مخابرات، از انتظار تا واقعیت

سهام شرکت مخابرات ایران با نماد «اخابر» برای نخستین بار در مرداد 87 پا به بورس تهران گذاشت و در آن زمان بزرگ‌ترین شرکت بورسی محسوب می‌شد. این اقدام که در راستای اجرای اصل44 انجام شده بود هیجانات زیادی را در بازار سرمایه کشور به همراه داشت. بسیاری از سرمایه‌گذاران خوش‌بین به ورود این شرکت بزرگ، وارد بورس تهران شدند. به طوری که پنج درصد عرضه اولیه مخابرات در کمتر از چند دقیقه توسط سهامداران خریداری شد. پس از آن نیز، قیمت‌ها در این نماد شروع به رشد کردند و نسبت قیمت به درآمد آن در اوایل فعالیت در سطوح بالای 10 واحدی قرار گرفت.

در ادامه اما، برخی نگرانی‌ها و ابهامات در نماد «اخابر» سبب ریزش قیمتی آن شد. تداوم این روند و عدم برآورده شدن انتظارات سهامداران سبب شد نسبت قیمت به درآمد (P /E) نماد مزبور در سطوح پایین‌تری قرار گیرد؛ به طوری که در سال‌های اخیر، متوسط نسبت مزبور حدود پنج مرتبه شده است. یکی از این ابهامات، عرضه بلوکی 50 درصد به علاوه یک سهم «اخابر» در مهرماه سال 1388 بود. نبود رقبای کافی در واگذاری بلوک عمده مخابرات و بحث‌های حاشیه‌ای که در این زمینه وجود داشت سبب شد سهامداران نسبت به وضعیت سودآوری نماد مزبور اندکی ناامید شوند. در واقع، با چرخش اقبال معامله‌گران به سمت نمادها و گروه‌هایی با سودآوری بالا شاهد آن بودیم که سهام «اخابر» در شش سال گذشته، بازدهی حتی کمتر از متوسط شاخص کل داشته است.

سیاست‌هایی که از ابتدای فعالیت مخابرات در بورس تهران اتخاذ شد، سبب شده است فشار نقدینگی در این شرکت به شدت بالا باشد. این موضوع سبب افزایش بدهی‌های شرکت در مقایسه با دارایی‌ها شده است که ممکن است سودآوری «اخابر» را در آینده تحت تاثیر منفی قرار دهد. در این بخش به بررسی شائبه‌ها و ابهامات عرضه هفتمین شرکت بزرگ بورس پرداخته شده است و با در نظر گرفتن معیارهای بنیادی، ریسک‌ها و فرصت‌های پیش روی این نماد بورسی مطالعه شده‌اند.

بر این اساس، با وجود آنکه در شرایط کنونی، نماد «اخابر» مشابه بسیاری از نمادهای بورس تهران وضعیت قیمتی مناسبی دارد، اما برخی ابهامات در وضعیت بنیادی این شرکت موجب نگرانی سهامداران شده است. در این میان می‌توان به افت حاشیه سود این شرکت در سال‌های فعالیت خود در بورس، از دست رفتن بخشی از سهم بازار اپراتورهای موبایل، کاهش قابل توجه نسبت جاری و حاشیه سود اشاره کرد.

از سوی دیگر، یکی از دغدغه‌های اخیر شرکت مخابرات عدم افزایش تعرفه تلفن‌های ثابت است که باعث شده است با وجود افزایش هزینه‌ها، درآمدها از بخش خطوط زمینی کاهش پیدا کنند. این موضوع که در آخرین مجمع عمومی سالانه نیز با اعتراض سهامداران همراه بود به وضوح در صورت‌های مالی شرکت نیز مشاهده می‌شود. با این حال، در مقایسه با شرکت‌های مخابرات در سایر نقاط دنیا که عموماً خدمات تلفن ثابت را به صورت رایگان ارائه می‌دهند، پیشنهاد می‌شود مخابرات کشورمان نیز در جهت ارتقای سایر خدمات حرکت کند تا از این منظر بتواند سودآوری مورد هدف خود را کسب کند. همچنین، مقایسه عملکرد مخابرات در بورس تهران در میان 30 شرکت بزرگ بورس نشان می‌دهد از نظر مواردی نظیر ضریب نقدشوندگی، سهام شناور آزاد و میزان افزایش سرمایه این شرکت بزرگ بورس تهران وضعیت نامطلوبی دارد؛ به طوری که در عمده موارد یاد شده در میان ضعیف‌ترین نمادها قرار می‌گیرد. این موضوع سبب شده است مخابرات که برای سال‌ها پس از ورود، بزرگ‌ترین شرکت بورسی بود، با چرخش اقبال سهامداران به گروه‌های دیگر، اکنون در مکان هفتم قرار گیرد.