عضو کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه رایانه‌ای از نحوه صدور دستور فیلترینگ در شبکه مجازی می‌گوید
وزیر ارتباطات باید تابع قانون باشد
تصویب فیلترینگ «واتس‌آپ» به عنوان یکی از شبکه‌های اجتماعی در فضای مجازی که تا حدودی در بین کاربران اینترنت جامعه ایرانی فراگیر شده است در کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه رایانه‌ای و اجرایی نشدن آن در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به‌رغم ابلاغ دستور آن به این وزارتخانه به چالش جدی میان این دو نهاد تبدیل شده است.
تصویب فیلترینگ «واتس‌آپ» به عنوان یکی از شبکه‌های اجتماعی در فضای مجازی که تا حدودی در بین کاربران اینترنت جامعه ایرانی فراگیر شده است در کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه رایانه‌ای و اجرایی نشدن آن در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به‌رغم ابلاغ دستور آن به این وزارتخانه به چالش جدی میان این دو نهاد تبدیل شده است. واعظی وزیر ارتباطات در حالی روز سه‌شنبه 16 اردیبهشت باز هم اعلام کرد: رئیس‌جمهور به عنوان رئیس این شورا مقرر کرد که تصمیم کمیته تعیین مصادیق اجرایی نشود تا این مساله در کمیسیون‌های مختلف شورای عالی فضای مجازی بررسی شود که یک روز قبل دبیر کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه گفته بود: رئیس‌جمهور اساساً اختیار اتخاذ چنین تصمیمی را ندارد. خرم‌آبادی تاکید کرده است رئیس‌جمهور مجری قانون است و نمی‌تواند دستوری بر خلاف قانون صادر کند. با این حال ظاهراً دستور مسدودسازی «واتس‌آپ» بعد از مصوبه کارگروه، از سوی یکی از مقامات ذی‌صلاح قضایی صادر شده و این دستور نیز به وزارت ارتباطات جهت اجرا ابلاغ شده است. اما ورود رئیس‌جمهور به این مساله ظاهراً باعث شده تا به طور کلی مساله فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی به
مناقشه میان دولت و نهادهای قضایی تبدیل شود. این موضوع بهانه‌ای شد تا با علی اسفنانی عضو کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه و سخنگوی کمیسیون قضایی مجلس پیرامون شیوه تصمیم‌گیری درباره فیلترینگ به ویژه برای شبکه‌های اجتماعی گفت‌وگویی انجام دهیم که خواندن آن در ادامه خالی از لطف نیست.
با توجه به اینکه وزیر ارتباطات اعلام کرده است که رئیس‌جمهور دستور داده تصمیم کمیته تعیین مصادیق مجرمانه درباره فیلتر «واتس‌آپ» اجرایی نشود تا این مساله در کمیسیون‌های مختلف شورای عالی فضای مجازی بررسی شود اما ظاهراً در این بین اختلاف نظرهایی میان کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه و وزارت ارتباطات در نحوه تصمیم‌گیری در خصوص فیلتر شبکه‌های اجتماعی به وجود آمده است. آیا کمیته تعیین مصادیق این مساله را قبول دارد که شورای عالی فضای مجازی در زمینه‌هایی که میان اعضای این کمیته اختلاف نظر و ابهاماتی برای فیلتر کردن سایتی به وجود می‌آید ورود کند؟
طبق ماده 21 قانون جرائم رایانه‌ای، تصمیم‌گیری در خصوص فیلتر و مسدودسازی محتوای مجرمانه همه سایت‌های اینترنتی از جمله شبکه‌های اجتماعی بر عهده کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه رایانه‌ای است. این کمیته است که در این باره تصمیم می‌گیرد چرا که نقش اجرایی دارد. همان‌طور که از نام شورای عالی فضای مجازی مشخص است سیاستگذاری‌های کلان در عرصه اینترنت را بر عهده دارد و کار آن عملیاتی و اجرایی نیست. نگرش‌ها و دیدگاه‌های در سطح ملی و جهانی در حوزه
اینترنت و هر آنچه مربوط به فضای مجازی است را تعیین می‌کند و نمی‌تواند درباره مسائل اجرایی تصمیم‌گیری کند. وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و شورای عالی مجازی باید به قانون احترام بگذارند و آنچه قانون گفته است را انجام دهند.
آقای خرم‌آبادی در گفت‌وگو با فارس گفته است که «دستور مسدودسازی «واتس‌آپ» بعد از مصوبه کارگروه، از سوی یکی از مقامات ذی‌صلاح قضایی صادر شده و این دستور نیز به وزارت ارتباطات جهت اجرا ابلاغ شده است اما مسوولان وزارت ارتباطات تاکنون با توسل به بهانه‌های بی‌مبنا و فاقد وجاهت قانونی، از اجرای مصوبه قانونی کارگروه و دستور مقام قضایی استنکاف کرده‌اند» شما نیز این مساله را تایید می‌کنید؟
به هر شکل دستوری به کمیته فیلترینگ داده شده است و باید اجرایی شود. ما که نمی‌توانیم بگوییم دستور مقام بالاتر را اجرا نمی‌کنیم. به طور مثال اگر دستوری به بازپرس پرونده‌ای داده شود آن بازپرس نمی‌تواند از اجرای آن طفره رود. ما تابع آنچه قانون گفته است هستیم و به آن عمل می‌کنیم. رای اعضای کارگروه کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه رایانه‌ای بر فیلتر شدن «واتس‌آپ» بوده است و باید این مصوبه که قانونی نیز هست اجرایی شود. از وزیر ارتباطات و رئیس‌جمهور نیز انتظار داریم به قانون عمل کنند. چرا که تا زمانی که این قانون وجود داشته باشد این کارگروه به وظایف قانونی خود عمل می‌کند. مگر اینکه قانونی تصویب شود که این کارگروه
نباید وجود داشته باشد.
این اختلاف نظر درباره فیلتر کردن برخی سایت‌ها و نرم‌افزارها که عمدتاً در شبکه اجتماعی هستند باعث شده تا ذهنیت منفی نسبت به کارکرد کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه در بین کاربران اینترنت کشور به وجود آید. چرا این کمیته نگاه سلبی به مقوله فضای مجازی دارد؟
خیر، این مساله را قبول ندارم. فضای حاکم بر کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه رایانه‌ای این‌گونه نیست که این کمیته عزم خود را جزم کرده تا هر شبکه اجتماعی، نرم‌افزار و اپلیکیشنی را فیلتر کند. در بسیاری از موارد ما سعی می‌کنیم سلبی عمل نکنیم. حتی در موارد غیراخلاقی و ناهنجار تا جایی که امکان دارد تذکر می‌دهیم. اگر تذکر نتیجه نداشته باشد به مسدود کردن سایت مربوطه اقدام می‌کنیم. نباید این‌گونه برداشت شود که این کمیته دائماً در حال فیلتر کردن است و برای آن فرقی ندارد چه سایتی را فیلتر می‌کند. در برخی موارد ناگزیریم و باید فیلتر انجام شود. در زمینه مسائل غیراخلاقی و مغایر با ارزش‌های اسلامی و ایرانی جامعه بحثی در فیلتر کردن نیست. توجه کنیم میلیون‌ها سایت در فضای مجازی فعال هستند شاید 50 تا 100 سایت در میان آنها دارای محتوای مجرمانه باشند و ما
تذکر یا رای به فیلتر دهیم. در واقع می‌خواهم بگویم تعداد ناچیزی از سایت‌ها فیلتر می‌شوند اما جنجال‌سازی بسیاری در این باره می‌شود.
شما پس از آنکه آیت‌الله علم‌الهدی امام جمعه مشهد درباره رفع فیلتر فیس‌بوک به سخنان وزیر ارتباطات واکنش نشان دادند، به یکی از رسانه‌ها گفته‌اید که فیلتر فیس‌بوک برداشته می‌شود و تنها صفحات مجرمانه فیلتر خواهند شد. آیا این مساله صحت دارد؟
بنده این‌گونه نگفتم که فیلتر فیس‌بوک برداشته خواهد شد. بلکه گفتم اگر سیستم فیلترینگ هوشمند پیاده‌سازی شود می‌توانیم فیلتر فیس‌بوک یا هر شبکه اجتماعی را برداریم. اما این ساز و کار وجود ندارد.
سال‌هاست که مسوولان امر وعده می‌دهند که سیستم فیلترینگ هوشمند می‌شود اما در عمل اتفاقی نیفتاده است. چرا در این زمینه تعلل وجود دارد؟
شاید این مساله جدی نبوده است، اکنون با توجه به اهمیت این مساله وزارت ارتباطات اقداماتی در جهت هوشمندسازی سیستم فیلترینگ انجام داده است، امیدواریم هرچه سریع‌تر عملیاتی شود. اکنون این نیاز وجود دارد که با سیستم هوشمند در این فضا کار کرد. دیگر سیستم قبلی پاسخگو نیست و بعضاً اشتباهاتی که در زمینه فیلتر برخی سایت‌ها رخ‌داد و باعث بروز مشکلاتی برای برخی از شهروندان شد، اگر سیستم فیلترینگ هوشمند پیاده شود دیگر کمتر رخ می‌دهد.
مکانیسم کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه رایانه‌ای برای تصمیم‌گیری درباره فیلتر کردن سایت‌ها بر چه اساسی بوده چرا که گفته می‌شود برخی از تصمیمات در این کمیته سلیقه‌ای است؟
در جلسات کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه رایانه‌ای موضوعات مربوطه مطرح می‌شوند. اگر قرار است درباره مسدود کردن سایت یا نرم‌افزاری تصمیم‌گیری شود از قبل مطالعات کارشناسی انجام می‌شود و نتیجه به اطلاع اعضای کارگروه می‌رسد. پس از جلسه‌ای خاص تصمیم‌گیری درباره آن سایت یا نرم‌افزار برگزار می‌شود. نظرات اعضای مخالف و موافق مطرح شده و پس از آن رای‌گیری می‌شود. در نهایت با اکثریت آرا مسدود کردن سایت مربوطه تایید می‌شود. اگر رای به حد نصاب نرسد به تصویب نمی‌رسد. قابل پذیرش نیست که عنوان کنیم تصمیمات این کارگروه سلیقه‌ای است. همان‌طور که تاکید کردم رویکرد کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه رایانه‌ای این است که سایت یا نرم‌افزاری فیلتر نشود. مگر اینکه اجبار قانونی باعث شود اقدام به فیلتر کنیم. به طور مثال اگر محتوای مجرمانه در سایتی وجود داشت که جز با فیلتر کردن امکان حذف آن وجود نداشته باشد تصمیم به مسدود کردن می‌گیریم.
حتی مباحث بسیاری مطرح شد که این امکان فنی فراهم شود تا تنها صفحات مبتلا به محتوای مجرمانه مسدود و حذف شوند. اگر این امر محقق شود ضرورتی ندارد کل سایت یا کل شبکه اجتماعی فیلتر شوند. البته همان‌طور که گفتم منوط به پیاده‌سازی سیستم فیلترینگ هوشمند توسط وزارت ارتباطات است.
یکی از مسائل درباره فیلتر کردن سایت‌ها که بحث‌برانگیز است این بوده که ما تعریف درستی از مصادیق فیلتر نداریم. شفاف نبودن این مساله باعث شده تا حتی برخی از سایت‌ها به اشتباه فیلتر شوند. علت چیست؟
به همین علت است که ما نیز معتقدیم باید سیستم فیلترینگ هوشمند شود. باید سامانی به این مساله داده شود. شاید تعجب کنید در عرصه اقتصادی نیز موارد مجرمانه کم نداریم و باید مورد فیلتر قرار گیرند. با توجه به اینکه سیستم فیلترینگ کشور هوشمند نیست در این زمینه با چالش مواجهیم. امیدواریم مسوولان امر به این مساله توجه کنند. همان‌طور که وزیر ارتباطات وعده داده است امید داریم به زودی این اتفاق رخ دهد و با برخورداری از سیستم فیلترینگ هوشمند بتوانیم با خطای کمتری در این حوزه عمل کنیم.
اما اختلاف نظر میان اعضای کارگروه نیز وجود دارد. نمونه آن در خصوص فیلتر کردن وی‌چت بود؟
به هر حال اختلاف نظرها طبیعی است. سطح کارگروه با توجه به اعضایی که عضو هستند، هر یک نماینده یک نهاد و ارگان بزرگ کشور هستند. هر یک دیدگاه و نظرات خاص خود را دارند. بنابراین برخی از اعضا مخالفند و برخی موافقند. عده‌ای اعتقاد دارند که نیاز به فیلتر نیست. عده‌ای اعتقاد دارند باید آن سایت مسدود شود. اما برخی نظر میانه دارند. به همین علت است که نظرات مخالف و موافق قبل از رای‌گیری مطرح می‌شود. در برخی موارد بوده فردی که قائل به فیلتر کردن سایتی نبوده اما با شنیدن نظرات موافق و دلایل کارشناسی موافقت خود را اعلام کرده است و عکس این مساله رخ داده است. به هر حال تاکید کردم اعتقاد به فیلترینگ به هیچ وجه در بین اعضای کارگروه به شکل قطعی وجود ندارد. آخرین راه‌حل مسدود کردن سایت‌ها در فضای مجازی است. اعضای کارگروه به دنبال این هستند که از راهکارهای متعددی استفاده کنند تا سایتی مسدود نشود و مردم دچار مشکل نشوند به خصوص برخی از شبکه‌های اجتماعی که محتوای مفید آنها زیاد است. ما نیز به دنبال فیلتر نیستیم. اما وقتی
چاره‌ای وجود ندارد و به اجبار وظایف قانونی تصمیم به مسدود کردن آن سایت گرفته می‌شود تا مانع ازخطری که جامعه را تهدید می‌کند شویم. به هر حال نمی‌توان و به سادگی اجازه داد برخی از سایت‌ها و نرم‌افزارها با فعالیت‌هایشان تهدیدی برای امینت و فرهنگ جامعه‌مان باشند.
اگر سایتی به اشتباه فیلتر شود کاربر باید به کجا مراجعه کند؟
نمونه‌های بسیاری داشتیم که سایتی به اشتباه فیلتر شده است اما با شکایتی که انجام شده و پیگیری‌های مربوطه مشخص شده است آن سایت به اشتباه فیلتر شده است. در نتیجه فیلتر آن سایت برداشته شده است. بنابراین اگر کسی شکایتی دارد درباره فیلتر اشتباه یک سایت می‌تواند از طریق سایتی که پس از فیلتر ظاهر می‌شود مراتب را اعلام کند. سریعاً به این مساله رسیدگی می‌شود. یا در اولین جلسه کارگروه این مساله مطرح می‌شود یا در کمیسیونی که کارگروه دارد به این امر رسیدگی می‌شود. موارد بسیاری نیز بوده که شکایت‌هایی برای فیلتر شدن سایتی داشته‌ایم. حتی این موارد نیز قابل پیگیری است.
دیدگاه تان را بنویسید