صف پایدار در بازار ارز

 مجید حیدری:‌ هفته گذشته، نرخ بازار ارز نوسان کمی طی هفته تجربه کرد و قیمت آن عمدتاً زیر سطح چهار هزار و 500 تومان قرار داشت، اما نکته قابل توجه این است که به‌رغم کاهش نرخ در بازار، تقاضا برای خرید همچنان وجود دارد. شاهد این ماجرا صف‌های پایدار جلوی صرافی‌هاست، این موضوع نشان می‌دهد که هنوز انتظارات افزایشی در بازار کمرنگ نشده است. در هفته گذشته در بازار جهانی بهای نفت، نسبتاً از ثبات برخوردار بود، و پیش‌بینی‌ها از صدرنشینی آمریکا در تولید نفت در سال آینده میلادی خبر دادند. همچنین در هفته گذشته بازارهای ارز و طلا نسبت به اظهار نظر رئیس جدید فدرال‌رزرو واکنش نشان دادند.

صدرنشین جدید سال 2019

در هفته مورد بررسی، تغییرات و نوسانات قیمتی نفت بسیار محدود بود، با توجه به روند صعودی تولید نفت، برخی از تحلیلگران معتقدند که آمریکا از لحاظ تولید در سال 2019 صدرنشین خواهد شد. به گزارش بانک مرکزی، روز دوشنبه، تقاضای قوی آمریکا و اظهارات عربستان سعودی مبنی بر ادامه کاهش تولید نفت این کشور در راستای تلاش‌های اوپک برای توافق کاهش تولید، باعث افزایش قیمت‌های نفت به بالاترین سطوح سه هفته اخیر شد. روز شنبه، خالد الفالح، وزیر نفت عربستان اظهار کرد تولید نفت خام این کشور برای ماه‌های ژانویه تا مارس کمتر از ظرفیت تولید خواهد بود و صادرات آن به طور متوسط پایین‌تر از هفت میلیون بشکه در روز خواهد بود. بنا به اذعان تحلیلگران، تقاضای نفت اروپا در پی تاخیر در برنامه‌های تعمیر و نگهداری برخی از پالایشگاه‌های نفت به دلیل سرمای ناگهانی در سراسر این قاره، می‌تواند از تقاضای نفت حمایت کرده و به فرآیند فروش‌های سوداگرانه پایان دهد. بر اساس آمار منتشره در روز جمعه دو هفته قبل، صندوق‌های پوششی و مدیران پولی در هفته گذشته برای اولین بار طی چهار هفته گذشته، گمانه‌زنی‌های مثبت خود پیرامون قیمت‌های نفت را افزایش دادند. پس از توقف تولید میدان نفتی الفیل (با ظرفیت تولید 70 هزار بشکه در روز) به دلیل اعتراضات، شرکت ملی نفت لیبی وضعیت تولید در این میدان نفتی را اضطراری اعلام کرده است. در پایان معاملات روز دوشنبه، بهای نفت برنت و نفت آمریکا به ترتیب 19 و 36 سنت تقویت شد.

روز سه‌شنبه، تقویت شاخص دلار و انتظارات پیرامون افزایش ذخایر نفت خام آمریکا در گزارش هفتگی، باعث کاهش قیمت نفت برای اولین بار طی پنج روز متوالی شد. تحلیلگران شرکت‌کننده در نظرسنجی رویترز، افزایش 7 /2 میلیون بشکه‌ای ذخایر نفت خام آمریکا در دو هفته قبل را پیش‌بینی کردند. آنان انتظار دارند تولید نفت آمریکا در گزارش ماهانه اداره اطلاعات انرژی این کشور در روز چهارشنبه با بازنگری صعودی قابل توجه همراه شده و ممکن است به بالاترین سطح تاریخی برسد. روز سه‌شنبه، فاتیح بایرول، رئیس آژانس بین‌المللی انرژی گفت: با توجه به رشد بالای تولید نفت شیل، آمریکا تا سال 2019 میلادی با پیشی گرفتن از روسیه (بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت جهان)، تولیدکننده اول دنیا خواهد شد. در پایان معاملات روز سه‌شنبه، بهای نفت برنت و نفت آمریکا به ترتیب 87 و 90 سنت تضعیف شد.

هفته گذشته بی‌پی در گزارش چشم‌انداز بلندمدت خود پیش‌بینی کرده که در بیش از دو دهه آینده سهم آمریکا در تولید نفت ‌خام و دیگر مایعات نفتی به ۱۸ درصد خواهد رسید. در حالی که این مقدار برای عربستان، کشوری که سال‌ها بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت جهان محسوب می‌شد، تنها ۱۳ درصد خواهد بود. در ماه‌های اخیر نیز تولید نفت آمریکا به بیش از تولید عربستان رسیده است. از سویی کمبود نفت‌خام و فرآورده‌های نفتی آمریکا از ۱۲ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۰۷ به چهار میلیون بشکه در سال گذشته رسید. همچنین واردات نفت‌خام این کشور ظرف ۱۰ سال گذشته از بیش از ۱۲ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۰۷ در ماه‌های اخیر به ۵ /‌۲ میلیون بشکه در روز رسیده است. علاوه بر این اداره اطلاعات انرژی آمریکا پیش‌بینی کرده که در سال ۲۰۲۹ این کشور صادرکننده خالص نفت و فرآورده‌های نفتی شود و حتی با در نظر گرفتن دیگر منابع انرژی پیش‌بینی می‌شود چهار سال دیگر آمریکا صادرکننده خالص انرژی خواهد بود. روز چهارشنبه قیمت نفت نسبت به قیمت بسته‌شده در اواخر روز سه‌شنبه تغییر چندانی نیافت. چین به عنوان بزرگ‌ترین واردکننده نفت خام، در روز چهارشنبه اعلام کرده است که در ماه فوریه میزان فعالیت کارخانه‌هایش به پایین‌ترین سطح از ماه جولای سال ۲۰۱۶ رسیده است. در عصر روز چهارشنبه به وقت تهران هر بشکه نفت برنت حدود 66 دلار و هر بشکه نفت آمریکا 5 /62 دلار گزارش شد.

اولین اظهار نظر آقای رئیس

هفته گذشته، شاخص جهانی دلار پس از روند نزولی هفته‌های گذشته، تقویت شد و در لحظاتی به صدر سه هفته اخیر رسید. روز دوشنبه، قبل از انتشار آمارهای اقتصادی آمریکا و رویدادهای مهم در هفته گذشته، از جمله سخنرانی جرومی پاول در کنگره آمریکا که می‌تواند در تداوم بهبود شاخص دلار از پایین‌ترین سطح سه سال گذشته تعیین‌کننده باشد؛ دلار در برابر اکثر ارزهای عمده به جز یورو تقویت شد. نگرانی‌ها پیرامون افزایش نرخ تورم بعد از یک دوره طولانی سکون قیمت‌ها، احتمال اتخاذ سیاست انقباضی فراتر از انتظار توسط فدرال‌رزرو در سال جاری و آتی را افزایش داده است. این انتظارات منجر به تقویت بازده اوراق خزانه و ارزش دلار شده است. در این‌روز، نرخ دلار در برابر ین با اندکی رشد به 9 /106 رسید. همچنین، نرخ دلار در برابر فرانک سوئیس، پوند و دلار کانادا افزایش یافت. بنا بر اذعان تحلیلگران، به دلیل رویدادهای سیاسی هفته گذشته در اروپا، سرمایه‌گذاران در ایجاد موقعیت‌های خرید کلان احتیاط کردند. همچنین، انتشار آمار نرخ تورم منطقه یورو در اواخر هفته جاری نیز به نگرانی پیرامون دورنمای معاملاتی یورو افزوده است. روز دوشنبه، ماریو دراگی، رئیس بانک مرکزی اروپا در سخنرانی خود در پارلمان اروپا، لحن خوشبینانه‌ای در مورد اقتصاد منطقه یورو به کار برد. وی گفت: نرخ تورم منطقه یورو همچنان نمایانگر علائم متقاعدکننده بیشتری پیرامون تعدیل صعودی پایدار است.

روز سه‌شنبه، اولین سخنرانی «جی پاول» با سمت ریاست فدرال‌رزرو در حضور کمیته مالی کنگره ایراد شد. پس از نخستین اظهارات جرمی پاول، رئیس جدید فدرال‌رزرو، در کنگره آمریکا مبنی بر افزایش تدریجی نرخ‌های بهره، شاخص دلار در مقطعی از معاملات به بالاترین سطح سه هفته اخیر افزایش یافت. اما در ادامه معاملات بخشی از تقویت اولیه را از دست داد و در نهایت با 6 /0 درصد افزایش به 356 /90 رسید. پاول در اولین حضور خود در مجامع عمومی گفت: فدرال‌رزرو باید بین خطر رشد حبابی اقتصاد و لزوم حفظ رشد اقتصادی در مسیر روند، تعادل ایجاد کند. از نظر تحلیلگران، محورهای اصلی در اظهارات پاول، چشم‌انداز تورمی، رشد اقتصادی مناسب و شدت انقباض بودند. پاول رشد نرخ تورم معیار فدرال‌رزرو و رسیدن آن به هدف دودرصدی را در دسترس توصیف کرد و رشد اقتصادی را که ایالات متحده در حال حاضر تجربه می‌کند نشانه سلامت اقتصاد آمریکا دانست. محور سومی که کارشناسان از لابه‌لای اظهارات پاول بیرون کشیده‌اند، بروز دیدگاه افزایش شتاب رشد نرخ بهره هدف است. با این اوصاف، سه نوبت کنونی که برای افزایش نرخ بهره در نظر گرفته شده‌اند ممکن است به چهار نوبت تبدیل شود.

ثبات نرخ سود در بازار بین بانکی

در انتهای هفته گذشته بانک مرکزی، گزارشی جدید از تغییرات نرخ سود در بازار بین بانکی ارائه کرد. بر اساس این گزارش، تحلیل نرخ سود موزون ماهانه بازار بین‌بانکی ریالی در مقاطع ماهانه، بیانگر آن است که روند افزایشی نرخ سود موزون - که (به‌خصوص) از ماه‌های پایانی سال گذشته آغاز شده بود- از مردادماه معکوس شده و با روند نزولی این نرخ به 1 /18 درصد در دی‌ماه سال جاری رسیده است. مضاف‌ بر اینکه کمترین پراکندگی نرخ‌های سود در 10‌ماهه نخست سال جاری مربوط به پنج ماه منتهی به دی است. همچنین بر اساس این گزارش خلاصه عملکرد بازار بین‌بانکی ریالی کشور در 10ماهه اول سال ۱۳۹۶ در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، تعداد و متوسط ارزش روزانه کل معاملات انجام شده بازار به ترتیب با 5 /16 و 5 /66 درصد افزایش نسبت به مدت مشابه سال گذشته به رقم ۳۱ هزار و 222 فقره با متوسط ارزش روزانه 3 /19 هزار میلیارد تومان رسیده است. بررسی معاملات بازار در 10ماهه آغازین سال ۱۳۹۶ به تفکیک سررسید معاملات بیانگر آن است که 3 /98 درصد از ارزش معاملات مربوط به معاملات یک‌شبه است که با فلسفه تامین مالی کوتاه‌مدت بازار بین‌بانکی سازگار است.

ثبات قیمتی با صف تقاضا

هفته گذشته، نرخ ارز یکی از کم‌نوسان‌ترین هفته‌های ماه‌های اخیر را تجربه کرد. در اولین روز هفته نهمین افت متوالی دلار به ثبت رسید و این ارز تا محدوده چهار هزار و ۴۷۰ تومان پایین رفت. برخلاف تصورات معمول، سفته‌بازان ارزی نه‌تنها از افت قیمت دلار نگران نبودند، بلکه از آن استقبال می‌کردند. به اعتقاد تحلیلگران بازار، سفته‌بازان به دنبال آن هستند که پیش از شروع سال جدید در پایین‌ترین قیمت‌ها اقدام به خرید کنند. آنها تصور می‌کنند بهای این ارز در سال آتی مسیر افزایشی را خواهد پیمود. روز یکشنبه، آخرین قیمتی که صرافی‌های منتخب بانک مرکزی بر تابلوی خود ثبت کردند، چهار هزار و ۴۷۲ تومان بود که سه تومان کمتر از قیمت روز شنبه بود. این در حالی بود که به گفته عده‌ای از فعالان، قیمت دلار در شهرهای اطراف نزدیک به چهار هزار و ۷۰۰ تومان بود و همین موضوع موجب می‌شد که برخی از افراد برای تهیه ارز و استفاده از این تفاوت قیمتی وارد بازار تهران شوند. پس از نزول دلار به زیر کانال چهار هزار و ۵۰۰ تومان، صف‌های ارزی روزبه‌روز طولانی‌تر شد. عده زیادی از معامله‌گران تصور می‌کنند، قیمت این ارز به کف رسیده است؛ در نتیجه در صف‌های صرافی‌های منتخب بازارساز برای خرید می‌ایستند. در این‌روز قیمت دلار نسبت به روز قبل نوسان قابل توجهی نداشت. در چهارمین روز هفته، برخی خبرها حاکی از آن بود که صرافی‌های منتخب بازارساز با قیمت چهار هزار و ۴۷۱ تومان اقدام به عرضه ارز می‌کردند؛ البته بنا بر گفته‌های برخی از متقاضیان ارزی خرید دلار در این‌روز بسیار سخت بود و بخش زیادی از آنها از کمبود دلار در بازار سخن می‌گفتند. البته در این‌روز تهیه یورو به‌واسطه عرضه مناسب‌تر راحت‌تر بود و با قیمت پنج هزار و ۴۴۶ تومان به فروش می‌رفت؛ صرافی‌های آزاد با قیمت بالاتری ارز اروپایی را می‌فروختند. در این میان، بر اساس اخبار برای خرید ارز از صرافی‌های منتخب بازارساز همچنان صف در بازار وجود داشت. شکل‌گیری صف و محدودیت‌های خرید از صرافی‌های منتخب موجب شده بود که برخی افراد با ارقام بالاتری اقدام به معامله دلار کنند. در این‌روز مدیر اداره صادرات بانک مرکزی عنوان کرد که متقاضیان ارز به دلالان مراجعه نکنند. صمد کریمی خاطر‌نشان کرد: صرافی‌های منتخب بانکی نسبت به فروش اسکناس خرد دلار آمریکا و یورو به اشخاص حقیقی و حقوقی طی روزهای کاری از ساعت ۱۱ تا ۱۶ اقدام می‌کنند. از این‌رو خانوارها و صاحبان کسب‌وکار نیز می‌توانند برای تامین نیازهای ارزی واقعی و مسافرتی خود به صرافی‌های منتخب بانکی مراجعه کنند. روز چهارشنبه نیز صف‌های بازار برای خرید دلار پابرجا بود. در این صف‌ها، گروه‌هایی از متقاضیان موفق شدند دو هزار دلار را با قیمت چهار هزار و 467 تومان تهیه کنند. قیمت یادشده چهار تومان پایین‌تر از روز سه‌شنبه بود.

انجماد در بازار سهام

در هفته منتهی به 9 اسفندماه، شاخص بورس بهادار تهران با 196 واحد کاهش به سطح 97 هزار و 961 رسید و بازدهی منفی 2 /0 درصد را ثبت کرد. آمارهای منتشر شده نشان می‌دهد که ارزش کل معاملات انجام‌شده در بورس حدود 1762 میلیارد تومان بوده که به نسبت هفته گذشته 26 درصد افزایش داشته است. این در حالی است که حجم کل مبادلات انجام‌شده با افت 18‌درصدی به حدود 4977 میلیون سهم رسیده است. شاخص کل هم‌وزن و شاخص کل فرابورس نیز در هفته مورد بررسی نوسان قابل ملاحظه‌ای نداشته‌اند. در نتیجه آمارها حاکی از رکود در بازار سهام است. بررسی تحولات یک ماه گذشته ریشه‌های رکود فعلی را نشان می‌دهد. کارشناسان معتقدند تغییر شیوه گزارشگری بنگاه‌های بورسی، ریزش ارزش سهام در بازارهای جهانی، نوسانات ارز در بازار داخلی و ارائه بسته ارزی سه‌گانه بانک مرکزی که سبب افزایش سود بدون ریسک در بازار پول شد احتیاط معامله‌گران را افزایش داده و سبب کاهش ارزش دادوستدهای خرد سهام طی هفته گذشته شده است.

عرضه جدید فرابورسی

هفته گذشته فرابورس ایران شاهد عرضه دور جدیدی از اسناد خزانه اسلامی در نماد «اخزا 615» با تاریخ سررسید 20 آبان 98 بود. در روز عرضه این اوراق، چهار هزار و 828 سهم «اخزا 615» دادوستد شد که قیمت این اوراق را به 732 هزار و 109 ریال رساند تا نرخ سود موثر و معادل بانکی آن به ترتیب در سطح 1 /20 و 5 /18 درصد قرار گیرد.

نوید بازگشایی «وبیمه»

هفته گذشته، مدیرعامل سرمایه‌گذاری صنعت بیمه از حل مشکل ثبت صورت‌جلسه مجمع سالانه در اداره ثبت شرکت‌ها و بازگشایی نماد در آینده‌ای نزدیک خبر داد. نماد سرمایه‌گذاری صنعت بیمه از ۱۳ آذر تاکنون متوقف بوده و به‌رغم برگزاری مجمع سالانه در ۱۸ آذر، به تابلوی معاملات بازنگشته است. علت عدم بازگشایی این نماد عدم ثبت صورت‌جلسه مجمع در اداره ثبت شرکت‌ها عنوان شده است. البته علی لطفی مدیرعامل این شرکت ۷۵ میلیاردتومانی حاضر در بورس از حل این مشکل خبر داده و گفته است: این موضوع با مسوولان سازمان بورس در میان گذاشته شده است. بنابراین انتظار می‌رود طی یکی دو روز آینده نماد سرمایه‌گذاری صنعت بیمه باز شود. به گفته لطفی، در نامه ارسالی به سازمان بورس که در کدال منتشر خواهد شد، در مورد فرآیند طولانی ثبت صورت‌جلسه مجمع در اداره ثبت شرکت‌ها توضیح داده شده است.

در هفته منتهی به 9 اسفندماه، شیشه دارویی رازی در گروه کانی غیرفلزی تعدیل منفی داد. بر اساس گزارش منتشرشده، تعدیل بودجه پیش‌بینی‌شده سال جاری به دو دلیل بوده است. دلیل اول را می‌توان کاهش فروش شرکت از مبلغ ۵۰۵ میلیارد ریال به مبلغ ۴۲۳ میلیارد ریال به علت شرایط نامناسب شرکت‌های داروسازی دانست و دلیل دوم را افزایش زیان تسعیر ارز تسهیلات ارزی از مبلغ ۳۱ میلیارد ریال به مبلغ ۶۶ میلیارد ریال متناسب با افزایش نرخ یورو و تسعیر تسهیلات ارزی به نرخ ۵۴ هزار ریال به ازای هر یورو بیان کرد.

شرکت فولاد خراسان در گروه فلزی برنامه افزایش سرمایه ۲۵‌درصدی از محل مطالبات سهامداران و آورده نقدی خود را در هفته گذشته اعلام کرد. بر این اساس، «فخاس» در نظر دارد سرمایه فعلی را از محل مطالبات سهامداران و آورده نقدی از 800 میلیارد تومان به هزار میلیارد تومان برساند. تامین مالی «فخاس» در صورت موافقت سازمان بورس برای اصلاح ساختار مالی اعمال می‌شود.

در گروه انفورماتیک، معاون ناشران و اعضای شرکت بورس در مورد زمزمه‌های انصراف آسیاتک از بورس و عرضه‌های اولیه تا پایان سال توضیحاتی داد. روح‌الله حسینی‌مقدم در خصوص زمزمه‌هایی مبنی بر انصراف آسیا‌تک از حضور در بورس اعلام کرد که شرکت آسیاتک هم قصد انصراف از بورس را ندارد. وی با بیان اینکه معارفه شرکت شفا دارو برگزار خواهد شد، افزود: اگر گزارش قیمت‌گذاری این شرکت کامل شود، با توجه به کشش بازار برای عرضه اولیه آماده خواهد شد. حسینی‌مقدم درباره برنامه عرضه‌های اولیه تا پایان سال نیز گفت: به نظر می‌رسد شفادارو نزدیک‌ترین و دست‌به‌نقدترین شرکت برای عرضه اولیه باشد، چراکه گزارش ارزش‌گذاری آن مشاهده شده و معارفه آن نیز برگزار می‌شود. همچنین گزارش‌های آن در کدال وجود دارد. عرضه بقیه شرکت‌ها در صورت آماده‌سازی همانند نیروگاه جهرم و سامان پرداخت نیز پس از شفادارو، اطلاع‌رسانی خواهد شد.

سال سخت برای بانک‌ها

اخبار هفته گذشته از جلسه گروه ویژه اقدام مالی (FATF) خبر از اصلاحیه 9‌بندی این گروه برای بانک‌های کشور می‌دهد. این گروه در نشست روز جمعه خود در پاریس تعلیق اقدام‌های تقابلی علیه ایران در جهت پولشویی را به مدت چهار ماه دیگر تمدید کرد. سایت رسمی این گروه اعلام کرد که ایران از سال ۲۰۱۷ لایحه‌هایی برای مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم پیشنهاد داده است. بر اساس این گزارش، گروه ویژه اقدام مالی با توجه به لایحه‌هایی در این ارتباط که در انتظار تصویب در مجلس شورای اسلامی است، تعلیق ایران را از فهرست سیاه پولشویی تا چهار ماه دیگر تایید کرد. این گروه همچنین تاکید کرد که ایران باید اقدامات باقی‌‌مانده از جمله شناسایی تامین مالی گروه‌های تروریستی به‌عنوان جرم، شناسایی و توقیف اموال گروه‌های تروریستی در راستای قطعنامه‌های شورای امنیت، ایجاد رژیم شناسایی مشتریان و همچنین تضمین استقلال کامل واحد اطلاعات مالی را تکمیل کند. شفاف‌سازی اقدامات علیه تامین‌کنندگان غیرمجاز انتقال پول، تصویب و اعمال کنوانسیون‌های پالرمو و تامین مالی تروریسم، اطمینان از شمول اطلاعات منبع و مقصد انتقالات پولی، وضع مجازات گسترده برای نقض قوانین پولشویی و قوانین لازم برای مصادره اموال برابر با مبلغ پولشویی از دیگر مواردی بود که این گروه خواستار تکمیل اقدامات ایران در راستای آن شد. گروه ویژه اقدام مالی بررسی اقدامات اتخاذشده از سوی ایران و اقدامات بعدی خود را به ژوئن ۲۰۱۸ (تیر- مرداد ۱۳۹۷) موکول کرد. بر اساس این گزارش بانک‌های کشور باید طی چهار ماه الزامات گفته‌شده را رعایت کنند تا بتوانند در بازار بین‌المللی حضور داشته باشند.