توجیه اقتصادی ندارد؟!

هفته گذشته برای ترخیص یک محموله وارداتی از نهاده‌های دامی با گمرک بندرعباس تماس گرفتم. سال‌هاست که محموله‌های دامی را پس از خرید از طرف‌های خارجی بار کشتی کرده و به گمرک بندرعباس می‌آورم و پس از ترخیص به دست مشتریان داخلی می‌رسانم. در حالی که گوشی تلفن در دستم بود اخبار اقتصادی را از روی سایت‌ها و خبرگزاری‌ها مرور می‌کردم. تا اینکه به اظهارنظر معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و رئیس سازمان توسعه تجارت برخورد کردم. ایشان در یک گفت‌وگو عنوان کرده است که واردکنندگان به این نتیجه رسیده‌اند که واردات دیگر توجیه اقتصادی ندارد. همچنان که منتظر پاسخ از آن طرف خط بودم، چندین بار این گفته رئیس سازمان توسعه تجارت را خواندم. واردات توجیه اقتصادی‌اش را از دست داده؟! از آن طرف خط تلفنی گمرک بندرعباس، کسی به جواب آمد. پرسیدم وضعیت ترخیص محموله نهاده‌های دامی که چندی پیش به گمرک رسیده، چگونه است؟ شماره پرونده را خواندم و منتظر جواب ماندم. آقای جوانی که مسوول پیگیری بود، پس از حدود یک دقیقه و در حالی که صدای برخورد انگشتانش با صفحه کلید کامپیوتر به گوشم می‌رسید، پاسخ داد، پرونده ترخیصی محموله شما، شماره 306 است و فعلاً باید منتظر بمانید.
شماره 306‌؟! یعنی در یک روز کاری، 305 پرونده ترخیصی جلوتر از محموله وارداتی من قرار داشته و تا نوبت به بررسی یک به یک آنها نرسد، محموله نهاده‌های دامی من ترخیص نمی‌شود. چشمانم به صفحه مانیتور بازگشت: «معاون وزیر صنعت: توجیه اقتصادی واردات کاهش یافته است». این گفته و ادعای آقای معاون وزیر با آنچه این روزها در گمرک بندرعباس و دست کم گمرکات دیگر کشور اتفاق می‌افتد، همخوانی ندارد و می‌توان گفت در تضاد است. چگونه است که به ادعای او، واردات برای واردکنندگان توجیه اقتصادی خود را از دست داده است، اما در یک روز کاری در گمرک بندرعباس محموله وارداتی من به عنوان یک واردکننده در ردیف 306‌ام ترخیص باشد؟ این یعنی آنکه واردکنندگان زیادی در نوبت ترخیص کالاهای خود از گمرک بندرعباس هستند و رونق در این کسب‌وکار هنوز پابرجاست. نمی‌توان از یک طرف گفت که واردات دیگر سودآور نیست، اما از سوی دیگر حجم انبوه کالاهای در انتظار ترخیص در گمرکات باشد. اگرچه گمرکات کشور این روزها در ترخیص کالاهای وارداتی تعجیل نمی‌کنند و علاقه‌ای نیز ظاهراً به خروج کالاها از انبارها ندارند، اما این حجم بالای محموله‌های وارداتی در بنادر و گمرکات کشور بیانگر این است که کسب‌وکار واردات همچنان رونق خود را حفظ کرده و سودآوری در این حرفه به قوت خود باقی است.
شاید بد نباشد که آقای صافدل سری به شرکت‌های کشتیرانی داخلی بزند. این روزها اگر یک واردکننده به منظور حمل محموله خریداری‌شده از یکی از بازارهای خارجی تقاضای کانتینر داشته باشد، باید چندین روز و حتی چندین هفته در نوبت بماند تا بتواند به کانتینرهای حمل کالا با کشتی دست پیدا کند. این موارد نشان می‌دهد واردکنندگان ایرانی به رغم مشکلات و موانع متعددی که بر سر راه ورود کالا به داخل ایران دارند، از تب و تاب واردات نیفتاده‌اند. سودآوری در این حرفه و کسب و کار اقتصادی برای واردکنندگان به اندازه‌ای توجیه‌پذیر است که همچنان حاضر هستند تن به مشکلات و گرفتاری‌های بعضاً صعب‌العبور بدهند ولی این کسب‌وکار را تعطیل نکنند.
اتفاق مبارکی که چند ماهی است در مقوله واردات رخ داده، کاهش و به جرات شاید بتوان گفت، حذف رانت ارزی از این کسب‌وکار است. تا پیش از حذف ارز مرجع به نرخ 1226 تومان، این رانت‌خواران ارزی بودند که در این بازار جولان می‌دادند. یکی از این بازارها، واردات نهاده‌های دامی بود که ارز 1226 تومان در این بخش تخصیص می‌یافت. اما در حال حاضر که ارز مبادله‌ای بر جریان واردات فرآورده‌های اصلی و ضروری کشور حاکم شده، از یک سو تخصیص ارز شفاف‌تر و منصفانه‌تر صورت می‌گیرد و از سوی دیگر، پدیده سودهای هنگفتی که رانت‌خواران در این بازار نصیب خود می‌کردند، عملاً از بین رفته است.