صنعتِ در سایه

گردشگری در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته سهم عمده‌ای در اقتصاد دارد. در سال‌های اخیر، کشورهای در حال توسعه نیز سعی کرده‌اند از گردشگری در رشد اقتصادی خود بهره بگیرند. این کشورها به درستی نقش مهم گردشگری در بزرگ‌تر شدن اقتصاد، اشتغال‌زایی و خروج از رکود را دریافته‌اند.

در این میان، ایران نیز طی چهار سال اخیر توانسته با رشدی قابل ملاحظه، گردشگری را در زمره صنایع رو به رشد خود معرفی کند. بر اساس آمارهای جهانی سهم مستقیم گردشگری در تولید ناخالص داخلی ایران در سال 2016 به 9 /11 میلیارد دلار رسید که رقمی در حدود 9 /2 درصد تولید ناخالص داخلی کشور را تشکیل می‌دهد. همچنین پیش‌بینی می‌شود در سال 2017 بخش گردشگری ایران با رشد 5 /7‌درصدی روبه‌رو شود و با رشد متوسط سالانه 6 /2‌درصدی در دهه آتی، در این میزان به رقم 6 /16 میلیارد دلار دست پیدا کند؛ رقمی که حدود 7 /2 درصد از تولید ناخالص داخلی کشور را در سال 2027 تشکیل می‌دهد. در همین حال به گواه گزارش شورای جهانی سفر و گردشگری، مشارکت کلی گردشگری در اقتصاد ایران طی سال 2016، 5 /31 میلیارد دلار بود؛ رقمی که حدود 7 /7 درصد تولید ناخالص داخلی کشور را به خود اختصاص می‌داد. طبق پیش‌بینی‌ها، در سال جاری میلادی مشارکت کلی گردشگری با رشد 6 /6‌درصدی روبه‌رو خواهد شد و پس از آن نیز با رشد متوسط سالانه سه درصد در سال 2027 به 3 /7 درصد از تولید ناخالص داخلی ایران خواهد رسید.

این ارقام البته در اشتغال نیز سهم خاص خود را دارند. در سال 2016 حدود 5 /6 درصد کل اشتغال ایران را مشاغلی تشکیل می‌دادند که به صورت مستقیم و غیرمستقیم به گردشگری مربوط بودند؛ رقمی حدود یک میلیون و 624 هزار و 500 نفر. طبق پیش‌بینی‌های شورای جهانی سفر و گردشگری احتمالاً این میزان در سال 2017 با رشد 3 /4‌درصدی روبه‌رو خواهد شد و به حدود یک میلیون و 695 هزار شغل خواهد رسید. همچنین با رشد متوسط سالانه 5 /1 درصد در طول 10 سال آتی، گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است که تا پایان سال 2027 این میزان اشتغال به یک میلیون و 964 هزار شغل خواهد رسید که معادل 2 /6 درصد کل اشتغال در ایران است.

این آمارها البته همگی نشان از اهمیت گردشگری دارد؛ اهمیتی که تا پیش از این چندان جدی گرفته نشده و حالا هم که در مناظره‌های انتخابات ریاست‌جمهوری طرح می‌شود، تنها دستمایه‌ای برای مناقشات انتخاباتی به حساب می‌آید. ایران همچنان با چالش فقدان سیستم حساب‌های اقماری گردشگری دست‌وپنجه نرم می‌کند و از این رو نمی‌توان آمار درستی از سهم توریسم در اقتصاد به دست آورد. به باور کارشناسان اقتصادی، گردشگری هنوز هم با وجود رشدی که در دولت یازدهم به آن دست یافته، نتوانسته جایگاه و اهمیت خود را در اقتصاد کشور تثبیت کند و عواملی همچون چالش آماری، نگاه‌های سلیقه‌ای، چشم امید داشتن به نفت و... هنوز مهم‌ترین موانع پیش‌روی گردشگری در یافتن مکان مناسب در معادله اقتصاد ایران به شمار می‌آیند.