درد استهلاک

سطح رضایت عمومی از خودروهای داخلی در حالی پایین است که یکی از دلایل مهم این نارضایتی، به استهلاک بالای محصولات صنعت خودرو کشور مربوط می‌شود.
به زبان ساده، خودروهای داخلی در مقایسه با استانداردهای جهانی، در کیفیت و قیمت، زودتر دچار افت می‌شوند و به اصطلاح مستهلک شدنشان زودتر اتفاق می‌افتد. این استهلاک بالا سبب شده مشتریان ایرانی هرچند وقت یک‌بار راهی تعمیرگاه شده و بابت تعویض و تعمیر قطعات به اصطلاح مستهلک، هزینه‌ای گاهی گزاف بپردازند. اتفاقاً یکی از دلایلی که مشتریان ایرانی معمولاً خودروهای خارجی را مورد ستایش قرار می‌دهند، استهلاک پایین آنها در مقایسه با استهلاک بالای محصولات داخلی است.
خودروهای خارجی (البته به استثنای برخی محصولات چینی و حتی فرانسوی) معمولاً دارای استهلاک پایین و به اصطلاح استانداردی هستند که این موضوع سبب شده سطح رضایت مشتریان از آنها بالا باشد. طبعاً برای مشتریان، بسیار مهم است که خودرو زیر پایشان در فواصل طولانی راهی تعمیرگاه شده و تا حد امکان قطعات آن دچار خرابی کوتاه‌مدت نشود و این موضوع به عوامل مختلفی بستگی دارد. اگر نگاهی به لیست خودروهای دارای استهلاک پایین بیندازیم، متوجه می‌شویم تمامی آنها متعلق به برندهای معتبر خودروسازی جهان هستند و این نشان از توجه ویژه این شرکت‌ها به مساله استهلاک محصولات‌شان دارد.
البته پایین بودن استهلاک، مولفه‌های مختلفی را می‌طلبد که مرور آنها مشخص می‌کند چرا خودروهای تولید داخل زودتر از محصولات خارجی مستهلک می‌شوند. عواملی مانند «سطح کیفی قطعات»، «پلت‌فورم» و البته «کیفیت مونتاژ»، همه و همه بر پایین یا بالا بودن استهلاک خودروها تاثیر مستقیم دارند و از قضا، خودروسازی ایران در هر سه این مولفه‌ها دارای ضعف و عقب‌ماندگی نسبت به بزرگان صنعت خودرو جهان است.
بر این اساس، وقتی قطعات به کار‌رفته در خودروهای داخلی از سطح کیفی مناسبی برخوردار نباشند، خرابی و استهلاک زودهنگام آنها اتفاقی طبیعی است و نمی‌توان با وجود این نوع قطعات، تا مدت‌ها راهی تعمیرگاه نشد. بررسی کیفیت قطعات البته موضوعی است که پرداختن به آن مجال دیگری را می‌طلبد، با این حال اگر خودروسازی ایران می‌خواهد محصولاتی کم‌استهلاک را تولید و عرضه کند، چاره‌ای جز بالا بردن سطح کیفی قطعات ورودی به خطوط تولید خود ندارند. بدون شک بالا رفتن کیفیت قطعات، تاثیر زیادی بر پایین آمدن استهلاک خودروهای داخلی دارد، هرچند البته این موضوع شرط لازم است و نه کافی. بدون شک افزایش سطح کیفی قطعات بدون توسعه و به‌روزرسانی خطوط تولید، نمی‌تواند به تنهایی سبب پایین آمدن استهلاک خودروهای داخلی شود.
موضوع دیگر اما طراحی یا استفاده از پلت‌فورم‌های به‌روز است، چه آنکه قدیمی بودن پلت‌فورم‌ها حتی در صورت بهبود کیفی قطعات و خطوط تولید، اجازه پایین آمدن استهلاک خودروهای داخلی را به نحو مطلوب نمی‌دهد. در حال حاضر، خودروهای پر‌تیراژ کشور روی پلت‌فورم‌های قدیمی به تولید می‌رسند و اگرچه پر‌فروش هستند، اما هیچ‌کس نمی‌تواند استهلاک بالای آنها را رد کند. در مجموع اگر قرار است خودروسازی ایران نیز محصولاتی کم‌استهلاک به دست مشتریانش برساند، باید همزمان در چند جبهه به خصوص «طراحی و استفاده از پلت‌فورم‌های روز»، «بهبود سطح کیفی قطعات ورودی به خطوط تولید» و همچنین «به‌روزرسانی این خطوط» بجنگد.