میزبان جدید گندم

مجید حیدری: در سال‌های گذشته خرید تضمینی گندم از سوی دولت باعث شده بود که بار مالی زیادی به بودجه تحمیل شود. در کنار فشار هزینه‌ای به بودجه، برخی از بانک‌های دولتی نیز به منظور مشارکت دولت، منابع خود را صرف خرید تضمینی گندم می‌کردند. این در حالی است که در شرایط کنونی، بانک‌ها با مشکل نقدشوندگی منابع و مطالبات غیرجاری درگیر هستند و باید منابع خود را درگیر خرید تضمینی گندم می‌کردند. از سوی دیگر منتقدان طرح خرید تضمینی گندم معتقدند کیفیت گندم‌های خریداری‌شده از کشاورزان پایین بوده و در مراکز خرید تضمینی، کیفیت محصولات بررسی نمی‌شود. همین امر عامل اصلی کاهش کیفیت و برخی سوءاستفاده‌های احتمالی برای ایجاد ناخالصی در گندم شده است. دولت در لایحه بودجه سال 97، سیاست خرید تضمینی را تغییر داده و قصد دارد عرضه کل گندم تولیدی از سال آینده با شیوه قیمت تضمینی در بورس کالا صورت گیرد. به گفته مسوولان این طرح موجب افزایش رضایت خریداران گندم نیز خواهد شد زیرا کشاورز از طریق اجرای سیاست قیمت تضمینی این اطمینان را دارد که حق خود را دریافت خواهد کرد زیرا پول محصول فروش‌رفته در این بازار تضمین شده است. همچنین در این راستا باید بستری مهیا شود تا کشاورزان به راحتی امکان عرضه محصولات خود را در بورس کالا داشته باشند و اقدام به معامله کنند، زیرا عملی شدن این سیاست نیاز به آشنایی بیشتر کشاورزان با مکانیسم بورس دارد و باید در کنار فراهم کردن زیرساخت‌های معاملاتی، آموزش لازم به کشاورزان ارائه شود. از دیگر مزیت‌های اصلاح سیاست‌ها و تغییر از سیاست خرید تضمینی به سمت قیمت تضمینی، حذف واسطه‌گران و دلالان است. بر این اساس با توجه به اینکه در بورس واسطه‌ها حضور ندارند، قیمت بر مبنای عرضه و تقاضا بین تولیدکننده و خریدار مشخص شده و این موضوع باعث می‌شود نفعی که در گذشته به جیب دلالان می‌رفت، با اجرای این سیاست به جیب کشاورزان بازگردد. حال آنکه در طرح کنونی خرید تضمینی، عموماً دلالان محصول کشاورزی را با قیمت پایین خریداری می‌کنند و حتی پرداخت مطالبات آنها را به تاخیر می‌اندازند. کارشناسان معتقدند با نهایی شدن عرضه گندم از طریق بورس کالا، نظم و شفافیت بهتری در قیمت این کالاهای مهم برقرار می‌شود و می‌توان روند قیمت‌های این محصول استراتژیک را به قیمت‌های جهانی نزدیک کرد. از سوی دیگر کشاورزان نیز می‌توانند بر اساس یک برنامه زمان‌بندی‌شده منابع مالی حاصل از فروش محصولات خود را دریافت کنند و دغدغه‌های زمان دریافت منابع مالی به حداقل می‌رسد. اگرچه ممکن است این طرح ابتدا با چالش‌هایی روبه‌رو شود اما عرضه و قیمت‌گذاری محصولات کشاورزی مانند گندم از یک‌سو به تعمیق بازار بورس کمک خواهد کرد و از سوی دیگر به افزایش شفافیت خرید و فروش و بهبود کیفیت محصولات منجر خواهد شد و در نتیجه به یک بازی برد-برد برای کشاورزان و سیاستمداران تبدیل خواهد شد.