مادر بانکدار

«راست بروید، کج بروید، بالا بروید، پایین بیایید، دوباره و دوباره تلاش کنید و به این ترتیب در جای مناسب قرار بگیرید» این جمله‌ای است که ماریان لیک در اکتبر 2021 طی یک سخنرانی با موضوع «زنان در صدر» خطاب به مخاطبان خود به زبان آورد.

پس از آنکه در می 2021 ماریان لیک به عنوان یکی از دو مدیرعامل بانک جی‌پی مورگان در نیویورک انتخاب شد و مسئولیت امور مشتریان و جامعه هدف بانک را بر عهده گرفت، شاخص‌های سنجش نوآوری این سازمان تنها در جهت صعودی تغییر کرده‌اند.

 این مهم برای بانکی که به لحاظ دارایی بزرگ‌ترین بانک آمریکاست قابل توجه است. به علاوه واحد تحت مدیریت وی به بیش از 80 میلیون مشتری و حدود شش میلیون کسب‌وکار کوچک در ایالات‌متحده آمریکا خدمات می‌دهد.

لیک در مریلند آمریکا از پدری بریتانیایی و مادری آمریکایی به دنیا آمد. زمانی که تنها دو سال داشت، خانواده به بریتانیا نقل مکان کردند و او قبل از ورود به صنعت بانکداری در بریتانیا، در دانشگاه ریدینگ در رشته فیزیک تحصیل کرد. او یک‌بار گفت اولین امیدش تبدیل شدن به یک ستاره سینما بوده است، در یک سخنرانی در یک شب جوایز به طعنه گفت هنوز یک جاه‌طلب است و این سخنرانی می‌تواند «لحظه پیشرفت» او باشد.

او در سال 2004 با جی پی مورگان به نیویورک رفت و به سرعت مدارج ترقی در این بانک را طی کرد و آقای دیمون را به‌عنوان مقام ناظر این بانک سرمایه‌گذاری تحت تاثیر قرار داد. ماریان لیک در 20 سال گذشته با جی‌پی مورگان بوده و پیش از این از سال 2019 تا 2021 مدیر بخش وام‌های مشتریان بود. قبل‌تر از آن نیز در حد فاصل سال‌های 2013 تا 2019 مدیر مالی ارشد بانک بود و مسئولیت مدیریت فاینانس و کسب‌وکار، سرمایه‌گذاری‌ها و اداره داده‌ها را بر عهده داشت. فعالیت در واحد فاینانس در حدفاصل سال‌های 2009 تا 2012 و واحد سرمایه‌گذاری‌های بانک از سال 2007 تا 2009 و همچنین مدیریت برنامه‌های مربوط به زیرساخت‌های مالی جهانی از سال 2004 تا 2007 کامل‌کننده کارنامه او در این بانک است. البته پیش از اینکه در سال 2004 به آمریکا منتقل شود، در شعبه لندن جی‌پی مورگان کار می‌کرد و در آنجا به عنوان مدیر مالی ارشد فعالیت داشت.

 اولین کاری که ماریان لیک دوران فعالیت حرفه‌ای خود در زمینه بانکی را با آن آغاز کرد حسابداری بود. او پیش از شروع ماجراجویی خود با جی‌پی مورگان سابقه فعالیت به عنوان حسابدار در دفتر لندن و سیدنی PricewaterhouseCoopers را در کارنامه کاری خود داشت. ماریان لیک هرگز در یک دانشگاه سطح اول جهانی درس نخوانده است. فرزند یک زوج انگلیسی-آمریکایی از طبقه کارگر، دختر یک برنامه‌نویس کامپیوتر و یک نماینده فروش بلیت هواپیما، که دارای مدرک کارشناسی فیزیک از دانشگاه ریدینگ انگلستان است. 

او حافظه بسیار خوبی برای به خاطر سپردن اعداد دارد و به‌طور واضحی با سرعت بالا حرف می‌زند و این بیش از هر چیز ناشی از این است که با سرعت بسیار بالا فکر می‌کند. تحلیلگران بانک می‌گویند از اطلاعات زیادی که ماریان لیک در ارائه‌هایش دارد بسیار استفاده می‌کنند و از اینکه آنقدر سرعت دارد که بتواند همه سوالات احتمالی در ذهن سرمایه‌گذاران را پاسخ دهد بسیار خوشحال‌اند. برای مثال پس از آنکه در سال 2015 ریچارد رامسدن، تحلیلگر گلدمن‌ساکس گزارشی در این‌باره منتشر کرد که آیا جی‌پی مورگان باید به علت قوانین جدید اعلام ورشکستگی کند یا نه؟ بلافاصله ماریان لیک با استدلال اندازه بزرگ بانک از بقای آن گفت. زندگی شخصی او همچون مسیر حرفه‌ای کاری‌اش پرچالش و پرماجراست. او در 42سالگی تصمیم گرفت بدون اینکه همسری اختیار کند بچه داشته باشد و از روش‌های قانونی برای این خواسته بهره برد. او پشتیبان بسیاری از زن‌های دیگر بوده و همواره سخنانی الهام‌بخش خطاب به آنان به زبان آورده است و معتقد است زنان دارای سمت‌های ارشد بانکی قادرند هم به تربیت فرزندان خود برسند و هم سمت‌های رده بالای شغلی را بر عهده بگیرند؛ اما این دو ممکن است لزوماً به صورت همزمان انجام نگیرند.

او برای سرمایه‌گذاران و تحلیلگران به‌عنوان فردی بسیار آگاه و دیپلماتیک‌تر از رئیس صریحش شناخته شده است. لیک می‌گوید: «همیشه مراحلی در زندگی وجود دارد که همه چیز شدید یا دشوار می‌شود، چه حجم زیاد کار یا شرایط شخصی. و من قطعاً لحظات سختی را پشت سر گذاشته‌ام. روشی که من با آنها برخورد می‌کنم این است که به خودم بگویم که این هم می‌گذرد و یک روز آن را انجام دهم. به زودی به عقب نگاه می‌کنی و دوباره جنگل را برای درختان می‌بینی.» 

خانم لیک معتقد است زنان می‌توانند در دنیای بدنام مردانه در اتاق هیات‌مدیره موفق شوند. او از اهمیت تنوع در امور مالی صحبت کرده و از مدیران خواسته است که هر هفته نیم‌ساعت با کارکنان زن بااستعداد بنشینند و به آنها مشاوره دهند.

او اولین رئیس امور مالی بود که یک تماس سه‌ماهه با خبرنگاران و تحلیلگران را رهبری کرد و در روز سرمایه‌گذار سال گذشته، رئیس سابق او، گوردون اسمیت، روی صحنه رفت تا به مخاطبان بگوید: امیدوارم همه شما استعدادهای شرکت را ببینید. جیمی دیمون بی‌وقفه بر این موضوع متمرکز است که چگونه ما مدیریت رو به رشد را در تمام سطوح در سراسر شرکت حفظ می‌کنیم.

نزدیکانش می‌گویند که او بسیار ثابت‌قدم است، به اصالت بریتانیایی خود افتخار می‌کند و به اعداد و ارقام وسواس دارد. او دیمون را به بازی‌هایی دعوت می‌کند که در آن او باید اعداد را تا یک نقطه اعشار به خاطر بسپارد و به شوخی می‌گوید چگونه می‌خواهد حرفه‌ای عالی‌رتبه در وال‌استریت را کنار بگذارد تا رویای کودکی‌اش را برای تبدیل شدن به یک ستاره سینما دنبال کند. او از 42سالگی تصمیم گرفت که به تنهایی از طریق یک رحم جایگزین سه فرزند داشته باشد.

«من هرگز نگران بزرگ کردن یک بچه به تنهایی نبودم. من 42ساله هستم، نه 20ساله با چشمان بسته.»

لیک که تندتند حرف می‌زند و در دانشگاه فیزیک خوانده است، در شهر لندن کمتر شناخته‌شده است، اما در صدر صنعت مالی مردانه وال‌استریت، و همچنین مدار مهمانی پرزرق‌وبرق نیویورک قرار دارد.

او با سارا جسیکا پارکر، هنرپیشه، برای باله شهر نیویورک، جایی که این دو زن اعضای هیات‌مدیره هستند، مراسم جشن کراوات سیاه برگزار کرده است. به غیر از باله، او طرفدار افراطی سریال «بازی تاج و تخت» است.

کیت گروسینگ، بانکدار سابق جی پی مورگان، که در دهه 1990 با لیک در لندن کار می‌کرد، می‌گوید از اینکه همکار سابقش در حال نزدیک شدن به یکی از قدرتمندترین مشاغل مدیر اجرایی در لندن است، تعجب نمی‌کند.

خودی‌ها می‌گویند که نزدیک‌ترین دوست لیک در محل کار، پیپژک است، مدیر اجرایی که با او ارتقا پیدا کرد. این زوج بیش از 15 سال است که با هم کار کرده‌اند، هم‌سن هستند -51 سال- و بعد از کار هم با هم وقت می‌گذرانند.

موارد زیادی برای پیوند وجود داشته است. لیک که دو دهه پیش کار خود را با جی پی مورگان در لندن آغاز کرد، در سال 2007، درست قبل از اینکه بحران مالی سیستم بانکی را بلرزاند، به عنوان کنترل‌کننده سرمایه‌گذاری‌های جهانی این بانک انتخاب شد و سپس در سال 2012 پس از رسوایی تجاری 2 /6میلیارددلاری (4 /4 میلیارد پوند) بانک، رئیس امور مالی شد.  زمانی که از او پرسیده شد چرا امور مالی را بر عهده گرفته است، گفت: «من قبل از اینکه کلاهم را روی سرم بگذارم، در مورد تاثیری که این شغل روی زندگی‌ام می‌گذارد و اینکه آیا واقعاً آن را می‌خواهم یا خیر، فکر کردم. 

اما مبارزه با بحران‌های پشت سر هم او را در موقعیت قطبی قرار داد تا روزی جانشین دیمون شود و در سال 2019 به عنوان سرپرست وام‌های مصرف‌کننده ارتقا پیدا کرد. او گفته است که هرگز احساس نکرده است زن بودن یک مزیت یا نقطه ضعف رقابتی است، اما اذعان کرده است که پیشینه او در رده‌های بالای وال‌استریت غیرعادی است.

همیشه مادر

به عنوان یک مادر تنهای عاشق اعداد که با لهجه انگلیسی حرف می‌زند، شباهت‌های اندکی میان ماریان لیک و جیمی دیمون، مدیرعامل همیشگی JPMorgan Chase & Co قبل از لیک که به جسارت، کنایه‌ها و فحاشی‌های گهگاهی شهرت دارد، وجود دارد. با وجود این دیمون معتقد بود که ماریان لیک مدیری با استعداد خارق‌العاده است. دیمون معتقد بود که او تمام ویژگی‌های لازم برای تبدیل شدن به یک مدیر بزرگ را در خود دارد چرا که قادر است به خوبی اطلاعات لازم را از افراد موجود در سازمان استخراج کند و به خوبی استعدادها را از میان 15 هزار نیروی این سازمان شناسایی کرده و رشد دهد. به علاوه دیمون بر توانایی لیک در به چالش کشیدن افراد در زمان‌هایی که نظر مخالفی با او دارند تاکید کرده و این را یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد لیک می‌داند.

دارایی کل ماریان لیک در ماه می 2022 حدود 12 میلیون دلار برآورد شده است. به علاوه او بیش از 103 هزار سهم از JPMorgan Pursue &Co را در اختیار دارد. از همین رو او خود را به عنوان غیرقابل‌اشتباه‌ترین فرد در حوزه پولی و بانکداری در آمریکا می‌داند. او معمولاً درباره زندگی خصوصی خود در اجتماع صحبت نمی‌کند و دائماً به منظور رسیدن به اهداف خود متمرکز است.

در دوران شش‌ساله فعالیت ماریان لیک به عنوان مدیر مالی ارشد JPMorgan در حد فاصل سال‌های 2013 تا 2019 او موفق شد برای همه واحدهای کسب‌وکاری بانک اسناد استراتژی تدوین کند و موضوعات مختلف مربوط به آنها را مدیریت کند. دامنه این موضوعات از آزمون‌های سالانه کارمندان تا کافه‌تریای مخصوص کارکنان بانک را در برمی‌گیرد.

مشارکت ماریان لیک در توسعه کسب‌وکارهای خرده‌فروشی و عمده‌فروشی و آشنایی او با مسائل مربوط به کسب‌وکارهای کوچک و بزرگ او را تبدیل به نیرویی منحصربه‌فرد در این مجموعه کرده بود. او قبل از رسیدن به سمت مدیریت عامل بانک جی‌پی‌مورگان به صراحت طی مصاحبه‌ای که با رویترز داشت، از میل خود برای توسعه توانمندی‌هایش در کار بعدی خود گفت که به نحوی غیرمستقیم پیام آمادگی و انگیزه او برای مدیریت سازمان را به هیات‌مدیره منتقل می‌کرد. هر‌چند در این مصاحبه از پیش‌بینی اینکه ممکن است مدیرعامل بعدی این بانک باشد طفره رفت اما گفت که با هیات‌مدیره صحبت کرده و آنها را از تصمیم خود مبنی بر ابقا در این سازمان برای بلندمدت و حداقل یک دوره 10‌ساله مطلع ساخته است.

ماریان لیک 9 سال قبل از آنکه مدیرعامل جی‌پی مورگان شود در سال 2012 برای سمت مدیر مالی ارشد در این بانک مصاحبه داده بود و همواره توصیه یکی از همکارانش قبل از آن مصاحبه را به یاد می‌آورد که به او گفته بود: «به رئیس بگو چقدر این شغل را می‌خواهی و چقدر حاضری برای آن تلاش کنی؛ اگر به آدم‌ها نگویی که واقعاً کاری را می‌خواهی، شانسی برای گرفتن آن کار نخواهی داشت.» سارا یانگوود که اکنون جای او را به عنوان مدیر مالی ارشد گرفته است در مورد ماریان لیک می‌گوید: «او همواره به دنبال فهمیدن چراهای پشت حرف‌هایی بود که به زبان می‌آورد و این موضوع همچنان تا امروز نیز برقرار است.» 

یکی از توصیه‌های مهم ماریان لیک در باب مدیریت یک سازمان بزرگ این است که «یک سازمان موفق باید به سختی بجنگد تا به دام غرور و خودبزرگ‌بینی و البته بوروکراسی نیفتد». به عبارتی او غرور یک سازمان موفق را در کنار گرفتار شدن آن در بند کاغذبازی‌های بی‌مورد دو عامل سد راه ادامه‌دار شدن موفقیت سازمان توصیف می‌کند.

اخیراً ماریان لیک به عنوان رئیس بخش مشتریان انتخاب شده است، به علاوه او مسئولیت اداره استراتژی بانک در سال‌های اخیر را که به گشودن 650 شعبه جدید در همه ایالت‌های آمریکا منجر شده، بر عهده دارد. این استراتژی در کنار ایده‌های مدیریتی دیگری که لیک در راستای توسعه این سازمان اتخاذ کرده است، جی‌پی مورگان را به بزرگ‌ترین سرویس‌دهنده از نوع خود در سراسر ایالات‌متحده آمریکا تبدیل کرده است.