فساد در دولت‌ها

سازمان شفافیت بین‌المللی در حاشیه گزارش‌های خود اقدام به کار جالبی کرده است. این سازمان با ایجاد یک نظرسنجی با عنوان «آشکار کردن فساد» اقدام به انتخاب بزرگ‌ترین فسادهای اخیر در دنیا کرده است. در مرحله اول این نظر‌سنجی 383 مورد فساد از سراسر دنیا به نظر‌سنجی گذاشته شد و در پایان این نظر‌سنجی 15 مورد به فهرست نهایی راه پیدا کردند. در اینجا به مواردی که در نظرسنجی سازمان شفافیت بین‌الملل بیشترین آرا را به خود اختصاص داده‌اند پرداخته‌ایم.

ویکتور یانوکوویچ، رئیس‌جمهوری سابق اوکراین

چگونه ویکتور یانکوویچ اوکراینی با درآمد ماهانه 700‌دلاری به ثروتی گزاف دست یافت؟ در فوریه 2014، پس از درگیری مرگبار در ناآرامی‌های مدنی که به کشته شدن 80 نفر منجر شد،‌ یانوکوویچ از سمت خود برکنار شد. بازدیدکنندگان برای مشاهده املاک چندمیلیون‌دلاری و تجهیزات روشنایی چندصد هزار‌دلاری وی هجوم آوردند. این در حالی بود که در پایان سال 2013، سرانه تولید ناخالص داخلی اوکراینی‌ها کمتر از چهار هزار دلار گزارش شده بود.

یانوکوویچ زمانی که در سال 2002 به عنوان نخست‌وزیر اوکراین منصوب شد، املاک 137هکتاری دولت را اجاره کرده و سپس به تملیک خود در آورد. بعد از انقلاب نارنجی سال 2004، یانوکوویچ شغل خود و اقامتگاه مژی‌هیریا را از دست داد اما یک سال بعد وی به پست و املاک خود بازگشت. وی در سال 2007 از سمت نخست‌وزیری خارج شد ولی به زندگی در کاخ و املاک خصوصی شده در دوران نخست وزیری‌اش ادامه داد. بر اساس اظهارنامه درآمدی یانوکوویچ در سال 2005، او کمتر از 700 دلار در ماه درآمد داشته است. در سال 2006 و به عنوان نخست وزیر نیز او حدود پنج هزار دلار در ماه حقوق می‌گرفت که بازهم برای چنین زندگی مرفهی کافی نبوده است. وی برای دستیابی به این ثروت از شرکت‌هایی کمک گرفت که به او و حلقه درونی‌اش انحراف میلیون‌ها دلار پول را به دارایی‌های دولت اجازه می‌داد. برای شروع شرکت تجاری دونستک بدون انجام یک مناقصه رقابتی املاک مژی‌هیریا را تصاحب کرد و پس از ورشکسته شدن آن شرکت ساخت‌وساز تانتالیت این ملک را در اختیار گرفت. یانوکوویچ در اوایل سال 2014 از اوکراین فرار کرد و از آن زمان تاکنون در روسیه بدون هیچ‌گونه عواقبی در رفاه کامل زندگی می‌کند.

پتروبراس- غول نفتی دولتی برزیل

شرکت نفتی دولتی برزیل (پتروبراس) در مرکز بزرگ‌ترین رسوایی فساد تاریخ این کشور قرار دارد. رشوه‌خواری و پولشویی گزارش شده از سوی این شرکت بیش از دو میلیارد دلار ارزش داشته است. آشکار شدن این فساد، بر حاکمیت سیاسی برزیل لرزه انداخته و این کشور را در بحران سیاسی عظیمی قرار داده است.

بیش از 50 سیاستمدار و 18 شرکت در ارتباط با این رسوایی تحت بازجویی قرار گرفتند. در سپتامبر سال 2015، 50 نفر به جرم فساد، پولشویی و جرائم مرتبط در ارتباط با یک کارواش متهم شده و تحت بازجویی شدید قرار گرفتند. گروه مهندسی بریتانیایی رولزرویس نیز به دلیل اتهام پرداخت رشوه به پتروبراس تحت بازجویی قرار گرفت. ژائو واکاری رئیس خزانه‌داری سابق برزیل و رهبر حزب کارگر این کشور نیز به دلیل نقشی که در این رسوایی داشته به 15 سال حبس و رئیس سابق پتروبراس نیز به دلیل فساد به 20 سال زندان محکوم شدند. مردم در قبال رشد فرهنگ فساد در دولت به ستوه آمده و میلیون‌ها نفر در اعتراض به این فساد به خیابان‌ها آمدند.

ریکاردو مارتینلی و همدستانش

رئیس‌جمهور سابق پاناما و متحدان نزدیک به او در پنج سالی که ریکاردو مارتینلی به عنوان رئیس‌جمهور پاناما مشغول به کار بود او و حلقه نزدیک به او میلیون‌ها دلار از بودجه دولتی را به جیب‌های خود روانه کردند. در حال حاضر بیش از 200 بازرسی در مورد معاملات منجر به فساد غیرقانونی در حال انجام است و مارتینلی در رأس تحقیقات دیوان عالی کشور پاناما قرار دارد. بر اساس تحقیقات انجام‌شده،‌ مارتینلی و همدستان او به دلیل دستکاری در تخصیص منابع بزرگ‌ترین طرح رفاه اجتماعی پاناما از طریق تقلب در مزایده و استفاده از شرکت‌های واسطه در مظان اتهام قرار گرفتند. تحقیقات نشان می‌دهد مارتینلی برای یک قرارداد 250 میلیون‌دلاری، 20 میلیون رشوه دریافت کرده است. با این حال وی در ژانویه 2015 پاناما را ترک کرده و به میامی آمریکا گریخت. گفته می‌شود مارتینلی بیش از 100 میلیون دلار از سرمایه شهروندان را به جیب زده است. او همچنین به دلیل نقض حقوق کودکان به شدت مورد مواخذه قرار گرفته است. در سال 2012، بیش از 26 درصد جمعیت پاناما با کمتر از چهار دلار در روز زندگی می‌کردند و از این لحاظ در این کشور اختلاف طبقاتی موج می‌زند.

فلیکس بائوتیستا- سناتور جمهوری دومینیکن

پولشویی،‌ سوءاستفاده از قدرت، دروغ و ثروت غیرقانونی میلیون‌دلاری اتهاماتی است که به سناتور فلیکس بائوتیستا نسبت داده شده است. به دلیل ارتباطات سیاسی بالای او، تلاش‌ها برای تحت پیگرد قرار دادن وی ادامه‌دار نبوده است.

داستان از دهه 1990 شروع شد. در روزهای قبل از سناتور شدنش او با مقامات دولتی متعددی در خصوص کارهای عمومی دیدار کرد و در نهایت به عنوان سرپرست مهندسان ناظر کارهای عمومی انتخاب شد. زمانی که دادستانی‌ها اظهارنامه‌های دارایی گزارش‌شده به وسیله وی را با حساب‌های بانکی مقایسه کردند، مشخص شد ثروت‌اندوزی او به شدت فراتر از دستمزد ماهانه 1245‌دلاری او به عنوان یک مقام دولتی بوده است. در مارس 2015، به دلیل کمبود شواهد علیه او، از سوی دادگاه عالی تبرئه شد. در گذشته نیز بائوتیستا، به جرم رشوه به رئیس‌جمهور هائیتی متهم شده بود. همه این مسائل در حالی است که بر اساس گزارش بانک جهانی فقر مطلق در جمهوری دومینیکن گریبانگیر یک‌سوم از جمعیت این کشور بوده است.

ایزابل دوس سانتوس- دختر رئیس‌جمهور آنگولا

آنگولایی‌ها او را شاهزاده می‌خوانند، و فوربس از او به عنوان اولین زن و جوان‌ترین میلیاردر آفریقا یاد می‌کند. او حتی در گزارش اخیر بی‌بی‌سی در میان 100 زن تاثیرگذار دنیا قرار داشت.

سرمایه ایزابل در حدود 4 /3 میلیارد دلار برآورد می‌شود. ایزابل 42‌ساله خود را در رسانه‌های بین‌المللی به عنوان یک زن تاجر مستقل و سختکوش معرفی کرده که فرصت‌های زیادی را برای توسعه در آفریقا ایجاد کرده است. ولی آن روی سکه این داستان چیست؟

آنگولا به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت آفریقا در سال 2015 شناخته شده و در میان پنج کشور بزرگ تولیدکننده الماس قاره سیاه قرار دارد. به‌رغم رشد اقتصادی دورقمی در یک دهه اخیر، بیش از دو‌سوم جمعیت آنگولا با کمتر از دو دلار در روز امرار معاش می‌کنند و از هر شش کودک یک نفر قبل از رسیدن به پنج‌سالگی می‌میرد.

ایزابل امپراتوری خود را از سال 1999 آغاز کرد، زمانی که او بدون مناقصه عمومی سهم مهمی از الماس ملی و کسب‌وکار ارتباطات از راه دور موبایل را از آن خود کرد. در واقع پدر او با تغییر قانون اجازه سرمایه‌گذاری مشترک او با دولت را بدون مناقصه عمومی داده بود. وی پس از آن به گسترش و تنوع سرمایه‌گذاری‌های خود در بانکداری، نفت و صنعت سیمان آنگولا پرداخت. از سال 2009 ایزابل در بخش‌های رسانه، ساخت‌وساز، انرژی، بانکداری و ارتباطات پرتغال مشغول شد و سهام شرکت‌های ارتباطات از راه دور بسیاری از کشورهای پرتغالی‌زبان آفریقا را تصاحب کرد. بر اساس گزارش‌ها، ایزابل و همسرش با خرید شرکت‌های واسطه متعددی بیشتر سهام شرکت طلا و جواهر بزرگ سوئیسی گریسگونو را از آن خود کرده‌اند.