هزینه بهشت

در حالی که دمای هوای تابستانی به 35 درجه می‌رسد بسیاری از ساکنان وین به استخرهای پشت‌بام‌ها پناه می‌برند. ساکنان آسپرن، یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های مسکونی اروپا، می‌توانند در یک دریاچه مصنوعی غوطه‌ور شوند یا حتی کایاک سوار شوند. این ویژگی بسیاری از پروژه‌های سبک وین به‌شمار می‌رود: تفریح آبی برای همگان، نه تعدادی اندک.  حدود 60 درصد از جمعیت دومیلیونی وین در خانه‌های اجتماعی زندگی می‌کنند. شهرداری حداقل اجاره را برای این خانه‌ها در نظر می‌گیرد. آپارتمان‌ها اغلب کوچک‌اند اما امکانات فراوانی از قبیل کودکستان، خشکشویی و استخر دارند. اجاره ماهانه یک واحد دوخوابه 80متری دارای باغچه 900 یورو در ماه است. وین یکی از بهترین شهرهای جهان برای زندگی کردن است و وقتی مردم پول کمتری برای مسکن می‌پردازند پول بیشتری برای زندگی بهتر دارند. فقط 44 درصد از شهروندان وین بیش از یک‌چهارم درآمدشان را به هزینه‌ مسکن (و انرژی) اختصاص می‌دهند. این نسبت در لندن 86 و در پاریس 67 درصد است. مستاجران می‌توانند با اجاره نسبتاً ثابت یک واحد را برای کل عمرشان نگه دارند. این الگوی مسکن یادگار عصر «وین سرخ» است؛ دورانی پس از جنگ جهانی اول که در آن شورای سوسیالیست شهر ساخت مجتمع‌های پرولتاریایی از قبیل مجتمع کارل مارکس‌هاف را آغاز کرد. الگوی وین به تازگی توجه دیگر کشورهای خارجی را به خود جلب کرده است. تعداد زیادی از برنامه‌ریزان شهری آمریکایی با مشاهده بی‌خانمان‌ها و اجاره‌بهای سنگین در کشورشان به وین آمده‌اند تا بررسی کنند آیا می‌توان از این الگو در شهرهایی مانند سن‌دیه‌گو بهره برد. نشریه نیویورک‌تایمز وین را آرمانشهر مستاجران می‌نامد.  همه اینها بستگی به آن دارد که چه کسی مستاجر باشد. درست است که جوانان امکان می‌یابند در اوایل دهه زندگی مستقل شوند اما حتی شهروندان وین هم اذعان دارند که الگویشان برای یک شهر پیشرفته دارای رشد سریع مناسب نیست. مسکن اجتماعی وین که در اصل برای اسکان محرومان ساخته شده است اکنون بیشتر به افراد مرفه خدمت‌رسانی می‌کند.  شورای شهر مستقیماً مالکیت و مدیریت 220 هزار آپارتمان از جمله مجتمع قدیمی کارل مارکس‌هاف را در دست دارد اما اکثر اقدامات آن 58 مجتمع مسکونی با انتفاع محدود را پوشش می‌دهند که در مجموع 20 درصد از کل خانه‌های شهر را تشکیل داده‌اند. مالیات ملی یک‌درصدی مسکن که به‌طور مساوی بین کارفرمایان و کارمندان تقسیم می‌شود به این طرح اختصاص می‌یابد و شورای شهر از طریق واگذاری زمین با قیمت بسیار پایین هزینه طرح را کاهش می‌دهد.  سقف درآمدی برای امکان دریافت مسکن اجتماعی در وین نسبتاً بالاست و به 57 هزار و 600 یورو (پس از کسر مالیات) برای افراد مجرد و 100 هزار یورو برای زوجی با دو فرزند می‌رسد، بنابراین حدود 80 درصد از جمعیت وین مشمول آن می‌شوند. شورای شهر با افتخار می‌گوید، این طرح فراگیر است و کل طبقه متوسط به مسکن یارانه‌ای دسترسی پیدا می‌کنند اما مقررات به گونه‌ای هستند که این منازل صرفاً به همان طبقه متوسط می‌رسد. در آغاز متقاضیان باید به صف انتظار بپیوندند که گاهی اوقات دو سال یا بیشتر طول می‌کشد. آنها باید شهروند اتحادیه اروپا باشند و به مدت دو سال یک آدرس ثبت‌شده در وین داشته باشند. همچنین آنها باید نشان دهند که درآمد ثابتی دارند. این معیارها باعث می‌شوند مهاجران، تازه‌واردان و افراد فاقد شغل ثابت از شمول طرح خارج شوند. افراد غیرارتشی 34 درصد از جمعیت وین را تشکیل می‌دهند اما نرخ پایداری سکونت آنها پایین است. علاوه بر این، اجاره‌بها تنها هزینه سکونت در مجتمع نیست. مستاجران در صف انتظار باید به ازای هر مترمربع 500 یورو پیش‌پرداخت بپردازند تا هزینه ساخت مجتمع تامین شود. مجتمع‌های هوشمند هزینه کمتری دارند اما واحدهای آن کوچک و اغلب 40متری هستند. شورای شهر می‌گوید که این سیستم جلوی تقاضای بیش از حد را می‌گیرد. منتقدان می‌گویند این کار مهاجران و طبقه فقیر را از طبقه متوسط دور می‌کند. فقط 9 درصد از ساکنان مجتمع‌ها کم‌درآمد هستند. برخی ساکنان کل طول عمرشان در آنجا می‌مانند و شورای شهر نمی‌تواند جلوی مستاجرانی را بگیرد که خود در جای دیگر صاحب آپارتمان هستند و آن را اجاره داده‌اند. 

متاسفانه یک‌چهارم فقیر جمعیت وین مجبور هستند مستاجر منازل بخش خصوصی باشند. در آن بخش اجاره‌بها بدون هیچ دلیلی بالاست. سازندگان بخش خصوصی همانند پیمانکاران شهرداری باید فرآیند سخت دیوان‌سالاری را بگذرانند. آنها عقیده دارند که می‌توان مقررات را کاهش داد، بدون آنکه به ایمنی یا کیفیت ساختمان آسیبی برسد. جمعیت وین هر سال 20 هزار نفر بیشتر می‌شود و مسکن اجتماعی به تنهایی نمی‌تواند پاسخگوی تقاضا باشد. الگوی وین در دهه 1920 بسیار موفق بود اما دیگر مرهم دردها نیست و باید به‌روزرسانی شود.