ایستگاه سیاست

برای دومین بار در دو ماه اخیر، وزیر اقتصاد در یک سخنرانی عمومی رسیدن به رشد اقتصادی بالا را به شرایط سیاسی کشور مرتبط دانست و گفت: «اگر منازعات سیاسی و رقابت‌های انتخاباتی بر منافع ملی غلبه نکند، دستیابی به رشد اقتصادی هشت‌درصدی پیش‌بینی‌شده در برنامه ششم توسعه قطعی است.» علی طیب‌نیا که در روزهای پایانی بهمن‌ماه در جلسه شورای اداری استان هرمزگان سخن می‌گفت، تصریح کرد: «انتقاد از مشکلات موجود خیلی خوب است، اما نباید به شکلی در بیان آن اغراق شود که توانایی خود را فراموش کنیم؛ چراکه این مساله کارایی نظام را زیر سوال می‌برد.»

وزیر اقتصاد کمتر از دو ماه قبل (13 دی‌ماه) نیز در همایش سالانه بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت گفته بود: «اگر همه با هم باشیم و از پتانسیل‌های موجود بهتر استفاده کرده و همدلی و همزبانی را پیشه کنیم، قطعاً دستیابی به رشدهای بالای اقتصادی شدنی است؛ به شرط آنکه منازعات انتخاباتی و اهداف سیاسی را وارد این اهداف نکنیم. خاشعانه و خاضعانه از جناح‌های سیاسی خواهش می‌کنم همراه با ملت و در راستای ارتقای ایران اسلامی تلاش کنیم.» تاکیدهای خاضعانه و خاشعانه آقای وزیر به کنار، اما تکرار این اظهارات از سوی وزیر کابینه حسن روحانی در شرایطی که کمتر از سه ماه تا انتخابات ریاست‌جمهوری باقی مانده است، چه معنایی می‌تواند داشته باشد؟

درست است که رقابت سیاسی در ایران، با دموکراسی‌های جاافتاده دنیا شباهت چندانی ندارد؛ به نوشته «محمدرضا تاجیک» در کتاب «تجربه بازی سیاسی در میان ایرانیان»، «رقابت‌های سیاسی در ایران امروز، دچار نوعی «سیاست‌زدگی» مفرط و ناهنجار هستند. بازیگران و رقابت‌پیشگان عرصه‌ سیاست، نه‌چندان طالب قاعده‌مندکردن رفتار و کردار خود، نه راغب به تعریف «جغرافیای مشترک بازی سیاسی»، «خطوط قرمز»، «خطوط نارنجی» و نه پذیرای به رسمیت شناختن (دوژوره یا دوفاکتو) یکدیگرند.» از سوی دیگر، در اینکه رسیدن به رشد اقتصادی نیازمند فضای باثبات سیاسی است، تردیدی وجود ندارد. اما در عین حال نباید فراموش کرد که برگزاری هر نوع انتخابات، مستلزم حداقلی از رقابت سیاسی خواهد بود و طبیعی است که در هر رقابت داغ سیاسی، حرف‌های انتقادی تند و تیزی بر زبان طرفین ماجرا رانده شود. ضمن اینکه اقتضای دموکراسی، وجود رقابت سیاسی بین گروه‌های مختلف و مخالف یکدیگر است. بنابر‌این انتظار «همدلی و همزبانی» میان گروه‌های سیاسی مخالف آن هم در آستانه انتخاباتی که قرار است شخص دوم مملکت را به کرسی بنشاند، اندکی عجیب به نظر می‌رسد و سوالاتی را در ذهن ناظران پدید می‌آورد: آیا معنای این سخنان آن است که کسی از دولت یازدهم انتقاد نکند یا اگر انتقاد کرد، هزینه انتقاد برای او بالا رود؟ آیا واقعاً تنها مانع رشد هشت‌درصدی اقتصاد ایران «منازعات سیاسی و رقابت‌های انتخاباتی» است، یا این اظهارات نوعی «فرار به جلو» برای دولتی است که می‌داند دستیابی به رشد هشت‌درصدی بسیار دشوار است و از حالا در حال زمینه‌چینی برای توجیه شکست آتی است؟ و اینکه اصولاً اختلافات سیاسی از چه مسیری بر رشد اقتصادی اثر می‌گذارند؟ در پرونده پیش رو تلاش کرده‌ایم به بخش‌هایی از این سوالات پاسخ دهیم.