نگاهی ساده‌انگارانه به ازدواج
انتخاب همسر یکی از پیچیده‌ترین ساز و کارهای روانشناختی است.
حافظ باج‌ُغلی/عضو کمیته سلامت جنسی انجمن روانپزشکان
انتخاب همسر یکی از پیچیده‌ترین ساز و کارهای روانشناختی است. تصمیم بزرگی است که همزمان در سویه‌های شناختی و هیجانی ذهن اتفاق می‌افتد. ترکیبی است از عشق و معیارها. عشق یک شیفتگی هیجانی برای یکی شدن با دیگری است و معیارها همان حساب و کتاب‌های عقلی هستند. هر کس برای ازدواج معیارهایی دارد. این معیارها تا حد زیادی در فرهنگ‌های مختلف یکسان هستند. شناخته‌شده‌ترین آنها عبارتند از: جذابیت ظاهری، وضعیت اقتصادی-اجتماعی، سطح تحصیلات، سن، سلامتی جسمی و روانی، ثبات شخصیت و اعتقادهای مذهبی. اما همان‌طور که گفته شد این تصمیم بزرگ از تعامل ساحت‌های مختلف ذهن برمی‌آید و عشق و معیارها به تنهایی کافی نیستند. وقتی از معیارها در انتخاب همسر صحبت می‌کنیم در واقع یک رویکرد اقتصادی به ازدواج داریم. طبیعی است که در ازدواج چیزهایی را از دست می‌دهیم و چیزهایی را به دست می‌آوریم. فردی که به ازدواج با او فکر می‌کنیم ویژگی‌های مثبت و در عین حال نقطه ضعف‌هایی دارد. سبک سنگین کردن همه این معیارها همان رویکرد اقتصادی است که در جای خود منطقی و دارای عملکرد است. اما مساله اینجاست که رویکرد اقتصادی تنها یک سویه از انتخاب همسر را شامل می‌شود. سویه دیگر عشق و دریافت‌های ناگفته انسانی است. نگاه ساده‌انگارانه به مساله انتخاب همسر فقط معیارها را می‌بیند و درکی از جنبه‌های عمیق‌تر انسانی ندارد. یکی از مکانیسم‌های دفاعی ناسازگارانه این است که همه چیز را ساده ببینیم و ذهن‌مان را با فکر کردن به پیچیدگی‌ها خسته نکنیم. از این روی در مساله انتخاب همسر سویه‌های عمیق‌تر را که همان عشق و رابطه منحصر به فرد میان دو انسان است نادیده می‌گیریم و به سادگی فکر می‌کنیم اگر دو نفر بر اساس چند معیار با هم هماهنگی داشتند می‌توانند همسران خوبی بشوند. اوج این نگاه ساده‌انگارانه و اقتصادی به ازدواج در پدیده سایت‌های همسریابی دیده می‌شود. در اینجا یک مفهوم عمیق انسانی به نام ازدواج دارد به بازی گرفته می‌شود. آنچه در کشورهای غربی رایج است سایت‌های «دوست‌یابی» است که منافع و مضرات آن خود جای بحث دارد اما حداقل می‌توان گفت سایت‌های دوست‌یابی پدیده ازدواج را به شوخی نگرفته‌اند. اگر هدف فقط آشنایی دو انسان در فضای مجازی است شبکه‌های اینترنتی زیادی مانند گروه‌های تلگرام این کار را می‌کنند. گروه‌هایی که افراد شبیه در آن گرد هم آمده‌اند فرصت بسیار مناسبی برای آشنایی و هم‌صحبتی اولیه است. اما وقتی عنوان «همسریابی» به یک سایت می‌دهیم به طور ضمنی این پیام را منتقل می‌کنیم که برای انتخاب همسر خیلی فکر نکن و فقط بر اساس یک عکس و یک پروفایل و چند معیار تصمیم بگیر و هرچه زودتر به تصمیمات جامه عمل بپوشان. لازم به یادآوری است که این مسائل مربوط به شرایط خوش‌بینانه استفاده از سایت‌های همسریابی است. سوءاستفاده‌هایی که از آنها می‌تواند بشود خود جای بحث دارد. من اعتقاد دارم شأن جوان‌های جامعه ما بالاتر از آن است که ازدواج را به عنوان یک مفهوم سطحی و کودکانه در قالب سایت همسریابی به آنها معرفی کنیم. فرهنگ دیرینه ایرانی-اسلامی ما الگوهای بهتری برای ازدواج دارد.
دیدگاه تان را بنویسید