بازیگران نفتی به روایت یادداشت‌های روحانی

محمدرضا پهلوی
شاه گفت صبر کنیم ببینیم تا آخر سال چه پیش خواهد آمد و آیا توافقی صورت خواهد گرفت یا نه و اگر نگرفت شاید مصلحت در این باشد که ما خودمان را کنار بکشیم. بعد علاوه کردند مقصودم این نیست که ایران از اوپک بیرون بیاید، بلکه این است که ما دیگر رهبری سازمان را برعهده نداشته باشیم و بگذاریم دیگران که تندتر از ما هستند سرکار بیایند تا شرکت‌ها قدر متانت و ملایمت ما را بدانند. این اولین دفعه بود که او در مورد کار اوپک چیزی گفتند که حاکی از تردید در تعقیب هدف‌های اوپک بود.

فواد روحانی
در اوایل سال 1961 که به ژنو رفتم در آنجا دفتری نداشتم. کنسولگری ونزوئلا در ژنو دفتر موقت در اختیارم گذاشته بود. کارم را در همین دفتر شروع کردم و حدود یک ماه در این محل بودم. به شهر برن رفتم و با مذاکره با وزارت امور خارجه سوئیس اجازه گرفتم دبیرخانه اوپک را در شهر ژنو دایر کنم ولی با اعطای مصونیت دیپلماتیک به اوپک موافقت نکردند.

عبدالله انتظام
پس از واقعه 15 خرداد 1342 به ابتکار عبدالله انتظام و حسین علاء از چند تن از جمله شریف‌امامی و سپهبد یزدان‌پناه دعوت شد در جلسه‌ای به منظور مصلحت‌اندیشی درباره تحولات کشور شرکت کنند. هنگامی که این دو دریافتند جلسه بی‌اجازه شاه تشکیل شده، آن را ترک گفتند و جریان را به آگاهی شاه رساندند. شاه از اینکه کسانی بخواهند در امری که می‌پنداشت از آن پس باید در انحصار او باشد مداخله کنند، سخت برآشفت و در شرفیابی هفتگی عبدالله انتظام (به عنوان رئیس شرکت ملی نفت ایران) او را بازخواست کرد. انتظام در پاسخ به شاه یادآور شد: «اعلی حضرت! وطن‌پرستی مونوپل کسی نیست.» بدین‌سان چند ماه بعد عبدالله انتظام از مدیریت شرکت ملی نفت ایران و حسین علاء از وزارت دربار برکنار شدند.

اسدالله علم
روحانی به خوبی آگاه بود که علم درباره اوپک و شخص او نظر خوبی ندارد و با کنایه‌ای بسیار محترمانه به او متذکر شده بود: «روش شرکت‌ها، به خصوص شرکت بی‌پی، این است کسانی را که می‌خواهند حقی برای کشور خود تامین کنند از سرکار بردارند و این تازگی ندارد. بهتر است هر وقت مطلبی از مراجع خارجی درباره اوپک می‌شنود از او بخواهد تا بدون مطالعه نیت آنها که تضعیف سازمان است اجرا نگردد.»