فناوری و توسعه

طبق محاسبات نشریه اکونومیست در دو دهه قبل پهنای باند بین‌المللی در کل قاره آفریقا کمتر از برزیل بود و این وضعیت تا سال 2023 ادامه داشت. فقدان برق در آفریقا یکی از دلایل عدم برخورداری ساکنان آن از مزایای موعود هوش مصنوعی است. دهه‌هاست که متخصصان خواستار پهنای باند بهتر برای آفریقا هستند و از منافع آن در بهره‌وری و اشتغال نام می‌برند. اما توان اقتصادی بالقوه هوش مصنوعی و توان رایانشی سیری‌ناپذیر آن یک بار دیگر ضرورت سرمایه‌گذاری فوری در زیرساختارهای فیزیکی را برای یک انقلاب دیجیتال جدید برجسته می‌کند. خوشبختانه آفریقا یک الگوی داخلی برای تقلید دارد. پذیرش گسترده تلفن‌های همراه در اوایل دهه 2000 نمونه‌ای خیره‌کننده از آزادسازی اقتصادی به شمار می‌رود. در آن زمان در اکثر نقاط قاره کسب‌وکارها و مصرف‌کنندگان چند سال برای دریافت خط ثابت تلفن انتظار می‌کشیدند. نیجریه، پرجمعیت‌ترین کشور آفریقا فقط 450 هزار خط تلفن در سال 1999 داشت که حدود یک‌سوم آنها کار نمی‌کرد. اما وقتی دولت به شرکت‌های خصوصی تلفن همراه اجازه فعالیت داد آنها به سرعت جای شرکت‌های مخابراتی فشل دولتی را گرفتند. آن رویداد درسی برای توسعه موثر و کم‌هزینه بود. هم‌اکنون آفریقای زیر صحرای کبیر حدود 500 میلیون مشترک تلفن همراه دارد که حدود نیمی از آنها دارندگان تلفن‌های هوشمند مرتبط به اینترنت هستند. خدمات تلفن همراه مستقیماً 170 میلیارد دلار از GDP آفریقا را تامین می‌کنند. از همه مهم‌تر، آنها بهره‌وری همه کس -از کشاورزان خرد تا تاجران بازار- را بالا برده و رشد و درآمد را در کل اقتصاد تقویت کرده‌اند. متاسفانه این جهش چشمگیر نکات منفی نیز دارد. تمرکز بیش از حد بر تلفن همراه موجب شد آفریقا از سرمایه‌گذاری در ارتباطات سریع فیبر نوری عقب بماند. تلفن‌های همراه خدماتی از قبیل پول همراه یا خدمات دولتی مانند هویت دیجیتال را امکان‌پذیر کرده‌اند، اما کاربرد آنها در اقتصاد تا همین حد است، به‌ویژه به این خاطر که اکثر نقاط آفریقا شبکه‌های کم‌سرعت 2G یا 3G دارند. فیبر نوری می‌تواند ترافیک بیشتر و سریع‌تری داشته باشد. امکان تماس‌های ویدئویی بدون قطعی را فراهم می‌کند و تاخیرهای زمانی را در اپلیکیشن‌های واقعیت افزوده (مثلاً در آموزش جراحی) کاهش می‌دهد. همچنین به افراد امکان می‌دهد با روبات‌های گفت‌وگوی هوش مصنوعی و دیگر خدمات آنلاین تعامل داشته باشند. اما کابل‌های اینترنتی بستر دریا در آفریقا اندک هستند. علاوه بر این، بخش بزرگی از پهنای باند اینترنت که به خشکی می‌رسد به خاطر ظرفیت پایین انتقال کابل‌های خشکی هدر می‌رود. از آن بدتر، قاره آفریقا به اندازه کافی مرکز داده ندارد. این مراکز سایت‌های اصلی هستند که رایانش ابری در آنجا اتفاق می‌افتد. تعداد این مراکز در هلند 18 میلیون‌نفری بسیار بیشتر از آفریقای 5 /1 میلیاردنفری است. در نتیجه داده‌ها باید یک سفر رفت‌وبرگشت به نیمه دیگر جهان داشته باشند. سفری که با تاخیری دردناک صورت می‌گیرد. اگر قرار باشد آفریقایی‌ها پویانمایی بیشتری بسازند، پیش‌بینی‌های پیچیده آب‌وهوایی انجام دهند یا الگوهای زبانی بزرگ را با محتوای محلی آموزش دهند باید توان رایانشی بیشتری را به داخل قاره انتقال دهند. دولت‌ها برای حل این مشکل باید از فرآیند رشد تلفن‌ همراه درس بگیرند و تشریفات اداری را کنار بگذارند. بنگاه اینترنت ماهواره‌ای استارلینک می‌تواند شکاف‌ها را پر کند، اما حداقل هفت کشور از جمله آفریقای جنوبی راه آن را بسته‌اند. مالیات‌های سنگین بر دسترسی به داده‌ها هزینه‌ها را برای مصرف‌کنندگان بالا می‌برد و بنگاه‌ها را از سرمایه‌گذاری دلسرد می‌کند. دولت‌ها فقط با کنار رفتن از سر راه می‌توانند کمک بزرگی انجام دهند. موسسه‌های توسعه‌ای هم به نوبه خود می‌توانند کمک بزرگی در تامین مالی این زیرساختارهای حیاتی داشته باشند که مزایای گسترده‌ای برای رشد و اشتغال دارند. انقلاب دیجیتال جدید فرصت‌هایی را برای آفریقا می‌آفریند تا خود را به کشورهای ثروتمند برساند. اما اگر این قاره فاقد زیرساختارهای مناسب باشد باز هم از آنها عقب‌تر می‌ماند.