تیغ دودم

پرستو فخاریان: اوایل دهه دوم آبان‌ماه، ورود هزار خودرو آفرود و دودیفرانسیل در یک گردهمایی در کویر مرنجاب، مهر تاییدی بود بر اعتراضاتی که به گفته رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری شهرستان آران و بیدگل از سوی اقشار مختلف در خصوص حضور این خودروها در منطقه مطرح می‌شد. پس از این رویداد و بر اساس دستور کتبی دادستان آران و بیدگل ورود موتورهای سنگین و خودروهای دودیفرانسیل و تورهای فاقد مجوز رسمی به منطقه‌های گردشگری کویری شهرستان ابوزیدآباد، سیازگه، یخاب، چاه عروس و به ویژه مرنجاب ممنوع شد؛ چراکه متعاقب گزارش اداره محیط زیست و منابع طبیعی شهرستان آران و بیدگل این خودروها به تخریب محیط زیست و منابع طبیعی دامن زدند.

این ممنوعیت البته در شرایطی رخ می‌دهد که سال جاری میلادی از سوی سازمان ملل متحد به‌عنوان «سال جهانی گردشگری پایدار، ابزار توسعه» نام‌گذاری شده است.

بسیاری معتقدند ممنوعیت راه‌حل این چالش نیست. فعالان محیط زیست در داخل و خارج بر این باورندکه  هر منطقه طبیعی برای آنکه حفظ شود نیاز دارد که درآمد داشته باشد؛ درآمدی که بخش قابل ‌ملاحظه آن از طریق گردشگری به دست می‌آید. البته این جریان دو سر دارد؛ در طرف دیگر آن گردشگری است که به شدت به حفاظت از محیط طبیعی نیاز دارد. این موضوع به خودی‌خود نشان می‌دهد که گردشگری و محیط طبیعی هر کدام برای توسعه خود، به حفظ پایدار دیگری نیاز دارد.

در ماه‌های اخیر، توسعه گردشگری بدون توجه به ظرفیت‌های محیطی در برخی مناطق اروپا نظیر بارسلون اسپانیا به شورش‌ها و اعتراض‌هایی از سوی مردم بومی انجامید؛ تا جایی که در برخی از این مناطق، مسوولان محلی اعلام کردند برای ورود گردشگران محدودیت قائل خواهند شد. گزارشی که چندی پیش مجمع‌جهانی اقتصاد منتشر کرد نیز تاکید داشت مقاصدی در ایالت یوتای آمریکا و پرو تعداد گردشگران ورودی سالانه را محدود کرده‌اند. همچنین آمستردام، بارسلون و سیشل در حال کاهش میزان ورود گسترده گردشگران هستند. بوتان و ونیز نیز دست به مالیات‌ستانی از گردشگران زده و از دیگر سو، مکان‌هایی مانند «که تاچای» در پارک ملی سیمیلان تایلند به‌ طور کلی بازدید گردشگران را ممنوع کرده‌اند.

گزارش این نهاد بین‌المللی همچنین با تاکید بر اینکه در حال حاضر گردشگران بیشتر ترجیح می‌دهند راهی مقاصدی شوند که به توسعه پایدار گردشگری اهمیت می‌دهند، به پژوهشی استناد کرد که بر اساس آن گردشگرانی که به پایداری اهمیت می‌دهند تمایل به اقامت هفت‌روزه یا بیشتر دارند؛ درحالی‌که این میزان در مورد سایرین کمتر از سه روز اعلام شده است. همچنین این نوع گردشگران در مقایسه با سایر گردشگران خرید بیشتری از مردم بومی انجام می‌دهند و این نسبت ۵۴ درصد به ۱۷ درصد است. مخارج این قسم از گردشگران نیز 51 درصد بیشتر از سایر گردشگران است.

شواهد همگی حاکی از آن است که گردشگری تنها زمانی می‌تواند به درآمدزایی بیشتر و همیشگی کمک کند که توسعه پایدار را نصب‌العین خود قرار دهد؛ امری که البته فرمول ویژه خود را دارد.