دشنه بر جان برجام

  صدف صمیمی: «تعداد تندروهای مخالف برجام به اندازه یک فولکس‌واگن است.» این جمله را منصور حقیقت‌پور، یکی از نمایندگان سابق مجلس در گفت‌وگو با رسانه‌ای مطرح کرده بود. اما حقیقت آن است که برجام همواره دشمنان سرسختی داشته است. مخالفان انعقاد و اجرای این توافق‌نامه به دو گروه داخلی و خارجی تقسیم می‌شوند. از یک‌سو ذی‌نفعان وضع موجود در داخل کشور و از سوی دیگر مخالفانش در صحنه بین‌الملل تلاش کردند تا برجام جان نگیرد. زمانی هم که برجام منعقد شد تلاش کردند تا دشنه‌ای بر جان آن بکشند.

در ایران دو گروه، مخالف جدی برجام بودند. یکی آنهایی که برجام را در تضاد با آرمان‌های انقلابی، منافع ملی و خطوط قرمز تعیین‌شده از سوی رهبر انقلاب می‌دیدند و دیگری آنهایی که برجام راه کسب منفعتشان در دوران تحریم را از بین می‌برد؛ همان‌هایی که حسن روحانی از آنان به عنوان کاسبان تحریم یاد می‌کرد. همچنین باید گفت تقریباً هیچ ‌کشوری در منطقه نیست که خواهان برجام باشند. از روسیه تا کشورهای همسایه، حتی کشور چین (که با توجه به ممنوعیت ایران در مبادلات تجاری با سایر کشورها، امتیاز تجاری-اقتصادی بیشتری از ایران می‌گیرد). هیچ کدام از این کشورها از رفع تحریم و عادی شدن روابط جهانی با ایران بهره‌ای نخواهند برد. به همین علت است که یا مستقیماً در رفع حصر علیه ایران سنگ‌اندازی کردند، یا در بهترین حالت استقبال زیادی از آن نکردند. برخی از کارشناسان مسائل سیاست خارجی اسرائیل را دشمن رده اول برجام می‌دانند. این رژیم که از ابتدای انقلاب در تلاش بود تا ارتباط مناسب و موثر ایران با کشورهای دنیا به‌ویژه غرب را محدود کند؛ بارها با تمام توان در جریان مذاکرات ایران و غرب تلاش کرد برنامه هسته‌ای ایران را متوقف کند. مخالفان آمریکایی برجام می‌دانند که صهیونیست‌ها همواره مخالف اتمی شدن ایران هستند و در مخالفت‌ورزی با آن همراهی می‌کنند. روسیه را مخالف دیگر برجام می‌دانند. بعضی‌ها می‌گویند هرگونه تنش‌زدایی ایران با غرب مطلوبش نیست. این در حالی است که این کشور یکی از اعضای اصلی مذاکرات است و نماینده‌اش در مذاکرات یک سال اخیر به نوعی سخنگو برای اطلاع‌رسانی جلسات بدل شده بود. کشورهای عربی ایران را رقیبِ هژمون، جدی و قدرت نظامی بزرگ منطقه علیه خود می‌دانند. آنها عقیده دارند رفع تحریم‌ها عملاً موجب ابرقدرتی ایران در منطقه خواهد شد؛ پس در این سال‌ها تلاش کردند تا مسیر برجام را منحرف کنند. در سال‌های اخیر اپوزیسیون جمهوری اسلامی نیز از جمله مخالفان سرسخت عقد برجام و اجرایی شدن این توافق‌نامه بودند. آنها برجام را راه نفس نظام می‌دانند و همانند ترامپ و اطرافیانش چون پمپئو عقیده دارند تحریم‌های بین‌المللی به‌ویژه تحریم‌های ایالات متحده آمریکا باعث می‌شود جمهوری اسلامی در اداره کشو ناتوان شود و در این شرایط اپوزیسیون جایگزین این نظام می‌شود.