صنعت تجارت الکترونیک جهانی

آمازون صنایع را وارونه کرده و نحوه خرید مردم دنیا را تغییر داده است. اما باید مراقب سوءاستفاده از قدرت خود باشد.
20 سال پیش زمانی که «جف بزوس» شغل خود را در حوزه مالی ترک گفت و به سیاتل مهاجرت کرد تا یک شرکت جدید تاسیس کند، یک خانه با گاراژ اجاره کرد چرا که شرکت‌هایی نظیر اپل و HP در چنین مکان‌هایی پا به عرصه وجود گذاشته بودند. اگرچه کسب‌وکار او معطوف به فروش کتاب بود اما وی نام آمازون را برای آن انتخاب کرد زیرا تنها یک رودخانه عظیم می‌توانست دامنه بلندپروازی‌های او را منعکس کند. این شرکت پیشرو در صنعت تجارت الکترونیک جهانی در هفته جاری از اولین گوشی هوشمند خود رونمایی کرد که بیشتر از آنکه یک وسیله ارتباطی باشد یک پلت فورم خرید هوشمند و روشی برای گردآوری داده در مورد مردم است تا به‌وسیله آن بتوان پیشنهادات دقیق‌تری از محصولات را به آنان ارائه کرد.
تولید گوشی هوشمند برای آمازون امر خارق‌العاده‌ای نیست پس پای توسعه بی‌رحمانه‌تری در میان است: اگر شما می‌توانید کتاب و ماشین رخت‌شویی تحویل دهید، چرا نتوانید یک گوشی بدهید؟ توانایی تغییر و حرکت کردن بین دنیای واقعی اتم‌ها و دنیای دیجیتال بیت‌ها: آمازون حتی با اینکه وارد حوزه‌هایی نظیر رایانش ابری، کتاب‌های الکترونیکی، پخش آنلاین ویدئو و دانلود موسیقی شده است، یکی از بهترین نظام‌های توزیع فیزیکی را داراست. در آمازون تلاش برای کسب سهم بزرگ‌تری از بازار بیشتر از تلاش برای کسب سود اهمیت فوری دارد. احساسی خوفناک مبنی بر اینکه آمازون همین حالا هم بیش‌از حد در مورد کاربرانش اطلاعات دارد، وجود دارد. تاکنون اشتهای سیری‌ناپذیر آمازون به نفع مصرف‌کنندگانش بوده است اما با گسترش اندازه و افزایش قدرت، این خطر وجود دارد که پا را از گلیم خود درازتر کند.

خریداران این محصول، ... را هم خریدند
در حال حاضر، تحسین باید بیش از ترس باشد. چیزهای زیادی که هم اکنون برای دنیا امری بدیهی به نظر می‌رسد توسط آقای بزوس معرفی شد. وارد کردن شماره کارت اعتباری در یک صفحه وب روزی نشانه دیوانگی محسوب می‌شد تا اینکه آمازون نشان داد چه آسان و ایمن می‌توان به صورت آنلاین خرید کرد. پس از خرید کتاب، مردم خرید چیزهای دیگر را هم تجربه کردند. امروزه بازار تجارت الکترونیک بیش از 5/1 تریلیون دلار ارزش دارد.
آمازون همچنین ظهور پدیده «نظرات مشتریان» را تسهیل کرد. از ابتدا آمازون به خریداران اجازه داد کتاب‌ها را رتبه‌بندی کرده و نظرات خود را ابراز کنند. اما این مساله همچنان برخی منتقدان حرفه‌ای را آزار می‌دهد که بیشتر رتبه‌های پنج ستاره ممکن است از سوی همسران نویسندگان باشد. اما در کل، این نظرات و رتبه‌بندی‌ها، مشاوره ارزنده‌ای برای خریداران محسوب می‌شود. امروزه همه چیز از نرم‌افزارهای کاربردی تا هتل‌ها را می‌توان به صورت آنلاین رتبه‌بندی کرد و وب‌سایت‌های خرده‌فروشی فاقد بخش نظرات مشتریان ناقص به نظر می‌رسد.
تاثیر دیگر آمازون بر صنایعی است که عملاً با ظهور آن وارونه شدند. کتاب اولین آنها بود. آمازون بحث انتشار را دو بار تغییر داده است. اول با ارائه سریع هر کتابی که در دنیا چاپ می‌شود و سپس با معرفی کتاب الکترونیکی. قبل از معرفی کیندل در سال 2007، ابزارهای خوانش الکترونیکی دستگاه‌هایی پرزحمت بودند که افراد کمی از آنها استفاده می‌کردند. استفاده از کیندل آسان بود، همه جا قابل استفاده بود و امکان انتقال مستقیم به دستگاه (به جای انتقال از طریق کامپیوتر) را داشت. آمازون همچنین مدل جدیدی را برای رایانش ابری پایه‌گذاری و در سال 2006، شروع به اجاره دادن فضای کامپیوتر به‌صورت ساعتی کرد. گزینه اجاره به جای خرید، هزینه‌های آغاز یک کسب‌وکار را به شدت کاهش داد. از آن زمان تاکنون، سرویس‌های رایانش ابری توسط شرکت‌هایی نظیر نت فلیکس، اینستاگرام، پین‌تراست، اسپاتیفای و ایربی ان بی به کار برده شده و یک صنعت کاملاً جدید به وجود آورده است.
اگرچه شرکت اپل ممکن است بیشتر به‌عنوان یک شرکت نوآور شناخته‌شده باشد اما آمازون احتمالاً به همان اندازه بر عملکرد دنیای دیجیتال تاثیر گذاشته و همچنان به آزمایش ادامه می‌دهد. آمازون هرگز با خلق تصویری مشخص از خود به‌عنوان شرکتی که در یک حوزه معین فعالیت می‌کند، خود را محدود نکرده و از دور در همه حوزه‌ها از موتور جست‌وجوی اینترنتی گرفته تا روباتیک، فیلم و توسعه تلویزیون دستی بر آتش داشته است.
در واقع، اگر خوش‌بینانه نگاه کنیم، آمازون کلمه «بلندمدت» را به فرهنگ سرمایه‌داری آنگلوساکسون بازگردانده است. در زمانی که وال‌استریت نگران نتایج فصلی و بازخرید سهام است، آمازون برای ذی‌نفعان خود این مساله را روشن ساخته است که در انتخاب بین کسب سود و سرمایه‌گذاری در حوزه‌های نو، همواره دومی را انتخاب خواهد کرد. درحالی ‌که سایر غول‌های فناوری بر مقادیر عظیم نقدینگی تکیه زده‌اند، آمازون هنوز ایده‌های بسیاری برای سرمایه‌گذاری و نوآوری در حوزه‌های دیگر دارد. و به نظر می‌رسد سرمایه‌گذاران از این مساله راضی هستند: نسبت قیمت به درآمد گاهی از 3500 فراتر رفته است. با پرداخت سهام به مدیران ارشد و ذی‌نفعان، منافع هر دو طرف در راستای هم قرار می‌گیرد: بالاترین دستمزد در آمازون 175هزار دلار در سال است.

انتخاب‌های بزرگ، مالیات‌های اندک
مشکل اینجاست که بسیاری از این فضایل با رذایلی همراه است. آمازون متهم به رقابت ناعادلانه، کارفرمایی پست، فریب مالیاتی و ستم به رقبای خود است. آمازون می‌گوید متوسط هزینه در انبارهای آمریکایی وی 30 درصد بیشتر از فروشگاه‌های خرده‌فروشی بزرگ است. در خصوص مالیات وضعیت کمی متفاوت است. دلیل اصلی پایین بودن صورتحساب مالیاتی این شرکت این است که این شرکت سود نمی‌کند اما آمازون به‌طور گسترده اما بسیار قانونی، سود حاصل از فروش کتاب را به کشورهای با مالیات اندک نسبت می‌دهد. این شرکت که مدت‌ها با وضع مالیات بر فروش در معاملات آنلاین مخالف بود اکنون لحن خود را تغییر داده و در شمار زیادی از ایالات آمریکا از خریداران سهم مالیاتی دریافت می‌کند.
در خصوص ستم به رقبا، باید گفت قسمت اعظم آن مربوط به جادوی وحشیانه نظام سرمایه‌داری است. آمازون کتابفروشی‌های محلی را زیر اهرم رقابت خرد کرده است اما درست به همان شکل که تسکو و وال مارت با ارائه راه‌های آسان‌تر و ارزان‌تر سوپرمارکت‌های کوچک‌تر را از بین بردند. با این حال ناظران ضد انحصار باید با بررسی مورد به مورد مراقب باشند آمازون از قدرت خود سوء استفاده نکند. به‌عنوان مثال، اختلاف کنونی آمازون با یکی از ناشران بزرگ «هچت» را می‌توان به‌عنوان یک کشمکش استاندارد بین یک خرده‌فروش و عرضه‌کننده تلقی کرد. اما وقتی فروشنده غالب کتاب‌های الکترونیکی گزینه پیش‌سفارش را حذف می‌کند و زمان تحویل را برای کتاب هچت طولانی‌تر می‌کند، دیگر نمی‌توان این اقدام را با تاکید پیش‌بینی‌شده آقای بزوس بر خدمت به مشتریان مطابق دانست.
شاید بزرگ‌ترین نگرانی در خصوص آمازون که در ظاهر مهمل و در باطن درست به نظر می‌آید، چشم‌انداز بلندمدت آن است. رقابت با شرکتی که سهامداران آن انتظار کسب سود ندارند، دشوار است. دامنه وسیع فعالیت و تمایل به فعالیت حتی با حاشیه سود صفر یا منفی موانع بزرگی را برای ورود رقبای بالقوه فراهم می‌آورد. این روند نمی‌تواند تا ابد ادامه داشته باشد. آنچه نگران‌کننده است این است که آمازون تنها منتظر است رقبا قبل از افزایش قیمت‌ها کنار بروند. اگر این اتفاق بیفتد، ناظران ضدانحصار به شدت با آن برخورد خواهند کرد. این وضع می‌تواند فرصتی را برای شرکت دیگر - به‌عنوان مثال علی بابای چین - فراهم کند. برخی سرمایه‌گذاران هم ممکن است بر سر درآمد هرگز کسب‌نشده آمازون غمگین شوند. اما مصرف‌کنندگان بار دیگر برنده خواهند بود چرا که کسب‌وکار تکه‌پاره آقای بزوس در جنبه‌های بسیاری از زندگی روزمره رخنه کرده است.