تمرکز در تولید پوشاک

گلناز نصراللهی / مدیرکل دفتر نساجی و پوشاک وزارت صنعت

صنعت نساجی را می‌توان یکی از صنایع مهم و دارای ارزش افزوده بالا در کشور دانست. صنعتی که با توجه به اشتغال‌زایی قابل توجهی که دارد، فعالان آن با چالش‌های زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند. البته یکی از مهم‌ترین دلایل بروز مشکلات این صنعت،‌ تحریم‌هایی بود که نه‌تنها این صنعت بلکه تمام صنایع را تحت تاثیر قرار داد. با وجود چالش‌هایی که در صنعت نساجی وجود دارد، نمی‌توان مزایای این صنعت را نادیده گرفت. یکی از مهم‌ترین نقاط قوت صنعت نساجی، امکان صادرات محصولات این صنعت است. بر اساس آمار اعلام‌شده، صادرات محصولات نساجی از نظر وزنی در سال 1393 معادل 218 هزار تن بوده که نسبت به سال گذشته افزایش داشته است. ارزش صادرات این صنعت در سال 1381 تا سال 1391 نیز تقریباً روندی صعودی داشته به گونه‌ای که در سال 1391 بیشترین صادرات این صنعت به لحاظ ارزشی رقم خورد. یک میلیارد و 105 میلیون دلار، میزان صادرات صنعت نساجی ایران در سال 1391 است. در سال 1393 صنعت نساجی صادراتی معادل 989 میلیون دلار داشته است. بیشترین صادرات ایران در صنعت نساجی مربوط به انواع کفپوش بوده که در سال 1393 معادل 339 میلیون دلار ارزش داشته است. پس از آن انواع پوست تا چرم با صادراتی به ارزش 196 میلیون دلار در سال 1393 توانسته در ردیف دوم محصولات صادراتی نساجی قرار گیرد.
دیگر نقطه قوت صنعت نساجی را می‌توان امکان توسعه در حوزه فناوری‌ها دانست. همچنین بازار بزرگ و 70 میلیون‌نفری ایران خود می‌تواند برای هر سرمایه‌گذاری جذاب باشد. البته نباید فراموش کرد که ایران در همسایگی بازاری به ارزش 40 میلیارد دلار قرار دارد که می‌تواند از آن استفاده کند.
در حال حاضر رویکردهای مدرنی جهت رقابت صنعت نساجی در برابر واردات مطرح شده است که بر اساس آن می‌توان به‌روز بودن محصولات نساجی را شاهد بود. هر چند در این زمینه تاکنون آن‌طور که باید و شایسته است، عمل نکرده‌ایم و هنوز هم در بسیاری از بخش‌ها از دنیای مد عقب هستیم، اما توانسته‌ایم در این بخش نسبت به سال‌های گذشته موفقیت‌های قابل توجهی به دست آورده، رشد داشته و بهبود یابیم. البته باید این نکته را متذکر شوم که کیفیت در صنعت نساجی هیچ حد و حدودی ندارد. صنعتگران و فعالان این بخش می‌توانند تا آنجا که امکاناتشان اجازه می‌دهد رشد کیفی داشته باشند. در حال حاضر در کشور شاهد فعالیت واحدهای خصوصی در صنعت نساجی هستیم به گونه‌ای که بیش از 90 درصد این صنعت متعلق به واحدهای توانمند بخش خصوصی است. در نتیجه هر چقدر این واحدها قوی‌تر و بهتر عمل کنند، صنعت نساجی نیز قوی‌تر خواهد شد.
افزایش هزینه‌های تولید و قیمت‌های تمام‌شده کالا به عنوان نقاط ضعف این صنعت محسوب می‌شوند. افزایش هزینه‌هایی که هر ساله بر این صنعت تحمیل می‌شود، قدرت رقابت را از نساجان ایرانی گرفته است. همچنین به‌واسطه قاچاق زیادی که در بخش پوشاک و به طور کلی محصولات نساجی صورت می‌گیرد محصولات این صنعت نمی‌تواند با افزایش قیمت‌های چندانی روبه‌رو باشد. اگر به این موارد شرایط مالیاتی و بیمه‌ای را نیز اضافه کنیم می‌توان به چالش‌های جدی صنعت نساجی پی برد. به علاوه ناقص اجرا شدن مالیات بر ارزش افزوده نیز از دیگر مسائلی است که این صنعت را با مشکل جدی مواجه کرده است.
یکی از موارد مهمی که اخیراً در خصوص صنعت نساجی مطرح شده، ایجاد تعرفه ترجیحی میان ایران و ترکیه است. هرچند این تعرفه‌ها با هدف کاهش قاچاق از ترکیه گذاشته شده اما به نظر نمی‌رسد که تاثیر چندانی در این امر داشته است. البته مباحث مربوط به قاچاق نیازمند اظهار نظر کارشناسان در این حوزه است.
در حال حاضر تمرکز وزارت صنعت، معدن و تجارت در نساجی روی توسعه تولید پوشاک بوده که ارزش افزوده بالایی دارد در نتیجه در حال بررسی سرمایه‌گذاری‌های جدید هستیم.
سرمایه‌گذاری‌های جدید در این صنعت را می‌توان از واردات ماشین‌آلات نساجی دریافت. در حال حاضر سالانه بین 250 تا 300 میلیون دلار سرمایه‌گذاری در صنعت نساجی صورت می‌گیرد که این رقم افت و خیز نیز داشته است. در واقع سرمایه‌گذاری‌های ایران در این صنعت طی 12 سال اخیر کمتر شده است. دلایل افت سرمایه‌گذاری را می‌توان تحمیل تحریم‌ها و رکود اقتصادی دانست.
عمده مقاصد صادراتی ایران به کشورهای همجوار مانند عراق و افغانستان است. البته به کشورهای اروپایی نیز محصولات نساجی را صادر می‌کنیم. پارچه، نخ، الیاف مصنوعی، فرش ماشینی، موکت، پتو، گونی، کیسه پوریپولوپیلن و انواع چرم و کفش محصولاتی هستند که در حال حاضر صادر می‌شوند.
ظرفیت‌های موجود در این صنعت نیز شامل تولید 500 هزارتنی انواع الیاف‌ها و نخ‌ها با تولید حدود 700 هزار تن است که در برخی مواقع حدود 550 تا 560 هزار تن نیز تولید می‌شوند. در انواع فرش ماشینی نیز حدود 120 هزار تن ظرفیت تولید داریم و حدود 80 تا 90 میلیون تخته فرش در سال تولید می‌کنیم. همچنین سالانه یک میلیارد مترمربع انواع پارچه را تولید می‌کنیم.