پرایس از شرکت «پترولیوم پالیسی اینتلیجنس»، هیچ علامتی که نشان دهد اوپک مایل است روند صعودی قیمت‌ها را محدود کند به چشم نمی‌خورد. عربستان سعودی به دلایل متعدد از جمله عرضه اولیه عمومی سهام آرامکو و طی دوره حساس اصلاحات، منافع کوتاه‌مدتی در قیمت بالاتر نفت دارد. داشتن درآمد بیشتر در چنین شرایطی بی‌نهایت کمک می‌کند.
ریسک‌های منطقه‌ای
بازار نفت همیشه به دقت ریسک‌های اختلال عرضه را که ممکن است تعادل ظریف عرضه و تقاضا را برهم زند دنبال می‌کند، زمانی که عرضه نسبتاً محدود شود این مساله اهمیت بی‌نهایتی پیدا می‌کند. فوری‌ترین ریسک این احتمال است که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، تصمیم بگیرد از توافق هسته‌ای ایران خارج شده و تحریم‌ها علیه صادرات نفت این کشور را بازگرداند. وی تا ماه آینده دراین‌باره تصمیم خواهد گرفت. به گفته تومومیچی آکوتا، اقتصاددان ارشد در شرکت «میتسوبیشی یو اف جی»، بازارهای نفت جهان در حال حاضر تقریباً متوازن هستند، اما اگر معافیت ایران از تحریم‌های آمریکا تمدید نشود صادرات نفت این کشور ممکن است کاهش پیدا کرده و به کمبود عرضه در بازار منتهی شود. اگر چنین اتفاقی روی دهد قیمت برنت ممکن است به حدود ۹۰ دلار در هر بشکه صعود کند.
دومین ریسک ونزوئلاست که تولید نفتش به دلیل بحران اقتصادی و سیاسی حداقل ۵۰۰ هزار بشکه در روز کاهش یافته و هیچ نشانه‌ای از اینکه شرکت نفتی دولتی PDVSA قادر باشد این روند را معکوس کند وجود ندارد. همچنین ریسک تحریم‌های بیشتر علیه دولت نیکلاس مادورو وجود دارد که ممکن است پس از انتخابات عمومی این کشور در ماه آینده صادرات نفت کاراکاس را هدف گیرد. سومین عامل منازعه میان عربستان سعودی و حوثی‌های یمن است. حوثی‌ها حملاتی را که زیرساخت نفتی عربستان سعودی را هدف قرار می‌دهند افزایش داده‌اند. با حملات موشکی حوثی‌ها به ریاض، احتمال مختل شدن عرضه یا شعله‌ور شدن تنش‌های بیشتر در خاورمیانه وجود دارد. سرانجام لیبی که تولید نفتش به حدود یک میلیون بشکه در روز بهبود یافته، با گذشت هفت سال پس از آغاز جنگ داخلی این کشور همچنان بی‌ثبات مانده است. همه این سناریوها کمک کردند قیمت نفت بالا بماند. یک تحلیلگر نفتی ارشد هشدار داده که ریسک‌های ژئوپولتیک در بازار نفت به بالاترین حد خود از زمانی که وی به یاد می‌آورد رسیده است.
سودگیری در بازار نفت
صندوق‌های پوشش ریسک و سفته‌بازان امسال جذب نفت شده‌اند، اما این علاقه تا حدودی به دلیل ریسک‌های ژئوپولتیک بوده است. سرمایه‌گذاران همچنان در بازار خریدار بوده و در ابتدای سال شمار بالایی قرارداد خرید جمع کردند. در حالی که سفته‌بازی بالا معمولاً یک نشانه هشداردهنده نسبت به عدم توازن بازار است، ریسک ریزش قیمت پس از سودگیری را افزایش می‌دهد که البته از ابتدای امسال تاکنون هنوز اتفاق نیفتاده است.
بانکداران می‌گویند دلیل این امر این است که بیشتر پولی که وارد نفت شده تلاش کرده است از سیکل اخیر دارایی‌ها مانند کالاها که پس از یک دوره طولانی توسعه اقتصادی عملکرد خوبی داشته‌اند، بهره‌برداری کند. این استدلال وجود دارد که اگرچه ارزش معاملات سهام بیش از حد صعود کرده، کالاها در چرخه اقتصادی عملکرد خوبی داشتند.
تولید آمریکا
شیل آمریکا از انتظارات برای رشد فراتر رفته و انتظار می‌رود مجموع تولید آمریکا امسال حدود ۱۰ درصد یا 4 /1 میلیون بشکه در روز صعود کند. به گزارش ایسنا به نقل از فایننشیال تایمز، تولیدکنندگان در آمریکا همچنان به دلیل قیمت‌های بالاتر، درآمد بیشتری را به دست می‌آورند، اما تاکنون افزایش تولید آنها به حدی نبوده که روند صعودی قیمت‌ها را متوقف کند، زیرا تولید بالاتر با تقاضای رو به رشد جذب شده است. در این میان، محدودیت‌های زیرساخت در منطقه شیل پرمیان انتقال نفت از غرب تگزاس به پالایشگاه‌ها، مخازن انبارسازی یا ساحل برای صادرات را دشوار ساخته است.
فشار برای افزایش دستمزدها
هفته گذشته، با انتشار آمار اشتغال، فشار بر افزایش دستمزدها در آمریکا افزایش یافت. سرانجام رویکرد تورمی همزمان با نرخ بیکاری 1 /4درصدی (که به تعبیر فدرال رزرو اشتغال کامل محسوب می‌شود)، منجر به فشار لازم برای افزایش دستمزدها شد. به این ترتیب رشد نرخ پرداخت بخش خصوصی به نیروی کار نیز سیگنال بازگشتی به بازارها ارسال کرد: رویکرد تورمی واقعی است. همزمان با انتشار گزارش دستمزدها، رشد اقتصادی ایالات‌متحده در سه ماهه ابتدایی سال جاری میلادی نیز در نرخ 3 /2درصدی ثبت شد. هرچند شتاب رونق اقتصادی بیشتر از پیش‌بینی دودرصدی است؛ اما در مقایسه با نرخ رشد ۹ / ۲درصدی سه ماهه چهارم سال گذشته، چنگی بر دل سرمایه‌گذاران بازارهای ایالات‌متحده نزد. با این اوصاف، سیاستگذاران پولی مایل به رویکرد انقباضی با استناد به رشد نرخ دستمزدها، با خیال راحت به سرد کردن دمای پولی واشنگتن خواهند پرداخت؛ البته رشد اقتصادی که بین نرخ پیش‌بینی‌شده و نرخ دوره سه ماهه پیشین (بین 2 تا ۹ /۲ درصد) ثبت شده، اندکی از رویکرد تورمی کاسته است.
تحلیلگران حوزه سیاست پولی، جلسه چهارشنبه این هفته کمیته بازار آزاد آمریکا را بدون تغییر در نرخ بهره استقراض بین‌بانکی پیش‌بینی کرده‌اند. این نرخ بهره در حال حاضر بین 5 /1 و 75 /1 درصد است و به احتمال زیاد تا نشست ماه ژوئن سیاستگذاران پولی، بدون تغییر باقی خواهد ماند؛ اما این چشم‌انداز پولی تنها از رشد اقتصادی، رویکرد تورمی و افزایش دستمزدها تاثیر نپذیرفت. گزارش دیگری هفته گذشته منتشر شد که چشم‌انداز پولی در فضای واشنگتن را تحت‌تاثیر قرار داد. پس از این گزارش، شاخص تورم معیار فدرال رزرو (PCE) به نرخ هدف دودرصدی اصابت کرد. برآورده شدن انتظارات سیاستگذار پولی با صبر و نظارت بر ماندگاری این نرخ و سنجش افزاینده‌ها و کاهنده‌های آتی فراهم می‌شود. با این تفاسیر، رشد نرخ بهره در انتهای هفته رخ نخواهد داد؛ اما در نشست بعدی که در ماه ژوئن برگزار می‌شود، دومین رشد نرخ بهره را شاهد خواهیم بود. در هفته گذشته در پی تقویت شاخص دلار و کاهش سرمایه‌ها در شبه‌جزیره کره که منجر به افزایش تمایل دارایی‌گذاران به خرید دارایی‌های ریسک‌دار نظیر سهام شد، قیمت طلا به کمترین سطح در حدود شش هفته گذشته کاهش داشت.
رشد سکه در غیاب بازار دلار
در بازارهای داخلی، بازار ارز همچنان در حالت نیمه‌تعطیل قرار گرفته است، اما خرید و فروش سکه فعال است. هفته گذشته روند افزایشی قیمت طلا ادامه داشت. روز شنبه، سکه تمام بهار آزادی دومین افزایش متوالی را به ثبت رساند تا برخی بازیگران از احتمال تغییر انتظارات در این بازار سخن بگویند. در اولین روز هفته، سکه ۱۸ هزار تومان افزایش را به ثبت رساند و روی عدد یک‌میلیون و ۷۸۵ هزار تومان قرار گرفت. این فلز گران‌بها در انتهای هفته گذشته نیز پس از چهار کاهش پیاپی افزایش قیمت هفت هزارتومانی را تجربه کرده بود. ادامه رشد سکه در ابتدای هفته با هیجان بیشتر موجب شد که برخی معامله‌گران احتمال دهند که این فلز گران‌بها بار دیگر به کانال یک‌میلیون و ۸۰۰ هزار تومان بازگردد. روز یکشنبه، سکه با ۳۰ هزار تومان رشد به بهای یک میلیون و ۸۱۵ هزار تومان رسید. به گفته فعالان، در روزی که بازارهای جهانی تعطیل بود، دلیل رشد 5 /1درصدی سکه تمام بهار آزادی را باید در عوامل داخلی جست‌وجو کرد. گروهی انتظارات برخی معامله‌گران نسبت به تصمیم ترامپ در مورد تمدید تعلیق تحریم‌ها را در رشد قیمت موثر دانستند. در این میان، گروهی نیز عنوان کردند، معامله‌گران بزرگ ممکن است سعی داشته باشند، پیش از آغاز دریافت سکه‌های پیش‌فروش، قیمت را بالا نگه دارند. روز دوشنبه، فلز گران‌بهای داخلی با ۳۶ هزار تومان افزایش به قیمت یک میلیون و ۸۵۱ هزار تومان رسید. رشد ۳۶ هزارتومانی سکه در روز دوشنبه به عوامل متفاوتی وابسته بود. برخی فعالان، رشد قیمت سکه را به نزدیک شدن به نیمه شعبان وابسته دانستند. به گفته فعالان، با نزدیک شدن به نیمه شعبان تقاضای فیزیکی برای سکه بالا می‌رود. در کنار این، اثرات روانی رشد قیمت دلار در بازار غیررسمی نیز در بازار سکه اثر داشت. روند افزایشی قیمت سکه تا پایان هفته نیز ادامه داشت و روز دوشنبه بهای هر سکه به یک میلیون و 914 هزار تومان رسید.
در شرایطی که رشد سکه در بازار ادامه دارد و تقاضا نیز برای خرید وجود دارد، نشانه‌هایی از افزایش قیمت دلار در خرید و فروش غیررسمی مشاهده می‌شود. برخی از فعالان عنوان می‌کنند که قیمت‌ها برای تهیه دلار شفاف نیست، اما می‌توان با قیمت پنج هزار و 600 تومان دلار تهیه کرد، نکته قابل توجه این است که دلالان بیش از آنکه تمایل به فروش داشته باشند، تمایل به خرید در بازار دارند.
بلاتکلیفی در بازار سرمایه
در هفته منتهی به 11 اردیبهشت‌ماه، شاخص کل بورس تهران با رشد منفی 2 /1 درصد در سطح 93 هزار و 612 واحد ایستاد. دماسنج بازار در سه روز از چهار روز فعالیت خود نزولی بود و از کانال 94 هزارتایی به کانال 93 هزارتایی سقوط کرد. شاخص کل فرابورس در هفته گذشته تغییر چندانی نداشت (منفی 3 /0 درصد) و در سطح 1057 واحد باقی ماند. اما شاخص کل هم‌وزن در مدت مورد بررسی با افت منفی 3 /1 درصد به سطح 16 هزار و 610 واحد رسید. بررسی‌ها از روند بازار در هفته گذشته حاکی از کمبود نقدینگی و نگرانی از وضعیت برجام در هفته‌های پایانی اردیبهشت‌ماه است که معامله‌گران را با احتیاط و بی‌انگیزگی مواجه کرده است.
میزان نقدشوندگی شرکت‌های سهامی
در هفته گذشته اداره نظارت بر ناشران سازمان بورس اوراق بهادار میزان سهام شناور آزاد شرکت‌های فعال در بورس و فرابورس را برای دوره یک‌ساله منتهی به پایان سال ۹۶ اعلام کرد. سهام شناور آزاد یکی از متغیرهای اثرگذار بر افزایش نقدشوندگی، عمق و کارایی بازار است. لازمه دستیابی به نقدشوندگی بیشتر، سهام شناور آزاد بالاتر شرکت‌هاست. براین اساس حجم پایین سهام شناور آزاد در بورس و در نتیجه نقدشوندگی پایین سهام به‌عنوان یکی از دغدغه‌های اساسی دست‌اندرکاران بازار سرمایه مطرح است. براساس این گزارش از میان 326 نماد فعال در بورس، بانک خاورمیانه با درصد شناوری 95 /91 درصد بالاترین میزان سهام شناور را به خود اختصاص داده است. پس از آن نماد فرآورده‌های نسوز آذر با درصد شناوری 54 /70 درصد جایگاه دوم را به دست آورد. در فرابورس نیز بیشترین درصد شناوری به صنایع فولاد آلیاژی یزد تعلق دارد؛ به‌طوری‌که «فولای» با درصد سهام شناوری 99 /99 درصد، بیشترین میزان سهام را در بازار دارد. پس از آن صنایع فولاد آلیاژی یزد نیز با سهم 24 /93 درصدی جایگاه دوم را به خود اختصاص داده است.
اخبار صنایع
در هفته گذشته شاخص گروه شیمیایی‌ها که شامل نمادهای پتروشیمی هستند، 3 /2 درصد از ارزش خود را از دست داد که یکی از عوامل کاهش شاخص کل نیز بود. کارشناسان معتقدند نگرانی از الزام شرکت‌های پتروشیمی به فروش ارز خود به قیمت چهار هزار و ۲۰۰ تومان و خرید خوراک به این نرخ موجب افت نمادهای پتروشیمی شده است. در گروه پالایشی پالایشگاه بندرعباس درباره شایعه توقف یا کاهش تولیدات توضیح داد. پالایشگاه بندرعباس که لیدر شرکت‌های این گروه به شمار می‌رود در مورد شایعه منتشرشده در فضای مجازی مبنی بر کاهش تولید اعلام کرد وضعیت تولید عادی است و هیچ‌گونه توقف یا کاهش تولیدی رخ نداده است. شاخص این گروه در هفته گذشته 1048 واحد از ارزش خود را از دست داد و بازدهی حدود منفی 3 /0 درصد را به دست آورد.
در هفته منتهی به 11 اردیبهشت‌ماه، شرکت ملی کشت و صنعت و دامپروری پارس به‌عنوان پانصد و بیست و یکمین شرکت پذیرفته شده، در بخش «زراعت و خدمات وابسته» و گروه و طبقه «کشاورزی، دامپروری و خدمات وابسته» با کد صنعت «۰۱۲۱» و نماد «زپارس» در فهرست بازار دوم بورس اوراق بهادار تهران درج شد.
در گروه دارویی شرکت البرزدارو گزارش عملکرد سال گذشته خود را به‌صورت حسابرسی‌شده و با سرمایه ۹۳ میلیارد تومانی منتشر کرد. این شرکت در دوره ۱۲ماهه منتهی به ۲۹ اسفندماه ۹۶ مبلغ یک هزار و ۴۰۲ ریال سود به ازای هر سهم اختصاص داده است که در مقایسه با دوره مشابه سال مالی ۹۵ معادل ۱۷ درصد کاهش داشت.
در گروه بانکی نیز خبری مبنی بر ادغام سه بانک مهر اقتصاد، ثامن و انصار منتشر شد. براساس این خبر، سه بانک مهر اقتصاد، موسسه ثامن و بانک انصار با یکدیگر ادغام خواهند شد و نام بانک جدید انصار خواهد بود. این ادغام از هفته آینده و بعد از اعیاد نیمه شعبان انجام خواهد شد. تابلوهای تبلیغاتی موسسه ثامن و بانک مهر اقتصاد نیز از سطح شهرها برداشته خواهد شد و بانک انصار نام جدید این بانک‌ها می‌شود.
در گروه انفورماتیک خدمات انفورماتیک شایعه افزایش سرمایه حداکثر ۲۰۰درصدی از محل سود انباشته را تایید کرد. این شرکت اعلام کرد: با عنایت به مصوبه 8 اردیبهشت هیات‌‌مدیره، مقرر شد مقدمات لازم برای افزایش سرمایه از محل سود انباشته حداکثر تا سقف ۲۰۰ درصد سرمایه فعلی صورت پذیرد. بدیهی است انجام افزایش سرمایه منوط به اخذ نظر بازرس قانونی شرکت و تصویب مجمع و تایید سازمان محترم بورس و اوراق بهادار است.
در گروه لوازم خانگی همچنین شرکت سرماآفرین نیز که با سرمایه ۸ /۱۴ میلیاردتومانی در بورس حضور دارد اعلام کرد به عنوان سهامدار عمده و دارنده بالغ بر ۶۷ درصد سهام شرکت صنعتی و معدنی ستبران، در ۲۷ اسفند سال گذشته با پذیرش این شرکت در بازار شرکت‌های کوچک و متوسط فرابورس ایران (بازار SME) موافقت کرده و فرآیند پذیرش در حال انجام است. خبرها حاکی از این است که در گروه لوازم خانگی قیمت لوازم خانگی بعد از تک‌نرخی شدن دلار بین ۱۰ تا ۱۷ درصد افزایش داشته است.
در گروه واسطه‌گری مالی سرمایه‌گذاری ملی ایران که اخیراً اقدام به برگزاری مجمع سالانه و تقسیم سود ۱۲۵ریالی هر سهم کرده از وثیقه شدن 3 /49 درصد از سهام از سوی سهامدار عمده یعنی شرکت توسعه معادن جنوب خبر داد که شامل بیش از 2 /2 میلیارد سهم در وثیقه بانک تجارت، مسدود شدن 1 /1 میلیارد سهم به نفع سازمان امور مالیاتی و در وثیقه هزار سهم از سوی هیات مدیره است.
