بده بستان کار و رفاه

کارگران ایرانی چقدر در تولید ناخالص داخلی کشور نقش دارند؟ این قشر شاغلان چقدر می‌توانند بر رشد اقتصادی کشور تاثیر بگذارند؟ آیا اگر هرکدام از این افراد کار بیشتری کنند می‌توانند تاثیر بیشتری بر رشد اقتصادی کشور بگذارند؟ آن وقت حصول این رشد اقتصادی چه کمکی به همتایان آنها که در انتظار شغل هستند، می‌کند؟ آیا اگر این چرخه بیشتر بچرخد و رشد اقتصادی بهبود بیشتری پیدا کند آن وقت حاصل این رشد اقتصادی در زندگی کارگران نمودی خواهد داشت؟ همه اینها سوالاتی است که شاید از بررسی سهم هر شاغل در تولید ناخالص داخلی کشور بتوان به بخشی از آنها پاسخ داد. از سوی دیگر باید وضعیت و حداقل رابطه همزمانی مولفه‌هایی را با رشد اقتصادی کشور بررسی کرد که نشانگری برای رفاه خانوار هستند. مثلاً با توجه به اینکه دخل و خرج خانوار می‌تواند یکی از مهم‌ترین نشانگرهای رفاه خانوار باشد آیا در زمان بهبود رشد اقتصادی وضعیت مناسب‌تری داشته است؟ یا در مورد تورم که معمولاً نقش عمده‌ای در کوچک کردن سفره خانوار دارد، می‌توان بررسی کرد که آیا رشد اقتصادی رابطه همزمانی با کاهش تورم دارد؟ از سوی دیگر برای بررسی نفع این رشد اقتصادی برای همتایان شاغلان در صف بیکاری می‌توان حداقل رابطه همزمانی نرخ رشد اقتصادی با بیکاری را بررسی کرد و دید آیا در سال‌هایی که رشد اقتصادی مثبت بود اشتغال‌های جدیدی ایجاد شده است؟ و از سوی دیگر این ادعای برخی کارشناسان تایید می‌شود که رشد اقتصادی مثبت‌شده یک سال اخیر اقتصاد ایران ناشی از کار بیشتر شاغلان فعلی و نه اشتغال‌زایی بوده است؟ پاسخ بخش عمده‌ای از این سوالات را می‌توان در شکل‌های ساده‌ای از آمارهای رسمی مرکز آمار و بانک مرکزی کشور مشاهده کرد، با این حال شاید پاسخ قطعی به این سوالات نیاز به بررسی‌های علمی بیشتری داشته باشد.

در عین حال آن طور که آخرین آمار سالانه بانک مرکزی نشان می‌دهد، در سال 1392 کشور ایران بیش از 934 هزار میلیارد تومان تولید ناخالص داخلی داشته است که این تولید دسترنج 21 میلیون و 346 هزار و 179 شاغل بوده است. همین دو عدد به خوبی نشان می‌دهد هر نیروی شاغل در اقتصاد ایران که به نوعی کارگر محسوب می‌شود پتانسیل این را دارد که بیش از 7 /43 میلیون تومان به تولید ناخالص داخلی کشور اضافه کند. با این حال آخرین آمار مرکز آمار ایران نشان می‌دهد 5 /2 میلیون نفر در بازار کار ایران حضور رسمی دارند اما بیکار هستند؛ 5 /2 میلیون‌نفری که اگر اینها هم به شغلی دست پیدا کنند می‌توانند بیش از 110 هزار میلیارد تومان به تولید ناخالص داخلی کشور اضافه کنند. در واقع با شاغل شدن این بیکاران می‌توان 7 /11 درصد به تولید ناخالص داخلی کشور اضافه کرد. این رقم جدای از جمعیت غیرفعالی است که در کشور ایران حضور دارند و در سن کار هم هستند اما به دلایلی اصلاً میل به حضور در بازار کار ندارند، جمعیتی که شاید با بهبود اوضاع اقتصادی و به وجود آمدن مشاغل با کیفیت بهتر و جذاب‌تر آنها هم مایل شوند در این بازار کار حضور داشته باشند. آخرین آمارها و محاسبات از دو شاخص جمعیت فعال 9 /23 میلیون‌نفری (پاییز سال 1393) و نرخ مشارکت 3 /37‌درصدی نشان می‌دهد بیش از 1 /40 میلیون نفر از جمعیت در سن کار ایران اصلاً در بازار کار حضور ندارند. اما آیا حضور آنها در بازار کار مانند 3 /21 میلیون شاغل یا کارگر می‌تواند رشد اقتصادی را بهبود دهد؟