توان تهران

جواد حیدریان: دستور رئیس‌جمهوری به وزیر راه و شهرسازی برای واگذاری زمین و تامین مسکن ارزان برای نیازمندان، پیش از آنکه از جنبه اقتصادی و امکان یافتن و واگذاری زمین، قابل ارزیابی باشد، نیازمند واکاوی امکان تاب‌آوری اکولوژیک تهران است. نقطه اتکایی که هرگز جایی در تصمیمات سیاستمداران و برنامه‌ریزان و همین‌طور قانونگذاران و مجریان نظام مدیریتی کشور طی چند دهه اخیر نداشته است. نمونه همین تصمیم برای تامین زمین و افزایش ساخت‌وساز در شهری که از نظر جمعیتی اشباع است و تحمل افزایش جمعیت ندارد و افزایش ساخت‌وساز و در نتیجه افزایش جمعیت بیشتر مثل مینی تهران را منفجر خواهد کرد. نتیجه این بی‌توجهی بروز انواع تنش‌های زیست‌محیطی و البته پدیده‌های اجتماعی غیرقابل اجتناب است که شهروندان تهران با آن درگیرند. فقدان نگرش‌های پایدار در توسعه ایران از سوی متولیان از دیرباز محل چالش بوده است. تراکم جمعیتی در تهران و کاهش تحمل زیست‌پذیری پایتخت از دهه‌های گذشته تا اکنون مطرح بوده اما به نظر نمی‌رسد در بزنگاه‌هایی که دولت‌ها به دلیل عقب ماندن از برنامه‌ها و در زمانی که احتمال افزایش تنش‌های اجتماعی بالا باشد، حاضر به پذیرش و تغییر سیاست‌ها در این زمینه باشند. تهران آن‌طور که متخصصان شهری و محیط‌زیست معتقدند توان تحمل حدود دو میلیون نفر جمعیت را دارد اما اکنون بیش از هشت میلیون نفر جمعیت ثابت دارد که این رقم گاه از 15 میلیون در طول یک روز نیز تجاوز می‌کند. استان تهران و مناطق چسبیده به پایتخت مثل شهرهای اقماری حدود 25 درصد جمعیت کل ایران را در خود جای داده است که این بارگذاری غیرقابل تحمل علاوه بر سخت کردن مدیریت سیاسی و اجتماعی و اقتصادی این بخش از کشور، زمینه سقوط اکولوژیک را نیز فراهم آورده است. کمبود آب، آلودگی شدید هوا در فصول سرد و ایجاد حالت وارونگی، آلودگی هوا در فصول گرم و انتشار گازهای خطرناک ازن، آلودگی بخشی از آب شهر به نیترات به دلیل فقدان شبکه فاضلاب شهری، نابرابری و فقر فضای سبز شهری در مقابل جمعیت ساکن و گذرای شهر و بسیاری موارد دیگر اساساً تهران را به مکانی غیرقابل زیست بدل کرده است. تمرکزگرایی ناشی از سیاست‌های غلط مدیریت در حوزه‌های مختلف عملاً پایتخت را به دیگی درهم‌جوش بدل کرده است. با این حال اگر سیاست‌های کاهش جمعیت در تهران اعمال نشود، در آینده نزدیک تهران دیگر غیرقابل زیست خواهد شد و تنش‌های اکوسیستمی و تعرض به طبیعت در کنار تنش‌های اجتماعی ناشی از تراکم فقر و حاشیه‌نشینی و افزایش مهاجرت و همین‌طور آسیب‌های اجتماعی بیشتر و بیشتر خواهد شد. در این پرونده می‌خواهیم آثار تصمیم‌های دفعتی و اقتضایی سیاستمداران را بر محیط زیست ارزیابی کنیم با طرح این پرسش که تصمیم جدید رئیس‌جمهور برای دادن زمین به انبوه‌سازان چه بلایی بر سر محیط زیست اطراف می‌آورد؟ آیا در این دستور ناگهانی تبعات زیست‌محیطی لحاظ شده است و انبوه‌سازی گسترده در حومه و حریم شهرهای بزرگ با محیط‌زیست چه می‌کند؟