رقیب سرسخت

«جوانان 5 /2 برابر بیش از تلویزیون، ویدئوی آنلاین مشاهده می‌کنند و 67 درصد از نوجوانان و جوانان بین 13 تا 24 سال، مشتریان پروپاقرص یوتیوب (YouTube) هستند.»  اینها جدیدترین یافته‌های کمپانی رسانه‌های دیجیتال Defy Media در آمریکاست. این کمپانی می‌گوید جوانان هنوز هم تلویزیون می‌بینند اما گرایش آنها به یوتیوب، نت‌فلیکس، و سایر منابع اینترنتی پخش آنلاین در حال پیشی‌گرفتن از تلویزیون است. و این زنگ هشداری برای تلویزیون سنتی است چراکه به زودی نسل جوان بدون شبکه‌های تلویزیونی کابلی یا ماهواره‌ای هم می‌تواند زندگی کند. اغلب پاسخگویان این پژوهش می‌گویند که تلویزیون کابلی برایشان هزینه می‌تراشد و شبکه‌های پخش رایگان یا ماهواره‌ای هم دیگر به دردشان نمی‌خورد. تنها 36 درصد از آنها گفته‌اند که هنوز هم به تلویزیون وابسته‌اند. سایرین معتقدند ویدئوهای آنلاین برخلاف تولیدات تلویزیونی که دیگر حرفی برای گفتن ندارد، خستگی‌شان را در می‌کند، استرس‌زداست، آنها را به‌روز نگه می‌دارد، مطالب زیادی به آنها می‌آموزد و البته، مشاهده محتوای سرگرم‌کننده‌اش باعث می‌شود بتوانند راحت‌تر بخوابند! در صدر فهرست محبوب‌ترین‌های این نسل که به نظر می‌رسد دیگر اقبالی به تلویزیون ندارند، یوتیوب قرار گرفته است؛ 67 درصد از جوانان می‌گویند بدون آن «نمی‌توانند زندگی کنند»! نت‌فلیکس و شبکه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک، اینستاگرام، اسنپ‌چت، توئیتر و تامبلر نیز در رده‌های بعدی فهرست محبوب‌ترین‌ها ایستاده‌اند. بی‌دلیل نیست که در سال گذشته میلادی یوتیوب اعلام کرد سرویس پخش برنامه‌های درخواستی تلویزیون کابلی را راه‌اندازی خواهد کرد تا از تلویزیون پیشی بگیرد. این یکی از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین اولویت‌های غول ویدئوی آنلاین در جهان بود که در آستانه بهره‌برداری است. یوتیوب اعلام کرده بود که در این طرح شرکت‌های بزرگ رسانه‌ای مانند NBC یونیورسال، ویاکوم، فاکس قرن 21 و CBS نیز یوتیوب را یاری خواهند داد. به نظر می‌رسد مدیران گوگل -که صاحب یوتیوب است- ضرورت تغییر در شیوه ارائه محتوای تصویری را درک کرده‌اند. آنها می‌گویند می‌خواهند برای طرفداران یوتیوب فرصت‌های بیشتری فراهم کنند تا بتوانند با دیگر بینندگان و نیز با تولیدکنندگان محتوا تعامل داشته باشند. تعامل با محتوا و آفرینندگان اثر، مزیت بی‌بدیلی است که ویدئوهای آنلاین از آن بهره می‌برند و تلویزیون سنتی همچنان از آن محروم است. وال‌استریت ژورنال هم در گزارشی می‌نویسد که میزان مشاهده پلت‌فورم ویدئوی آنلاین ظرف پنج سال گذشته 10 برابر شده است و این رشد کم‌نظیر، مرهون هوش مصنوعی است که می‌تواند ترجیحات و خواسته‌های کاربران را پیش‌بینی کند و با پاسخ دادن به نیازشان، آنها را پای لپ‌تاپ یا وابسته به گوشی‌های هوشمند نگه دارد. تولیدکنندگان ویدئوی آنلاین حالا در سه حوزه با هم رقابت می‌کنند: کاربران جدید، کلیک و زمان مشاهده.

ظهور یک صنعت قدرتمند

مطالعات نشان می‌دهد در چند سال اخیر صنعت ویدئوی آنلاین شاهد رشد انفجاری بوده است. بخش عمده‌ای از این رشد، ناشی از پیشرفت‌های تکنولوژیک و ابداعاتی از سوی پلت‌فورم‌هایی مانند فیس‌بوک و یوتیوب است اما سرمایه‌گذاری هوشمندانه شرکت‌های رسانه‌ای در فرمت‌های نوین پخش ویدئویی را نیز نمی‌توان در این فرآیند نادیده گرفت. پیشران دیگر این صنعت را تولید محتوای سرگرم‌کننده در شبکه‌هایی مانند نت‌فلیکس یا آمازون می‌دانند که در اصل، شیوه‌های جدیدی را برای ارائه برنامه‌های درخواستی تلویزیونی راه‌اندازی کردند. اما بیش از همه، تکنولوژی و هوشمندی مدیران رسانه کمک کرد تا محتوای «بومی» ویدئوی آنلاین که اساساً برای پخش در اینترنت ساخته شده بود شکل و رونق بگیرد. مبدعان این روش به خوبی آگاه بودند که تلویزیون دیگر نمی‌تواند با سازوکارهای سنتی، نیاز مخاطبان را برآورده کند. ابزار قدرتمندی برای سنجش نیازها و خواسته‌های آنان ندارد، خود را با تکنولوژی کمتر سازگار کرده و نمی‌تواند با تنوع دنیای آنلاین رقابت کند. ویدئوهای آنلاین در نقطه مقابل، با محتوای متنوع و جذاب و اغلب کوتاه از طریق آفرینندگانی تولید شد که تلویزیون فرصت کمی برای بهره‌مندی از خلاقیت‌های آنان باقی گذاشته بود. از سوی دیگر گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ها با نمایشگرهای با وضوح بالا مخاطبان را قادر ساختند که در هر کجا و هر زمان محتوای مورد نظر خود را مشاهده کنند. در کنار این همه، دوربین‌های روی موبایل، اپ‌ها و نرم‌افزارهای ساده ادیت فیلم موانع ورود افراد به دنیای خلق محتوای تصویری را از سر راه برداشتند. در جهان، پهنای باند ارزان شد و قیمت دیتای موبایل نیز رو به کاهش گذاشت. شبکه‌های اجتماعی مانند فیس‌بوک و توئیتر یا سایت‌هایی مانند یوتیوب نیز از این نوآوری استقبال کردند و برای گسترش آن کوشیدند. و این‌گونه، در حالی که آمارهای جهانی نشان می‌داد میزان مشاهده تلویزیون در اکثر کشورها رو به کاهش است، مشاهده ویدئوی آنلاین رو به افزایش گذاشت. حالا مشاهده ویدئوهای فیس‌بوک نسبت به سال گذشته 75 درصد افزایش پیدا کرده و مشتریان یوتیوب روزانه یک میلیارد ساعت ویدئو نگاه می‌کنند.

سروصدای این رشد شگفت‌انگیز حتی گوش غول‌های خبری جهان را هم تیز کرده است. پس از حوادث تروریستی پاریس که تعداد بازدید از ویدئوهای آنلاین خبری BBC را از روزانه 10 درصد، به 22 درصد رساند، آنها هم به این نتیجه رسیدند که این پلت‌فورم جدید، ابزار قدرتمندی برای پوشش اخبار فوری و تاثیرگذار است. ابزاری که می‌تواند در پخش خبر نیز گوی سبقت را از تلویزیون برباید.

طالع‌بینی صنعت ویدئوهای آنلاین

تحلیلگران برای آینده صنعت ویدئوی آنلاین سه پیش‌بینی کلیدی دارند:

♦ کمپانی‌ها تمرکز خود را به گوشی‌های موبایل معطوف خواهند کرد: سال گذشته میلادی مدیرعامل یوتیوب اعلام کرد شرکت او قصد دارد روی سه حوزه کار کند: موبایل، موبایل، و موبایل! و این سیاست برای شرکتی که به گوگل تعلق دارد کاملاً منطقی به نظر می‌رسد چراکه 50 درصد از ترافیک گوگل ناشی از پلت‌فورم موبایل است. اگر این واقعیت را با افزایش چشمگیر کاربران یوتیوب همراه کنیم درمی‌یابیم که تمرکز روی دسترسی به موبایل برای تولیدکنندگان ویدئوی آنلاین تصمیم بسیار درستی است. به نظر می‌رسد در آینده نزدیک هر کسب‌وکاری در حوزه تولید و پخش ویدئوی آنلاین که می‌خواهد در این بازار باقی بماند، باید بخش اعظم تلاش خود را صرف محتوای دوستدار موبایل کند.

♦ صنعت تلویزیون ناگزیر خود را با دنیای دیجیتال تطبیق خواهد داد. بسیاری از شبکه‌های تلویزیونی در رقابت با ویدئوی آنلاین دست به دامان تکنولوژی‌های دیجیتال شده‌اند. در دو سال گذشته کانال‌های معروفی مانند NBC پخش سریال‌های تلویزیونی درخواستی را روی وب‌سایت یا اپ‌های خود آغاز کرده‌اند. CBS و HBO نیز در دنیای آنلاین سرویس‌های اشتراک خود را راه‌اندازی کرده‌اند. اما سرعت گسترش ویدئوهای آنلاین به قدری است که تلویزیون را شوک‌زده کرده است. البته نمی‌توان گفت در سراسر دنیا تلویزیون‌ها همان کاری را خواهند کرد که غول‌های تلویزیونی آمریکا کرده‌اند. اما بی‌تردید مدیران تلویزیون ناچار خواهند شد در سال‌های پیش‌رو تمرکز و توجه خود را بیشتر به پخش آنلاین معطوف کنند.

♦ شبکه‌های پخش ویدئوی آنلاین روزبه‌روز تخصصی‌تر خواهند شد. پیش‌بینی می‌شود ویدئوی آنلاین با چنان سرعتی رشد خواهد کرد که حتی دنیای وب هم نمی‌تواند با آن همگامی کند. بسیاری از شبکه‌های خبری یا سرگرمی در جهان، تولید ویدئوی آنلاین را آغاز کرده و گسترش داده‌اند. هزاران تولیدکننده، میلیون‌ها محتوای تصویری تولید می‌کنند و می‌خواهند در دنیای آنلاین به اشتراک بگذارند. حتی کمپانی بزرگی مانند والت دیزنی نتوانسته است همه تولیداتش را زیر یک سقف جمع کند. به همین دلیل تولیدات ویدئویی آنلاین انشعاب‌های متعدد پیدا کرده و شبکه‌ها نیز می‌روند تا در پخش این محتوا تخصصی عمل کنند: بازی‌ها، سبک زندگی، خانواده و سرگرمی تنها بخشی از این انشعاب‌ها هستند. گرچه هنوز پیش‌بینی متقنی وجود ندارد که نشان دهد تلویزیون در آینده نزدیک میدان رقابت را به ویدئوی آنلاین واگذار می‌کند اما، بی‌تردید زنگ‌ها برای این رسانه به صدا درآمده است. در دنیایی که هر فرد می‌تواند میلیون‌ها محتوای تصویری را در گوشی موبایل خود حمل کند و مهم‌تر از آن، در هر لحظه هرچه می‌خواهد و ترجیح می‌دهد ببیند یا به اشتراک بگذارد، شاید دیگر جایی برای تلویزیون‌های قدیمی با محتوای یکنواخت و دستگاه‌های پخش عظیم‌الجثه باقی نماند.