نرخ بهره آمریکا سه درصد می‌شود

در ماه دسامبر سال ۲۰۱۶ میلادی بعد از گذشت یک سال فدرال‌رزرو نرخ بهره بانکی را 25 /0 درصد افزایش داد و به 75 /0 درصد رسانید. این دومین افزایش نرخ بهره بانکی بعد از بحران بزرگ سال ۲۰۰۷ میلادی بود. در جریان بحران اقتصادی در آمریکا نرخ بهره بانکی در این کشور به نزدیک صفر درصد رسید. در فاصله سال‌های ۲۰۰۷ میلادی تا‌کنون در اغلب کشورهای صنعتی نرخ بهره بانکی به حدود صفر رسید ولی به نظر می‌رسد سال‌های بحرانی اقتصادی به پایان رسیده است و بانک‌های مرکزی هم به تدریج افزایش نرخ بهره بانکی را آغاز کردند.

البته تصمیم فدرال‌رزرو به افزایش 25 /0‌درصدی نرخ بهره بانکی چندان دور از انتظار نبود ولی نکته مهم این است که قرار است در سال ۲۰۱۷ میلادی روند افزایش نرخ بهره بانکی در آمریکا تسریع شود و این سرعت افزایش نرخ بهره بعد از انتخاب ترامپ به عنوان رئیس‌جمهور در این کشور افزایش یافته است. فدرال‌رزرو آمریکا در نظر دارد در سال بعد نرخ بهره بانکی را سه بار افزایش دهد و اگر هربار نرخ بهره 25 /0 درصد اضافه شود تا انتهای سال ۲۰۱۷ میلادی نرخ بهره بانکی به مرز 5 /1 درصد خواهد رسید.

سیاست هم تاثیر‌گذار است

تعیین نرخ بهره بانکی در آمریکا تنها به مسائل اقتصادی در این کشور وابسته نیست بلکه سیاست هم روی نرخ بهره بانکی اثر‌گذار است. با وجود اینکه گفته می‌شود بانک مرکزی در آمریکا مستقل از سیاست است ولی همیشه سیاست‌های دولتی روی فدرال‌رزرو اثر دارد. به طور کلی نمی‌توان دنیای اقتصاد را جدا از دنیای سیاست در آمریکا دانست و تنها نشانه استقلال بانک مرکزی آمریکا این است که بانک مرکزی به دستور دولت اقدام به افزایش یا کاهش نرخ بهره نمی‌کند ولی زمانی که دولت سیاست‌های اقتصادی را تغییر می‌دهد بدون شک نمی‌تواند از نشان دادن عکس‌العمل مناسب امتناع کند و تنها عکس‌العمل فدرال‌رزرو هم از طریق تغییر نرخ بهره بانکی است.

کایل استوارت یکی از تحلیلگران اقتصادی در این مورد می‌گوید: سیاست‌های اقتصادی دولت تعیین می‌کند ظرف یک تا دو سال آینده شرایط اقتصادی کشور چه تغییری می‌کند. به همین دلیل نرخ بهره بانکی با توجه به شرایط اقتصادی تغییر خواهد کرد. با انتخاب ترامپ و تصمیم وی برای تغییر تمامی سیاست‌های اقتصادی -‌‌از نرخ بهره گرفته تا معاهدات بین‌المللی و تجاری‌-‌ فدرال‌رزرو هم در ارزیابی خود در مورد اوضاع اقتصادی آمریکا تغییر ایجاد کرد و نتیجه این مساله تصمیم این ارگان به سه بار افزایش نرخ بهره در سال ۲۰۱۷ است.

بی‌ثباتی اقتصاد بعد از انتخاب ترامپ

با روی کار آمدن دونالد ترامپ در آمریکا موجی از بی‌ثباتی در اقتصاد این کشور و حتی در سطح جهان ایجاد شد زیرا او در نظر دارد در تمامی قوانین تغییر ایجاد کند و بخش زیادی از سیاست‌های دولت‌های قبلی را تغییر دهد. از جمله این سیاست‌ها می‌توان به کاهش نرخ مالیات برای گروه‌های خاص، تغییر نظام هزینه‌های دولتی و سرمایه‌گذاری و در نهایت قانون‌زدایی در بسیاری از بخش‌ها از قبیل صنعت نفت اشاره کرد که سبب می‌شود بانک‌های مرکزی مجبور به افزایش نرخ بهره بانکی شود.

تحلیلگران دلیل افزایش نرخ بهره بانکی را افزایش نرخ تورم در آمریکا و بهبود وضعیت اقتصادی آمریکا اعلام کردند و انتظار دارند در سال بعد هم نرخ بهره تا مرز یک درصد رشد کند. جنت یلن رئیس فدرال‌رزرو آمریکا در سخنرانی انجام شده بعد از افزایش نرخ بهره بانکی گفت: انتخاب دونالد ترامپ باعث شد تا موجی از بی‌ثباتی و نا‌اطمینانی در فضای اقتصاد ایجاد شود و فدرال‌رزرو هم تحت تاثیر این فضا قرار گرفته است. در این فضا سیاستگذاران نظر خود را در مورد وضعیت آینده تغییر می‌دهند و سیاست‌های دیگری را پیشنهاد می‌کنند همان‌طور که اخیراً مجموع ۱۷ اقتصاددان ارشد فعال در فدرال‌رزرو آمریکا برآورد خود را در مورد اقتصاد تغییر داده‌اند.

سیاستی غیر‌مترقبه

فدرال‌رزرو آمریکا در ماه سپتامبر سال جاری اعلام کرده بود در سال ۲۰۱۷ میلادی نرخ بهره بانکی را دو بار افزایش دهد ولی بعد از انتخاب ترامپ موج تازه‌ای از بی‌ثباتی در اقتصاد ایجاد شد و اولین نتیجه این انتخاب در تصمیم فدرال‌رزرو در تصمیم‌گیری آنها برای سه دوره افزایش نرخ بهره بانکی بود.

جنت یلن در مورد دلیل سه بار افزایش نرخ بهره بانکی در سال ۲۰۱۷ میلادی گفت: در سال‌های اخیر به دلیل سیاست‌های فدرال‌رزرو و فعالان اقتصادی میزان اعتماد مردم به اقتصاد بیشتر شده است. فرصت‌های شغلی زیادی در آمریکا ایجاد شده است و این فرصت‌های شغلی به مردم امکان کار و کسب درآمد بیشتر داده است و حاصل این کار را می‌توان افزایش قدرت خرید مردم و افزایش هزینه‌های مصرفی دانست. رشد مصرف می‌تواند زمینه‌ساز افزایش نرخ رشد اقتصادی شود و انتظار می‌رود با اجرای سیاست‌های دولت ترامپ نرخ رشد اقتصادی در این کشور به بیش از 1 /2 درصد برسد. همچنین دولت موفق شد تا نرخ بیکاری را هم کاهش دهد. بعد از بحران سال ۲۰۰۷ میلادی نرخ بیکاری در آمریکا دو‌رقمی شد ولی در شرایط فعلی نرخ بیکاری آمریکا در سطح بیکاری طبیعی قرار دارد. همچنین نرخ تورم هم در آمریکا رشد کرد که سبب شد این برای فعالان اقتصادی بسیار مطلوب باشد.

سه بار افزایش نرخ بهره بانکی در سال ۲۰۱۷ میلادی سیاست غیر مترقبه‌ای خواهد بود و از آن غیر‌مترقبه‌تر این است که بانک مرکزی در نظر دارد در هر یک از سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ میلادی هم نرخ بهره بانکی را سه بار افزایش دهد تا اینکه نرخ بهره بانکی به سطح طبیعی خود یعنی نرخ سه درصد برسد. اما جالب اینجاست که قبل از انتخاب ترامپ مقامات بانک مرکزی آمریکا بر این باور بودند که هنوز اقتصاد آمریکا در شرایط ثبات قرار ندارد و نمی‌توان زمان دقیقی برای افزایش نرخ بهره بانکی اعلام کرد.

آرون کاهلی یکی از تحلیلگران اقتصادی و مسوول مطالعات اقتصادی در مورد بازار بهره بانکی می‌گوید: روند افزایش تدریجی نرخ بهره بانکی در آمریکا ضروری است زیرا اقتصاد در مسیر بازسازی قرار دارد ولی باید تاثیر انتخابات آمریکا را هم در نظر گرفت. سیاستگذاران فدرال‌رزرو بعد از انتخاب ترامپ اعلام کردند که سیاست‌های حزب جمهوریخواه باعث می‌شد تا نرخ رشد اقتصادی در کوتاه‌مدت افزایش یابد.

این نظریه در شرایطی مطرح شده است که ترامپ هنوز سیاست‌های اقتصادی خود را به صورت شفاف اعلام نکرده است ولی همان نکات مطرح‌شده در جریان رقابت‌های انتخاباتی برای اینکه فدرال‌رزرو در مورد آینده اقتصاد آمریکا در بلند‌مدت نگران شود کفایت می‌کرد.

انتقاد ترامپ به یلن

اختلاف‌نظر فدرال‌رزرو و دونالد ترامپ از همان آغاز رقابت‌های انتخاباتی دیده می‌شد و به نظر می‌رسد این انتقادها هر روز بیشتر می‌شود. ترامپ فدرال‌رزرو را متهم به تصمیم‌گیری‌های غیر‌اصولی و نادرست می‌کند و یلن هم ترامپ را به این مساله متهم می‌کند که نگاه اقتصادی درستی در سطح کلان ندارد ولی تصمیم‌گیری‌های او بر مبنای اصول فرد‌محور است نه ملی‌محور.

دونالد ترامپ در جریان رقابت‌های انتخاباتی بارها از سیاست‌های فدرال‌رزرو در دوران ریاست جنت یلن انتقاد و اعلام کرده بود اگر در انتخابات پیروز شود او را از این سمت بر‌کنار می‌کند. جنت یلن هم در سخنرانی خود بعد از اعلام افزایش نرخ بهره بانکی گفته بود که نمی‌تواند به ترامپ پیشنهادی در مورد بهترین سیاست اقتصادی ممکن برای اصلاح اقتصاد کشور دهد. او بر این باور است که مشاوران اقتصادی ترامپ باید بهترین راهکار را در اختیار او قرار دهند و او در این مسیر همراه ترامپ نخواهد بود.