شبح ۹۷

برای کسانی که سال 1997 را به یاد می‌آورند، این روزها به شروع یک کابوس شبیه است. 15 سال بعد از روزهایی که بحران مالی سراسر آسیا را در بر گرفت و باعث سرنگونی دولت‌ها و ورشکستگی شرکت‌ها شد، حالا بار دیگر ارزهای آسیایی تحت فشار قرار دارند. مالزی و اندونزی به‌طور خاص، به شدت تحت فشار به نظر می‌رسند. رینگیت مالزی طی سال گذشته میلادی حدود یک‌چهارم ارزش خود را در برابر دلار از دست داد و حدود 15 درصد از ارزش روپیه اندونزی نیز در همین بازه زمانی از بین رفت. هر دو ارز یاد‌شده در حال حاضر در ضعیف‌ترین وضعیت خود از بحران 97 به بعد قرار دارند و مهم‌تر اینکه این روند کاهش ارزش همچنان ادامه دارد. چین نیز چند روز پیش ارزش پول خود را به صورت رسمی کاهش داد. اقدامی که احتمال داده می‌شود با هدف احیای رشد اقتصادی این کشور صورت گرفته باشد. دیدگاهی که اگر درست باشد، سایر کشورهای منطقه را به شروع جنگ پول تشویق خواهد کرد که به معنای کاهش ارزش بیشتر روپیه و رینگیت خواهد بود. البته فعلاً به نظر می‌رسد سرمایه‌گذاران احساس خطر نکرده‌اند و قصد فرار ندارند. مهم‌ترین دلیل این موضوع می‌تواند این نکته باشد که در حال حاضر دولت‌های آسیایی بسیار بیشتر از سال 1997 ارز خارجی در اختیار دارند و در نتیجه می‌توانند از ارزش پول ملی خود دفاع کنند. در واقع کاهش ارزش پول، مساله‌ای است که کارشناسان اقتصادی این کشورها فعلاً نگران آن نیستند. بیشتر فعالان و ناظران بازارها در آسیا، اعتقاد دارند مشکل مهمی که باید فوری به آن رسیدگی شود، رشد اقتصادی چین است. چین با حجم عظیم اقتصاد و جمعیت بیشتر از یک‌میلیاردی خود، بزرگ‌ترین مشتری بسیاری از بازارها در آسیا محسوب می‌شده است. کاهش این رشد باعث کاهش تقاضای چین در بخش مواد اولیه و معدنی شده است و این وضعیت کشورهایی مانند تایوان، مالزی، کره جنوبی و ویتنام را که عمده مشتری کالاهای صادراتی آنها چین بوده، دچار مشکل کرده است. علاوه بر این، به نظر می‌رسد افزایش نرخ بهره در آمریکا بسیار نزدیک است و این موضوع می‌تواند به کاهش ارزش پول اقتصادهای نوظهوری بینجامد که با خروج سرمایه مواجه خواهند شد و در عین حال نرخ بهره وام‌ها در این دسته از کشورها به دنبال افزایش نرخ بهره ایالات متحده افزایش خواهد یافت. البته در حال حاضر شرایطی ایجاد شده که هر اقدامی از طرف فدرال‌رزرو، حتی افزایش شدید نرخ بهره می‌تواند خبر خوبی تلقی شود چون ادامه‌‌دار شدن شرایط بی‌اطمینانی، بیشتر از وقوع حتمی بدترین سناریوها می‌تواند به اقتصاد آسیب بزند. این نکته‌ای است که ماه‌ها پیش مقامات اقتصادی تعدادی از اقتصادهای نوظهور هم بر آن تاکید کردند. فعلاً به نظر می‌رسد دولت‌های اقتصادی بزرگ آسیا، احتمالاً با مدد گرفتن از تجربه 97، قصد دارند خونسردی خود را حفظ کنند تا بتوانند تحولات بازار را رصد کنند و پاسخی مناسب به آن بدهند. اتفاقی که در صورت وقوع، ضرر و زیان ناشی از بحران را بسیار کاهش خواهد داد.