جنگ تجاری

مدت زیادی طول نکشید تا تهدیدها آثار خود را نشان دهند. دونالد ترامپ حتی قبل از رفتن به کاخ سفید اولین تیرهای جنگ تجاری جدید را شلیک کرد. رئیس‌جمهور منتخب آمریکا در 25 نوامبر در یک پست رسانه‌های اجتماعی اعلام کرد که یک تعرفه اضافه 10درصدی برای کالاهای چینی در نظر خواهد گرفت. اما تکانه اصلی به خبر اعمال تعرفه 25درصدی برای کانادا و مکزیک به‌محض استقرار در کاخ سفید مربوط می‌شد. او با عصبانیت گفت که این تعرفه‌ها تا زمانی باقی می‌مانند که هر دو کشور جریان انتقال مواد مخدر و مهاجران غیرقانونی از مرزها را متوقف کنند.  چنین تعرفه‌هایی در صورت اجرا بیش از هرکس به مصرف‌کنندگان آمریکایی ضربه می‌زند. زنجیره عرضه آمریکای شمالی درهم‌تنیدگی زیادی دارد. سال گذشته حدود یک تریلیون دلار کالا از مرزهای شمالی و جنوبی ایالات‌متحده عبور کرد. این دو همسایه نیمی از میوه و سبزیجات مصرفی آمریکا را تامین می‌کنند. نیمی از وانت‌هایی که جنرال‌موتورز و استلانتیس (Stellantis) در ایالات‌متحده به فروش می‌رسانند ساخت کانادا یا مکزیک هستند. به همین دلیل پس از صدور اعلامیه دونالد ترامپ قیمت سهام شرکت‌های کانادایی و مکزیکی به ترتیب 9 و 5 درصد کاهش یافت. بنا به پیش‌بینی بانک گلدمن‌ساکس تعرفه‌ها بهای هسته (به استثنای بهای مواد غذایی و سوخت) مصرف‌کننده را تا 9 /0 درصد بالا می‌برند. هیچ‌کس نمی‌داند آقای ترامپ تا چه اندازه تعرفه‌ها را به عنوان ابزاری در مذاکرات می‌بیند یا تا چه اندازه می‌خواهد از تجارت دور شود. بنابراین همگان وسوسه می‌شوند برای آرامش‌خاطر به خود چنین القا کنند که تهدید تعرفه‌ها فقط یک حرکت نمایشی برای گرفتن دست بالاست. ترامپ به گفته خودش «مکالمه شگفت‌آوری» با کلودیا شینبام رئیس‌جمهور مکزیک داشت. او در سال 2019 مکزیک را به اعمال تعرفه 25درصدی بر تمام کالاهایش تهدید کرده بود اما پس از آنکه دو کشور به یک معاهده مرزی دست یافتند آن تهدیدها برداشته شد. هیات وزیران هم در دور اول ریاست‌جمهوری مرتباً غریزه حمایت‌گرایی او را آرام می‌کردند. بازار سهام هم همین نقش را ایفا کرد، به‌ویژه پس از آنکه ترامپ موافقت افکار عمومی را به چشم دید. این‌بار هم آقای ترامپ می‌تواند هیجان مرکانتیلیستی خودش را مهار کند. به نظر می‌رسد او در انتخاب تیم سیاست اقتصادی‌اش حساسیت و دقت زیادی به خرج می‌دهد تا از هرگونه خرابکاری و مانع‌تراشی در دوران پس از انتخابات جلوگیری کند. اسکات بسنت (Bessent) مدیر یک صندوق تامین و نامزد وزارت خزانه‌داری به همراه هوارد لوتنیک (Lutnick) متخصص امور مالی و منتخب ترامپ برای وزارت بازرگانی گفته‌اند که تعرفه‌ها فقط ابزار مذاکره‌اند. در مقابل، برخی از اعضای حلقه داخلی ترامپ از جنبه ایدئولوژیک با تجارت مخالف‌اند. نگرانی دیگر قوه مجریه به تورم ناشی از تعرفه‌ها مربوط می‌شود. تجربه مردم آمریکا از بالاترین نرخ تورم در 40 سال اخیر سرنوشت کاملا هریس را در انتخابات به شکست کشاند. شاید آقای ترامپ نخواهد به عنوان معمار تورم شناخته شود. تورمی که قیمت همه چیز از آووکادوهای میز صبحانه تا جدیدترین خودروها را بالا می‌برد.  اما مشکل آنجاست که شما نمی‌توانید بر روی هیچ‌کدام از این احتمالات حساب کنید. ممکن است آقای ترامپ باز هم با استفاده از تعرفه‌های شدیدتر و گسترده‌تر برای بازمهندسی نظام تجارت جهانی تلاش کند. آقایان بسنت و لوتنیک در تیم اقتصادی به جیمسون گریر (Jamieson Greer) می‌پیوندند که در جایگاه نماینده تجاری جدید موضعی تندروانه دارد. با وجود اهرم‌هایی که در دور اول آقای ترامپ را مهار می‌کردند او باز هم توانست تعرفه‌هایی را علیه چین و اروپا به اجرا گذارد.  علاوه بر این، اگر آقای ترامپ مرتباً از تهدید تعرفه‌ها برای وادار کردن کشورها به پذیرش خواسته‌هایش استفاده کند ممکن است کشورها به‌شدت خشمگین و از کنترل خارج شوند. مکزیک هشدار داد که به اقدام تلافی‌جویانه روی می‌آورد. همچنین هرچه تهدید تعرفه‌ها بیشتر تکرار شود خطر محاسبات غلط بالاتر می‌رود. و اگر تعرفه‌ها هیچ‌گاه اجرا نشوند قدرت خود را از دست خواهند داد. در نهایت، احتمالاً آقای ترامپ مجبور خواهد شد ثابت کند مردی است که به وعده‌هایش عمل می‌کند.

جهان زیبا

به مدت چند دهه منافع و مزایای تجارت جهانی آنقدر مورد پذیرش همگانی قرار گرفته بود که تعرفه‌های تلافی‌جویانه فقط در مناقشات تجاری به کار می‌رفتند. این روزها تجارت آزاد متاسفانه طرفداران بسیار اندکی دارد و از تعرفه‌ها نیز خواهی‌نخواهی استفاده می‌شود. حتی اگر آقای ترامپ قصد داشته باشد از تعرفه‌ها فقط به عنوان یک تاکتیک مذاکراتی استفاده کند سایه ترس از اینکه مزایای حاصل از تجارت به سادگی از دست بروند همواره بر سر اقتصاد جهانی خواهد ماند.