ام‌المصائب

  عاطفه چوپان: اگر کل جامعه را به یک بدن تب‌دار تشبیه کنیم که همه قسمت‌های آن در حال هذیان‌گویی هستند، آموزش به عنوان دست راست این بدن چندان مستثنی از قاعده نیست. مسلم آنکه آموزش و پرورش به عنوان بخشی از یک کل بحران‌زده با بحران‌های جدی مواجه است. بحران‌هایی که در سطح کلان، سیاستگذار بعضاً حتی آنها را نپذیرفته و انکار می‌کند. با وجود اینکه در دنیا آموزش با استفاده از متدهای آینده‌پژوهی و آینده‌نگاری در حال انجام است در ایران اما انگار حتی آینده‌نگری نیز در این مورد وجود ندارد و برنامه‌ریزی یا وجود ندارد یا بسیار کوتاه‌مدت است. برای پاسخ به این سوال که بحران در نظام آموزشی چقدر جدی است ابتدا باید به این پرسش پاسخ داد که اصولاً نظام آموزشی درست چه نظامی است؟ این سوال کلی قرار است ما را به یک پاسخ کلی برساند که پرداختن به همه جوانب آن از حوصله این پرونده خارج است. نظام آموزشی درست باید «شهروند» تربیت کند. در روزگاری که دانش‌آموزان با چند جست‌وجوی ساده به بهترین، باکیفیت‌ترین و به‌روزترین آموزش‌های ریاضی و فارسی و زبان و عربی دست پیدا می‌کنند نقش مدارس بیش از هر چیز دیگری آموختن مهارت‌های اجتماعی به افراد است. مهارت‌هایی که اگر در خرده‌جامعه مدرسه به آنها آموزش داده نشود آنها را در زندگی فردی و اجتماعی با مشکلاتی جدی مواجه می‌کند. اما برای آموزش بحران‌زده ما چه اتفاقی افتاد؟ بحران کرونا مدارس ما را با مشکلاتی روبه‌رو کرد که اگرچه جنس آن در تمام دنیا یکسان بود اما نحوه مواجهه با آن به زیرساخت‌هایی بستگی داشت که در مدارس ایران و نظام آموزشی آن تقریباً وجود نداشت. مدارس برای آموزش آنلاین آمادگی نداشتند و دانش‌آموزان و والدین آنها نیز زیاد با این پرونده خو نمی‌گرفتند، در این میان واکسیناسیون به دلیل اختلافات سیاسی مدام به تعویق افتاد و پروسه‌ای که گذراندنش برای ما سخت‌تر از سایر نقاط دنیا بود طولانی‌تر هم شد. خلاصه آنکه از آغاز کرونا تاکنون مدرسه مفهوم آموزش حضوری خود را نیز از دست داده است. بعد از کرونا نیز به دلایل متعدد دیگری از جمله امنیت، سردی هوا، قطعی گاز و... دانش‌آموزان رنگ مدرسه را ندیدند. آمارها نیز نشان می‌دهند دانش‌آموزان در چهارماه گذشته تنها 38 روز به مدرسه رفتند. با این تفاسیر نظام بحران‌زده آموزشی قرار است چه بر سر آینده افراد و جامعه بیاورد؛ افرادی که در مدرسه نه سواد خواندن و نوشتن آموختند و نه مهارت‌های اجتماعی، نه یاد گرفتند چگونه در برابر مشکلات مختلف تاب‌آوری داشته باشند و نه آموختند چطور کار گروهی انجام دهند. بحران در نظام آموزشی یک تفاوت عمده با بحران در سایر اعضای این بدن تب‌زده دارد و آن این است که این بحران آینده چند نسل از یک جامعه را نابود می‌کند. در این پرونده می‌خواهیم ببینیم که با این نظام آموزشی به کجا می‌رویم.