از شعار دادن دست برداریم

محمدعلی پورشیرازی /کارشناس حمل‌ونقل

سیاستگذاری و برنامه‌ریزی در بخش ریلی تاکنون جنبه کاربردی نداشته است. متاسفانه حمل‌ونقل ریلی اسیر شعار مسوولان امر شده است. مسوولان در شعار و حرف از توسعه بخش ریلی سخن می‌گویند اما در عمل کاری انجام نمی‌دهند و تنها تماشاچی هستند. در دولت قبلی وضعیت به قدری تاسف‌برانگیز بود که ضربه‌های سنگینی به بخش حمل‌ونقل ریلی وارد کرد. تنها در یک هفته ساخت 1350 کیلومتر از خطوط ریلی را به بخش شبه دولتی که به حکومت وابسته بود، واگذار کردند. تبعات این امر باعث شد تا بخش خصوصی واقعی نتواند وارد سرمایه‌گذاری در این بخش شود و در حاشیه قرار گیرد.

مشکلات قدیمی رفع شود
توسعه بخش ریلی بسیار اهمیت دارد. آنچه مهم است این است که باید برنامه و سیاست مشخصی برای توسعه این بخش داشته باشیم. دولت ابتدا باید چاره اساسی برای رفع مشکلات پیدا کند. تا مشکلات قبلی از سر راه برداشته نشود نمی‌توان انتظار داشت با سیاست‌ها و برنامه‌های جدید تمام مسائل حل شود و توسعه و رشد در بخش ریلی رخ دهد. سخنان وزیر راه و شهرسازی دولت یازدهم علمی و صحیح است اما مشکلات پیچیده گذشته مانع شده تا بتوان برنامه صحیح و منطقی را پیاده‌سازی کرد. دولت قبلی چاله‌هایی در بخش حمل‌ونقل کنده است که به هر جای آن دست بزنیم به چاه تبدیل می‌شود. بنابراین قبل از اجرای هر سیاست و برنامه‌ای باید فکری به حال این چاله‌ها کرد تا به چاه تبدیل نشوند و راه توسعه حمل‌ونقل ریلی را مسدود کنند.

سیاست مناسب
توسعه قطارهای حومه‌ای سیاست بسیار مناسبی است. در تمام دنیا این سیاست اجرایی شده است. به‌رغم اینکه تعداد خودروها و جمعیت در برخی کشورهای پیشرفته بسیار بیشتر از کشور ماست ولی ترافیک در آنجا وجود ندارد. حمل‌ونقل حومه‌ای مناسب باعث شده تا ترافیک کنترل شود و مردم سفر با ریل را در مسیرهای حومه‌ای به خودرو ترجیح دهند. در دنیا ترجیح مردم بر حمل و نقلی عمومی است اما متاسفانه در کشور ما به علت کیفیت پایین خدمات ریلی و نبود حمل‌ونقل حومه‌ای مناسب مردم سفر با خودرو را ترجیح می‌دهند. روزانه هزاران خودرو از حومه تهران وارد می‌شوند و ترافیک سنگینی به خیابان‌های این شهر تحمیل می‌کنند در نتیجه جز افزودن بر مشکلات کاری از پیش نمی‌برد.

به بیراهه نرویم
باید توجه کنیم اگر برنامه‌ریزی بر این است که قطار حومه‌ای راه‌اندازی شود آیا امکانات و اعتبارات مورد نیاز را داریم؟ مطالعات و نیاز‌سنجی دقیقی در ‌این زمینه انجام شده است تا این پروژه نیز پس از چند سال به پروژه‌های نیمه‌تمام کشور اضافه نشود و تنها هزینه سنگین برجای بگذارد؟ باید به این مسائل توجه کرد. بهتر است تمامی جوانب امر سنجیده شود. باید در مقیاس کوچک این پروژه اجرایی شود اگر نتیجه داد ادامه دهیم. وگرنه باید بسیار مراقب باشیم در این مرحله به بیراهه نرویم چرا که فرصت جبران نداریم.

زنگ خطر انبوه جمعیت برای حمل‌ونقل
مساله دیگر به کیفیت پایین سرویس‌دهی در بخش حمل‌ونقل ریلی برمی‌گردد. البته کیفیت پایین به این معنا نیست که شرکت‌ها نمی‌خواهند خدمات مناسب بدهند بلکه ظرفیت پایین و هزینه بالا باعث شده نتوانیم خدمات مناسب با توجه به جمعیتی که وجود دارد ارائه دهیم. وقتی امکانات برای 10هزار نفر پیش‌بینی شده اما باید به 100 هزار نفر خدمات بدهیم بدیهی است که این خدمات در شأن مردم نباشد؛ لذا باید مسوولان امر به رشد جمعیت در کلانشهرها توجه کنند. وقتی مردم روستاها و شهرهای کوچک به کلانشهرها هجوم می‌آورند چگونه می‌توان انتظار داشت خدمات متناسب به این جمعیت انبوه داده شود. سال‌ها پیش باید مانع این مهاجرت‌های بی‌رویه می‌شدیم تا امروز به فاجعه تبدیل نشود. اکنون هرچقدر هم توسعه ایجاد کنیم باز هم امکانات شهری محدود است و برای این جمعیت انبوه کافی نیست.