اقتصاد بر بام اروپا

پنجشنبه همین هفته دهکده سرد و برفی داووس در سوئیس میزبان رئیس‌جمهور ایران خواهد بود. حسن روحانی ساعت 10 و10 دقیقه صبح به وقت محلی در نشست مجمع جهانی اقتصاد به مدت نیم ساعت حول محور ایران در جهان سخنرانی خواهد کرد. نشستی که نخبگان سیاسی و اقتصادی جهان را در خود جای داده و نظرات و گفته‌های مطرح‌شده در آن تا مدت‌ها ذهن‌های سیاستگذاران و تصمیم‌گیران عرصه سیاست و اقتصاد را به خود مشغول خواهد کرد. روحانی دومین رئیس‌جمهوری ایران است که به دامنه‌های آلپ در سوئیس می‌رود. پیش از او نیز سیدمحمد خاتمی حضور در نشست نخبگان را تجربه کرده بود.

بام اروپا

داووس، مرتفع‌ترین شهر اروپا، منطقه‌ای محصور در کوه‌های آلپ است که با جمعیتی 11 هزار نفری هر ساله و در آخرین روزهای اولین ماه از سال نو میلادی میزبان سران سیاسی و اقتصادی دنیاست که برای برگزاری اجلاس مجمع جهانی اقتصاد به شهری می‌آیند که اغلب محل رفت‌وآمد ورزشکاران و علاقه‌مندان به ورزش‌های زمستانی است. داووس کمتر از 255 کیلومتر مربع وسعت دارد که کمتر از سه درصد آن محل سکونت مردم است. حدود 37 درصد از زمین‌های این شهر زیر کشت محصولات کشاورزی است و 20 درصد آن نیز پوشیده از جنگل است. بقیه یا کوه و دره است یا رودخانه و یخچال طبیعی. حدود 24 درصد از جمعیت تقریباً 12 هزارنفری داووس را خارجی‌ها تشکیل می‌دهند و زبان رایج مردم این شهر آلمانی است.

ایرانیان در داووس

محمدحسین عادلی رئیس پیشین بانک مرکزی و معاون اقتصادی وزارت امور خارجه را داووس‌شناس ایران می‌دانند. او به گفته خودش در سال 1989 با داووس آشنا شده است. عادلی حتی برای راه‌اندازی نشستی مشابه داووس در ایران نیز تلاش کرد. با این همه نخستین مقام رسمی دولت ایران که به دعوت کلاوس شوآب در داووس حضور یافته سیدمحمد خاتمی رئیس‌جمهور وقت ایران است که در سال 2004 به این اجلاس رفت. خاتمی پس از آن یک‌بار دیگر هم به این مراسم دعوت شد و این بار دیگر قبای ریاست‌جمهوری را برتن نداشت و حضور او در نشست سال 2007 به عنوان یک چهره شناخته‌شده سیاسی در خاورمیانه بود. نشستی که البته بسیار حاشیه‌سازتر از قبل بود و در حالی که اختلافات ایران و غرب با دولتمردان احمدی‌نژاد افزایش یافته بود دیدار خاتمی و جان کری که آن زمان مسوولیت دولتی نداشت و یک سناتور منتقد دولت جرج‌بوش بود حاشیه‌های خاصی ایجاد کرد. پس از آن مجتبی ثمره‌هاشمی مشاور ارشد رئیس‌جمهور وقت در سال 1386 و منوچهر متکی وزیر امور خارجه در سال 1388 به داووس رفته‌اند تا نظرات دولت ایران را بیان کنند. محمدباقر قالیباف نیز در بهمن 86 به عنوان شهردار تهران به این اجلاس دعوت شد و دیدارهای زیادی در حاشیه این نشست با مقامات اروپایی و چهره‌های سرشناس داشت. با این همه حضور حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران در چهل و چهارمین نشست مجمع جهانی اقتصاد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. نخست اینکه چهار سال است هیچ مقامی از ایران به این نشست دعوت نشده است چرا که حضور مقامات کشورها در داووس تنها با دعوت رسمی کلاوس شوآب بنیانگذار مجمع جهانی اقتصاد امکان‌پذیر است. دوم برگزاری اجلاس ژنو2 در مورد وضعیت سیاسی سوریه است که هنوز از ایران برای حضور در این نشست دعوتی صورت نگرفته است. بنا بر اخبار منتشر‌شده بسیاری از وزرای خارجه و افراد سرشناسی که در اجلاس ژنو2 حضور دارند به نشست داووس نیز خواهند رفت. سومین مساله مهم این اجلاس و حضور حسن روحانی به توافق ایران و غرب و آغاز آن از چند روز دیگر برمی‌گردد که می‌تواند ایران را در کانون توجه نخبگان سیاسی و اقتصادی در داووس قرار دهد. نکته حاشیه‌ای دیگر اما حضور بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در نشست مجمع جهانی اقتصاد است. گرچه معمولاً تعداد زیادی از روسای‌جمهور، نخست وزیران و افراد ارشد دولتی از کشورهای مختلف جهان در داووس حضور به هم می‌رسانند تاکنون فقط نام حسن روحانی و بنیامین نتانیاهو عنوان شده است. نتانیاهو نیز در همان روزی که روحانی سخنرانی می‌کند پای تریبون اجلاس خواهد رفت. البته زمان در نظر گرفته شده برای سخنرانی نتانیاهو در مورد چشم‌انداز سیاسی و اقتصادی اسرائیل چند ساعتی پس از سخنرانی روحانی است.

نشست 2014

اما در اجلاس امسال مجمع جهانی اقتصاد موضوعات مهمی در برنامه بحث و تبادل نظر قرار گرفته که شاید مساله سوریه پررنگ‌ترین آن باشد. در نشست‌های متعددی که در روزهای 22 تا 25 ژانویه به مدت چهار روز کامل در داووس برگزار می‌شود بررسی وضعیت اقتصادی و سیاسی سوریه، بحران انسانی در این کشور و وضعیت پناهندگان سوری موضوعاتی است که به تناوب در روزهای مختلف به بحث و جدل گذاشته خواهد شد. اقتصاد دنیای عرب، چشم‌انداز اقتصادی آمریکا، چین، ژاپن و کشورهای بریکس نیز از دیگر موضوعات گفت‌وگو است. همچنین گستره وسیعی از دیگر مسائل متنابه جهان از آینده سیاست‌های پولی، امنیت غذایی، پایان بحران در اروپا، کشورهای بریکس، امنیت و شفافیت اطلاعات عمومی و فردی و‌... نیز مورد توجه نخبگان قرار گرفته است. کلاوس شوآب اقتصاددان آلمانی و بنیانگذار مجمع جهانی اقتصاد اما در نشست امسال برای پیش بردن نشست‌ها و هدایت مباحثاتش از هفت چهره شناخته‌شده دیگر نیز سود می‌برد. الیکو دانگونه رئیس و مدیرعامل گروه صنعتی دانگوته بزرگ‌ترین هلدینگ صنعتی غرب آفریقا، کریس گوپالاکریشنان رئیس کنفدراسیون صنعت هند، جیانگ جیانکینگ رئیس هیات مدیره بانک تجاری صنعتی چین، جوزف جیمنز مدیرعامل شرکت چندملیتی نوارتیس سوئیس، کریستوفر دو مارژری رئیس و مدیرعامل شرکت نفت و گاز توتال فرانسه، ماریسا مایر مدیرعامل شرکت یاهو آمریکا و جودی رادین رئیس بنیاد راکفلر هدایت نشست‌های داووس را بر عهده خواهند داشت و احتمالاً اعضای اصلی نشست افتتاحیه خواهند بود.

آیا اوباما به داووس می‌رود؟

از میان دیگر روسای‌جمهور دنیا هنوز نام کسی مطرح نشده اما احتمال حضور باراک اوباما نیز در این نشست زیاد است. او تاکنون در داووس حضور نداشته و برخی احتمال می‌دهند او نیز از فرصت حضور سران کشورها از جمله ایران و اسرائیل در داووس استفاده کند و به مجمع جهانی اقتصاد برود. در حالی که احتمال حضور اوباما در این نشست اندک است شانس اینکه جان کری وزیر امور خارجه دولت ایالات متحده از نشست ژنو به داووس برود بالاتر است.

البته حسن روحانی تنها ایرانی حاضر در داووس نیست. شیرین نشاط فیلمساز ایرانی که در خارج از کشور زندگی می‌کند نیز یک روز قبل از روحانی در مصاحبه‌ای شرکت خواهد کرد و در مورد ذهن خلاق، هویت و مهاجرت صحبت خواهد کرد.