3=1+1

  مجیدرضا منصورخاکی: خبر ادغام دو شرکت بزرگ «های‌وب» و «پارس‌آنلاین» بازار فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران را تکان داد. به فاصله دو ماه پس از آنکه شرکت داده‌گستر عصر نوین با نماد «های‌وب» وارد تالار بورس تهران شد، مذاکرات خود را با یکی از رقبای کهنه‌کار خود آغاز کرد و نشان داد توسعه بیشتر را در دستور کار دارد. در نهایت مدیرعامل شرکت های‌وب در اینستاگرام خود خبر از امضای توافق‌نامه خرید سهام گروه شرکت‌های پارس آنلاین داد و اعلام کرد تا پایان سال فرآیند این ادغام نهایی خواهد شد. ادغامی که در صورت وقوع به زعم کارشناسان می‌تواند نقطه عطفی برای صنعت ICT کشور باشد. چرا که این دو شرکت با بهره‌گیری از پروانه‌های متعدد مخابراتی، زیرساخت‌ها و شبکه مشتریان یکدیگر و همچنین به پشتوانه بازار سرمایه، می‌توانند رقیب نوظهوری برای شرکت مخابرات ایران باشند که هم‌اکنون تحت عنوان خصوصی‌سازی در ید شبه‌دولتی‌ها قرار دارد. پیش از امضای این توافق‌نامه اما به نظر می‌رسید هیچ یک از شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات اینترنتی ثابت به تنهایی یارای رقابت با شرکت مخابرات ایران را نداشته و این‌گونه ادغام‌ها می‌تواند زنگ خطری برای انحصار این شرکت بزرگ باشد. وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز که گویا در به ثمر رساندن این توافق نقش داشته، این اقدام را گام مثبتی برای توسعه بازار اینترنتی ارزیابی کرد و گفت این ادغام‌ها به کاهش هزینه جاری شرکت‌ها و افزایش سرمایه‌گذاری در این بازار کمک می‌کند.

به طور کلی هدف اصلی در پس هر ادغام و تملکی، مفهومی به نام هم‌افزایی است. هنگامی که دو شرکت که دست‌کم یکی از آنها به‌طور کارآمد اداره می‌شود، در یکدیگر ادغام می‌شوند، ارزش افزوده‌ای ایجاد می‌کنند که بیش از مجموع ارزش افزوده‌هایی است که هر یک به تنهایی ایجاد می‌کردند و این هم‌افزایی به واسطه اشتراک در ظرفیت‌ها، سهم بازار بیشتری برای شرکت جدید به ارمغان خواهد آورد. هر کسب‌وکاری به طور طبیعی خواستار سهم بهینه‌ای از بازار در برابر رقیبان خود است؛ از این‌رو در بازارهای جهانی، شرکت‌ها به میان‌بری به نام ادغام و تملک روی می‌آورند تا بتوانند رشد مطلوب خود را حاصل کنند. با این حال گویی امر ادغام و تملک در فضای کسب‌وکار ایران مهجور مانده و چندان باب طبع مدیران و صاحبان مشاغل قرار ندارد. امری که اگر اصولی انجام پذیرد، افزون بر شکل‌گیری مزیت رقابتی، ارتقای بازدهی و بهره‌وری، افزایش کیفیت، تقلیل هزینه‌ها و کاهش ریسک را به همراه خواهد داشت.

به نظر می‌رسد با توجه به فضای کسب‌وکار و همچنین وضعیت صنایع داخلی که هیچ یک خالی از نقصان نیستند و حتی برخی تا مرز ورشکستگی پیش رفته‌اند، ادغام و تملک می‌تواند گره‌گشا باشد. اما این پرسش مطرح است چرا این روش توسعه کسب‌وکار، کمتر در ایران مورد توجه قرار گرفته است؟ از سوی دیگر، آن‌گونه که از شواهد برمی‌آید ادغام‌های بیشتری نیز در حوزه ICT در راه است. به طور طبیعی کاهش تعداد و افزایش قدرت بنگاه‌ها در یک بازار، می‌تواند بازار را به سوی انحصار سوق دهد که یقیناً پدیده خوشایندی برای مصرف‌کننده نخواهد بود. پرسش دیگر اینکه آیا نظام قانونی کشور تدبیری برای مقابله با خطر این انحصار احتمالی اندیشیده است؟ در پرونده پیش‌رو این مسائل را مورد بررسی قرار داده‌ایم.