رنج‌نامه کووید 19

  محمدحسین شاوردی : موضوع این پرونده شکست ایران در بحران کرونا نیست. تقریباً همه جهان از پاندمی کووید 19 شکست خوردند و این یعنی یک جای سیاستگذاری جهانی و ملی که کانون تولید کالای عمومی است، لنگ می‌زند. آنتونی فائوچی چهره مشهور حوزه سلامت آمریکا هم که اخیراً در اجلاس داووس 2021 سخنرانی داشت، با یادآوری این نکته خاطرنشان کرد که جهان به سازمان‌هایی همچون WHO (سازمان بهداشت جهانی) برای مقابله با وضعیت‌های پاندمیک نیاز دارد. این نیاز از آن جهت حیاتی است که پاندمی کووید19 نه فقط ارتباط رودرروی عموم را از بین برد که صنعت، تجارت، کشاورزی، فرهنگ، هنر و تولید ثروت را نیز زمین زد و فقر را به زندگی بسیاری از افراد در جای‌جای جهان گره زد. در ایران که از قضا سیاستگذار نه پرداخت کمک‌های مالی بلاعوض به مردم را در دستور کار قرار داد و نه قرنطینه را با شدت و حدت اجرا کرد، پاندمی حدود 70 میلیارد دلار به اقتصاد کشور خسارت زد. نرخ مرگ‌ومیر کرونا تا ابتدای هفته گذشته از مرز 58 هزار نفر گذشت و چیزی قریب به 6 /1 میلیون نفر نیز طبق آمار رسمی به این بیماری دچار شدند. چیزی که در این پرونده به آن پرداخته می‌شود، نحوه مقابله با یک مساله بحرانی در دستگاه سیاستگذاری است. شیوه تفکر و تعریف مساله، نوع راه‌حل‌ها، شکل اجرا و کیفیت اقدامات مهم‌ترین مسائلی است که سیاستگذاری خوب و بد را به ما نشان می‌دهد. بدون تلاش برای سیاه‌نمایی یا پوشاندن اشتباهات، شکل مدیریت بحران کرونا در ایران یک کلاس آموزشی تمام‌عیار است. کلاسی که با مرور لحظه‌لحظه آن می‌توان تمام هشدارهایی را که کارشناسان در سالیان اخیر در خصوص عواقب توسعه‌نیافتگی یادآور شدند، به عینه دید. توجه اندک به مدیریت افکار عمومی و اقناع روایت عامه از ماجرا، شکاف تحریم و ناتوانی در دریافت به موقع ادوات پیشگیری و درمان، کاستی در اجرای اقدامات پشتیبان سیاست قرنطینه، تعلل در ممنوعیت تردد و فاصله‌گذاری، تعلل در اجرای واکسیناسیون و ناتوانی در پرداخت مالی بلاعوض به دلیل خالی بودن خزانه از منابع مالی همه از مواردی است که چهره واقعی سیاستگذار را نمایان می‌سازد. تجمیع این موارد در کنار برخی حواشی که خود را در قالب پرهیز از پوشیدن ماسک یا مخالفت با شیوه‌های درمان مدرن به نمایش گذاشته و از تضاد در رابطه دولت با جامعه و نهاد دین و سنت ریشه می‌گرفت، همگی موجب شد تا ایران در مقابله با کرونا بیش از آنکه مقتدرانه عمل کند، تن به تلفات دهد. قرار گرفتن در جمع 15 کشور نخست جهان از نظر میزان تلفات و بیکاری 5 /1 میلیون نفر در طول یک سال اخیر تنها بخشی از تلفاتی است که به دلیل دستان خالی دستگاه سیاستگذاری به جامعه تحمیل شد. حال نیز در شرایطی که برآورد روزانه از وارد شدن خسارت 190 میلیون‌دلاری به اقتصاد ایران حکایت دارد، منابع مالی کافی برای خرید واکسن و تزریق رایگان آن به دست‌کم 40 درصد از بخش‌های آسیب‌پذیر جامعه در دسترس نیست. در پرونده پیش‌رو سعی شده جدال ایران با کرونا و چشم‌انداز پاندمی در فاصله اسفند 1398 تا امروز مورد ارزیابی قرار گیرد.