همه عواملی که بورس را کم‌ارزش کردند

اگر بخواهیم مسائل تاثیرگذار بر ریزش‌های مکرر شاخص بورس را در سال 1393 بررسی کنیم ابتدا باید به تاثیر بخشنامه تثبیت قیمت‌ها توسط معاون اجرایی رئیس‌جمهور در اواخر سال 1392 (25 اسفندماه) اشاره کنیم. بخشنامه‌ای که طبق آن دیگر افزایش قیمتی نباید رخ می‌داد. تاثیر آن بخشنامه را در روزهای پس از ایام عید می‌شد مشاهده کرد که در کنار آن تاثیر اوراق مشارکت منتشر‌شده توسط بانک مرکزی نیز بر ریزش‌های بعدی بورس اثرگذار بود. پس از آن، تغییر نرخ پایه سود نیز به نوعی در نوسان‌های شاخص بورس اثرگذار بود. تغییر این نرخ به 23 درصد در نظام پولی و در نظر گرفتن مشوق‌هایی مانند معافیت از مالیات و موارد دیگر نیز باعث شد به تبع این اتفاق‌ها شاخص بازار سرمایه نیز تحت تاثیر قرار بگیرد. بدین ترتیب می‌توان اشاره کرد که از فروردین‌ماه سال 1393 به تدریج پول‌ها از بازار سهام به سمت بازار پول حرکت کردند. کمی بعدتر با قطعی گاز در برخی واحدها مواجه شدیم و در کنار آن، قطعی زودرس برق نیز در فولادها طی خردادماه سال 1393 رخ داد و همچنین وضعیت مشابهی را در بخش سیمانی‌ها نیز داشتیم که همین اتفاقات زودتر از زمان موعد باعث شد که شاخص بورس تحت تاثیر قرار گیرد. در کنار اینها، تغییرات در برخی نرخ‌های بازارهای جهانی به خصوص در گروه متانول بار دیگر آرام‌آرام افت شاخص بورس شروع شد و به تبع این نوسان‌های جهانی، بازار داخلی هم تحت تاثیر قرار گرفت و بقیه کالاها هم به مثابه فلزات این اثر را متحمل شدند و بدین ترتیب افتی دیگر در شاخص بورس رقم خورد. پس از این اتفاق نوبت به کاهش نرخ نفت رسید که به همراه تاثیرات آلاینده اعلام کردن برخی شرکت‌ها توسط سازمان محیط زیست و گرفتن یک درصد فروش از شرکت‌های آلاینده باعث شد شاخص بورس بار دیگر متاثر و دچار نوسان شود. علاوه بر این مسائل که شاید بتوان اشاره کرد که بعضاً از انصاف هم خارج بود که این طور شاخص بورس را تحت تاثیر قرار بدهند، نوبت به تاثیر تبصره‌های بودجه ناشی از قیمت گاز و بهره مالکانه در بخش معادن رسید. همزمان اعلام شد که سودهای شش‌ماهه شرکت‌ها پایین آمده است و این عوامل دست به دست هم داد تا بار دیگر شاخص بورس را با ریزشی دیگر متاثر کردند. البته در این مقاطع فشارهایی که به دلیل مشکلات بانکی رخ داد نیز نباید نادیده گرفته شود که آنها هم بر شاخص بورس مکرراً اثر خود را گذاشتند. به هر ترتیب همه این عوامل بر شاخص بورس تاثیر گذاشتند تا اینکه افت شدیدتر قیمت نفت از مهرماه سال 1392 آغاز شد و شاهد افت شدیدتر شاخص‌ها در بخش فولاد و مس بودیم که این افت قیمت‌ها یک بار دیگر جدی‌تر شد و در کنار اینها در شش‌ماهه دوم سال 1392 ابهام پالایشگاهی به مراتب شدیدتر شد و فشارها اثرات پی ‌در پی بر شاخص بورس گذاشتند. در کنار اینها، سهام عدالت هم مجامع شرکت‌ها را به بی‌نظمی کشاند و تا روزهای پایانی سال 1393 هم این مساله همچنان وجود داشت. به هر ترتیب همه این موضوعات باعث شد کماکان این نگاه در مردم وجود داشته باشد که ریسک‌های سیستماتیک نه کاهش یافته و نه در حال کاهش است و به همین دلیل ما شاهد افت تقاضا در بازار سرمایه بودیم. همین مساله باعث شد که عرضه‌ها مقداری از تقاضاها بیشتر شوند، به نحوی که فشار عرضه باعث افتی دیگر در شاخص بورس شد. در این شرایط حتی حقوقی‌ها هم منابع مالی زیادی نداشتند که به بورس تزریق کنند و به همین دلیل کاهش قیمت‌ها پشت سر هم رخ داد. از سوی دیگر دولت در مقاطعی مانند اردیبهشت‌ماه سال 1392 قصد حمایت مالی از بازار سرمایه را داشت که به نظر می‌رسید هرچند وزیر اقتصاد مایل است که به بهبود بازار سرمایه کمک کند اما انگار سایر وزرا با او هم‌قسم نیستند. در این مورد باید تاکید کنم تا زمانی که رئیس‌جمهور پرچم اقتصادی را در دست خود برافراشته نکند و بقیه وزرا پشت او نباشند به‌مانند اتفاقی که در سیاست خارجی رخ داده ما شاهد بهبود شاخص بورس نخواهیم بود.