حرکت دولت بر ریل واقع‌بینی

حسن روحانی و هیات دولت تدبیر و امید نزدیک به یک سال است که در ساختمان پاستور سکونت کرده‌اند. گذر از تمامی حواشی‌ای که در این یک سال بر دولت و مخالفان و موافقان آن گذشت غیرقابل انکار است که در طول یک سال گذشته آرامش به کشور بازگشت و حرکت قطار قوه مجریه بر مبنای عقلانیت قرار گرفت. بدون شک در آسیب‌شناسی کار هر دولتی انتقاداتی روا داشته می‌شود که بی‌شک دولت حسن روحانی نیز در جزییات از این نقدها مبری نیست، اما مساله‌ای که قطع به یقین می‌توان بر آن تاکید داشت نمره قابل ‌قبولی است که رئیس‌جمهور و مردانش در طول یک سال گذشته گرفته‌اند. سالگرد سکونت حسن روحانی و هیات دولت یازدهم در ساختمان پاستور همچنین بهانه‌ای است برای مرور وعده‌هایی که حسن روحانی در زمان تبلیغات انتخابات ریاست‌جمهوری داشت و پاسخ به این سوال که وعده‌ها تا چه اندازه واقعی و به چه میزان محقق شده است.

توافقنامه ژنو؛ امتیاز مثبت یا نقطه منفی

حسن روحانی در زمان انتخابات ریاست‌جمهوری در خصوص پرونده هسته‌ای ایران انتقاداتی را مبنی بر مدیریت نادرست تیم مذاکره‌کننده قبلی داشت. فارغ از اینکه تا چه اندازه ارزیابی ایشان در خصوص کار تیم مذاکره‌کننده قبلی صحیح بود، اما به حقیقت کار پرونده هسته‌ای در طول یک سال گذشته از فضای امنیتی سابق خارج شد و در مسیر امور قانونی قرار گرفت که این مساله بدون شک مرهون رهنمودهای مقام معظم رهبری و تسلط و تبحر شخص رئیس‌جمهور و تیم مذاکره‌کننده تحت سرپرستی دکتر محمدجواد ظریف است.

با تمامی انتقادها و دلواپسی‌هایی که در خصوص توافق ژنو مطرح می‌شود، نگارنده بر این نظر تاکید دارد که حرکت و پیشبرد برنامه و پرونده هسته‌ای در مذاکرات با 1+5‌-خواه در چارچوب توافق ژنو و خواه خارج از بحث هر موافقتنامه و توافقنامه‌ای- با توجه به نظارت شورای عالی امنیت ملی بر مذاکره‌کننده و استحضار رهبر انقلاب بر جزییات، نقطه‌ای برای نگرانی باقی نمی‌گذارد.

از این حیث همان‌طور که رئیس‌جمهور در زمان وعده‌های انتخاباتی خود وعده داده بود، پرونده هسته‌ای در جریان قانونی و حقوقی قرار گرفت. تاکید رهبر انقلاب مبنی بر اینکه بچه‌های تیم مذاکره‌کننده فرزندان انقلاب هستند و باید از آنها حمایت کرد نیز به خودی خود گویای تحقق وعده‌های دولت تدبیر و امید در خصوص پرونده هسته‌ای و مدیریت بر آن است.

گذشته از این مساله دکتر روحانی در ایام انتخابات از نگاه دنیا و فضای کدورت ایران با دیگر کشورها یاد کرد که البته به نظر می‌رسد در یک سال گذشته این فضا به شدت تلطیف شده است. بدون شک تا تحقق کامل وعده‌های حسن روحانی و دولتمردانش در زمینه سیاست خارجی فاکتورهای زیادی باقی مانده است اما برای یک سال حرکت زمین بر مدار خورشید، وعده‌ها محقق شده است.

بدون شک وعده‌های رئیس‌جمهور‌-اگر به برخی بازه‌های زمانی که ایشان تعیین می‌کردند، توجه خاصی نداشته باشیم- در عرصه سیاست خارجی وعده‌هایی قابل تحقق بود که بر‌خاسته از تجربه کار قابل‌قبول ایشان در شورای عالی امنیت ملی بود. نگاهی به حضور روحانی در سازمان ملل به خودی خود نشان می‌دهد که از ابتدای کار دولت وعده‌های آنها در فضای بین‌المللی محقق شده است. شرایطی که دکتر حسن روحانی در نخستین ماه‌های کار خود به خصوص در اجلاس داووس و سازمان ملل ایجاد کرد، صهیونیست‌ها را به انزوا کشاند و تا جایی بعد از این اجلاس تحت فشارهای روانی قرار گرفتند که نتانیاهو اظهار نظر در مورد رئیس‌جمهور ایران را ممنوع می‌کند.

آرامش بازار ارز؛ آن اندازه که می‌توانستیم!

بازگرداندن آرامش به بازار ارز در زمان تبلیغات انتخابات از دیگر وعده‌هایی بود که مطرح شد که البته این وعده در قالب یک برنامه بلندمدت مبنی بر توسعه اقتصادی طرح شد. بر اساس آنچه پیش از این حسن روحانی -رئیس‌جمهور دوره یازدهم- اعلام کرده بود توسعه اقتصادی مهم‌ترین برنامه بلندمدت دولت وی است اما با توجه به شرایط موجود، اصلی‌ترین هدف اقتصادی او طی دوره 139۶-۱۳۹۲ «بهبود معیشت مردم» خواهد بود.

نرخ ارز که در نخستین روزهای فعالیت دولت حسن روحانی با جو روانی حاکم بر اقتصاد کشور به سرعت کاهش یافت، پس از مدتی به ثبات رسید و تغییر و نوسان زیادی در نرخ‌ها ایجاد نشد. البته دولت جدید سعی بر آن داشت قیمت دلار را به عنوان ارز اصلی حدود همان سه هزار تومان زمان تحویل دولت نگه دارد که متاسفانه به خوبی این مساله محقق نشد.

نکته دیگری که در خصوص وعده‌های اقتصادی دولت تدبیر و امید قابل تامل است بحث یارانه نقدی بود که دولت تصمیم جدی برای ساماندهی توزیع یارانه نقدی داشت. هدفمندی یارانه‌ها از ابتدا برای این بود که عدالت به وجود بیاید و فرصت لازم به تولید داده شود اما پرداخت وجه نقد به مردم باعث شده تا آنها قدرت خرید نداشته باشند، یعنی این رقم جبران تورم را نکرد و با اینکه ماهانه 45 هزار تومان به مردم دادیم اما مردم بیشتر از آن را باید بپردازند.

البته در زمان ارائه لایحه بودجه سال 93 به مجلس بحق دولت در خصوص اجرای هدفمندی یارانه‌ها دست تعامل به سمت مجلس دراز کرد و فضای اجرای تبلیغاتی هدفمندی که متاسفانه در دولت قبل به شدت حکمفرما بود، جایی در رفتارها و سیاست‌های دولت حسن روحانی نداشت اما متاسفانه هنوز این وعده آقای رئیس‌جمهور در خصوص ساماندهی توزیع یارانه نقدی محقق نشده است. نباید از یاد برد که مجلس نیز در این راستا وظایفی دارد که باید برای انجام آن با دولت همراهی کند.

مساله بیکاری نیز کماکان پابرجاست و با وجود تاکید رئیس‌جمهور بر حل این مشکل هنوز تاثیر قابل ‌توجهی در خصوص تغییر نرخ بیکاری به خصوص وضعیت اشتغال در شهرستان‌ها دیده نشده است. کماکان بیکاری در شهرستان‌های حتی بزرگ بیداد می‌کند و چشم مردم به تحقق وعده ایجاد اشتغال و ریشه‌کن کردن بیکاری رئیس‌جمهور است.

بیکاری تنها مشکل اقتصادی نیست بلکه باعث مشکلات روانی و فساد اخلاقی نیز می‌شود، از این رو اشتغال نیروی انسانی نه‌تنها یک هدف اساسی در اقتصاد بلکه یک ضرورت پراهمیت در عرصه‌های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی است.

مبارزه با فساد اقتصادی؛ دولت زیر ذره‌بین مردم و مجلس

در راستای ایجاد عدالت اقتصادی معتقدم نباید از یاد برد که تنها زمانی می‌توان به این هدف دست یافت که هر چیزی در جای خودش قرار بگیرد که اولین مساله در این زمینه تولید است تا بتوانیم تولید را در جایگاه خودش قرار بدهیم، چرا که در شرایط امروز به جای اینکه تولید داخلی را بیشتر کنیم به واردات روی آورده‌ایم و این بزرگ‌ترین بی‌عدالتی است. رئیس‌جمهور منتخب مردم در زمان تبلیغات انتخاباتی خود تاکید کرده بود عدالت اقتصادی این است که در شرایط فشار دشمن بتوانیم به تولید کمک کنیم، فضا را بهبود ببخشیم و تولید داخلی را بیشتر کنیم و از واردات کم کنیم.

طی یک سال اخیر چشم‌انداز کلی وعده‌های دکتر روحانی در آستانه تحقق قرار گرفته است. نباید از یاد برد که تحقق وعده‌های یک دولت تنها در اختیار آن دولت نیست بلکه نیازمند همراهی و همگامی همه قواست. تصور بس اشتباهی است که زمین خوردن دولت اعتدال‌گرای حسن روحانی را پیروزی جناح رقیب بدانیم. تنش‌ها در هشت سال گذشته راه را بر این تصور بسته است.

به نظر می‌رسد وعده‌های دکتر روحانی در مسیر تحقق است و ایشان جز در معدود مواردی به خصوص در باب تعیین زمان قطعی برای تحقق اهداف در راستای عملی کردن وعده‌های خود گام برداشته‌اند. در این بین ایجاد فضای تعاملی بین مجلس و دولت خود وعده‌ای بود که با همت هر دو قوه محقق شد.

حسن روحانی و مردانش یک‌چهارم از مسیری را که باید بپیمایند، پشت سر گذاشته‌اند. فارغ از برخی حواشی که بود و ‌ای کاش نبود، مسیر حرکت کلی دولت مورد تایید رهبر انقلاب است و این خود گویای بسیاری از حرف‌هاست.

تحقق وعده‌های ایشان در سه سال آتی امکان ارزیابی کلی را فراهم می‌کند. نباید از یاد برد که وعده‌هایی که بعضاً در زمان انتخابات مطرح می‌شود در فضا و جو خاص آن روزهاست و تا اندازه‌ای قابل درک است که درصد بسیار کمی از آن تحت تاثیر فضای روزهای برگزاری انتخابات باشد، اما نباید از یاد برد که دولت محبوب و مردمی باید در زمان کار خود نیز از دادن وعده غیر قابل تحقق بپرهیزد. نگاه به کارنامه هشت سال گذشته کشور در این خصوص روشنگر کار و راه دولت جدید خواهد بود.