تاریخ انتشار:
مروری بر روند روابط تجاری ایران و سوریه
چرا سوریه از نظر اقتصادی مهم است؟
آغاز جنگ داخلی در سوریه و گسترده شدن آن به بخش عمده‌ای از مناطق سرزمینی این کشور باعثشد مبادلات دو کشور در سال ۱۳۹۳ تا حوالی ۱۰۰ میلیون دلار نیز کاهش یابد. هرچند در سال گذشته، مبادلات تجاری ایران و سوریه اندکی بهبود را به ثبت رساند و تا ۱۵۷ میلیون دلار رسید، اما هنوز تا دستیابی به رکورد سال ۱۳۸۹ فاصله زیادی باقی مانده است.
سوریه یکی از 40 کشوری است که بر اساس رده‌بندی سازمان توسعه تجارت، در «اولویت اول در بازار هدف» تجارت ایران قرار گرفته است.
در سال 1389 (قبل از آغاز جنگ داخلی در این کشور) میزان مبادلات تجاری ایران و سوریه به رکورد 545 میلیون دلار رسید که نزدیک به 516 میلیون دلار آن صادرات ایران به این کشور و 29 میلیون دلار باقیمانده صادرات سوریه به کشورمان بود. با این حال، آغاز جنگ داخلی در سوریه و گسترده شدن آن به بخش عمده‌ای از مناطق سرزمینی این کشور باعث شد مبادلات دو کشور در سال 1393 تا حوالی 100 میلیون دلار نیز کاهش یابد. هرچند در سال گذشته، مبادلات تجاری ایران و سوریه اندکی بهبود را به ثبت رساند و تا 157 میلیون دلار رسید، اما هنوز تا دستیابی به رکورد سال 1389 فاصله زیادی باقی مانده است (جدول شماره 1).
هرچند سهم سوریه از تجارت ایران رقم کوچکی است، ایران همواره جزو شرکای اصلی تجاری سوریه بوده است. بر اساس آخرین اطلاعات سازمان توسعه تجارت (به‌روز شده در آبان 1395)، ایران پس از عربستان سعودی (با سهم 8 /22درصدی) و امارات (با سهم 2 /11درصدی) سومین صادرکننده عمده کالا به سوریه است و 3 /8 درصد از بازار واردات این کشور را در اختیار دارد. اقلام عمده صادراتی ایران به سوریه شامل روغن‌های سبک، آرد گندم، مکمل‌های دارویی، سایر هادی‌های برقی، شیر خشک صنعتی به شکل پودر، مخمرهای فعال، اوره، بوتان، پروپان، شیرآلات بهداشتی و آنتی‌سرم‌ها می‌شود. اقلام عمده وارداتی ایران از سوریه نیز شامل روغن زیتون، فسفات، زیتون، نخ، قراضه و ضایعات باتری، اسیدهای چرب، پلی اور‌تان‌ها، پارچه، مصنوعات پلاستیکی و ورقه‌های داغ‌زنی است.
به طور کلی، عمده‌ترین محصولات صادراتی سوریه (به سایر کشورهای جهان) شامل نفت و فرآورده‌های نفتی، مواد معدنی، محصولات پتروشیمی، میوه و سبزیجات، فیبرهای کتان، منسوجات، لباس، گوشت و حیوانات زنده و گندم است که بخش مهمی از آن به دلیل مشابهت با محصولات تولیدی ایران، سهمی از تجارت با ایران ندارد. عمده‌ترین محصولات وارداتی سوریه از دیگر کشورهای جهان هم ماشین‌آلات، تجهیزات حمل‌ونقل، محصولات فلزی، مواد شیمیایی و محصولات آن، پلاستیک و کاغذ هستند.
شش سال وقفه در همکاری‌های 20ساله
سابقه رسمی همکاری‌های اقتصادی دوجانبه ایران و سوریه به اردیبهشت‌ماه 1375 برمی‌گردد که نخستین اجلاس کمیسیون مشترک دو کشور در دمشق برگزار شد. طی 14 سال پس از آن نیز در مجموع 13 اجلاس کمیسیون مشترک میان ایران و سوریه برگزار شد، اما از اسفند 1389 به بعد، همزمان با آغاز جنگ داخلی در سوریه، برگزاری نشست‌های کمیسیون مشترک نیز متوقف شد.
مهم‌ترین اسناد امضا شده میان ایران و سوریه عبارتند از:
1- موافقتنامه حمایت و تشویق سرمایه‌گذاری
2- موافقتنامه اجتناب از اخذ مالیات مضاعف
3- موافقتنامه همکاری‌های نمایشگاهی
4- موافقتنامه ترجیحات تجاری
5- موافقتنامه گمرکی
6- موافقتنامه بازرگانی
7- موافقتنامه حمل‌ونقل (جاده‌ای، هوایی، ریلی، دریایی)
8- یادداشت تفاهم در زمینه استاندارد و حفظ کیفیت
9- یادداشت تفاهم در زمینه گردشگری
10- موافقتنامه تاسیس شورای مشترک بازرگانی ایران و سوریه
11- موافقتنامه تجارت آزاد.
بر اساس برنامه تجاری ایران، بخش عمده‌ای از برنامه‌های همکاری مشترک دو کشور به بهبود اوضاع امنیتی در سوریه منوط شده است. سازمان توسعه تجارت مهم‌ترین برنامه‌های آتی خود برای همکاری دوجانبه با سوریه را این‌گونه معرفی کرده است:
1- ایجاد پایگاه‌های اطلاع‌رسانی برای ارائه خدمات صادراتی
2- برگزاری همایش فرصت‌های سرمایه‌گذاری تجاری (در صورت بهبود اوضاع سیاسی- امنیتی آن کشور)
3- گسترش صادرات خدمات فنی و مهندسی (در صورت بهبود اوضاع سیاسی-امنیتی آن کشور)
4- اعزام هیات‌های تجاری (در صورت بهبود اوضاع سیاسی-امنیتی آن کشور).
دیدگاه تان را بنویسید