مهار گرمایش جهانی

تا همین چند سال پیش جهانیان از خود می‌پرسیدند آیا انرژی‌های پاک بدون دست و دلبازی‌های دولتی دوام خواهند آورد؟ اکنون سوال این است که این انرژی‌ها تا کجا پیش خواهند رفت. تعداد اتومبیل‌های برقی از یک میلیون دستگاه در سال 2015 به دو میلیون دستگاه رسید؛ کشورهایی مانند فرانسه و بنگاه‌هایی مانند ولوو به پایان دوران موتورهای درون‌سوز چشم دوخته‌اند. تولید برق سبز نیز در حال سرعت گرفتن است. استان کینگای چین در ماه ژوئن توانست هفت روز متوالی را با انرژی تجدیدپذیر سپری کند و در نیمه اول امسال نیروهای بادی، خورشیدی و آبی 35 درصد از برق آلمان را تولید کردند.

موفقیت‌های بزرگ جاه‌طلبی‌های بیشتر را به همراه دارد. کالیفرنیا قصد دارد تا سال 2030 به هدف 60 درصدی تولید انرژی تجدیدپذیر دست یابد. در سطح جهانی، 176 کشور برنامه‌های انرژی پاک تعریف کرده‌اند. ایالت هاوایی که بیشترین وابستگی به نفت را دارد تلاش می‌کند تا اواسط قرن صد درصد انرژی تجدیدپذیر داشته باشد. 48 کشور فقیر آسیب‌پذیر در برابر تغییرات اقلیمی نیز همین هدف را دنبال می‌کنند. در هفته گذشته، شمار شرکت‌های چندملیتی که متعهد می‌شوند صد درصد عملیاتشان را با انرژی تجدیدپذیر انجام دهند به 100 رسید.

حتی اگر این اهداف محقق نشوند به تحکیم تلاش‌ها منجر خواهند شد و به‌رغم رویدادهای منفی مانند خروج آمریکا از توافق پاریس، حس اطمینانی را در مورد سیاست‌های اقلیمی درازمدت ایجاد می‌کنند. همچنین، در نتیجه اقتصاد مبتنی بر صرفه، هزینه‌های پروژه‌های بادی و خورشیدی کاهش خواهند یافت.

با وجود این تمامی اهداف مفید نیستند. به عنوان مثال می‌توان به هدف صد درصد انرژی پاک اشاره کرد. این هدف به طرز گول‌زننده‌ای حل مشکل تغییرات اقلیمی را آسان نشان می‌دهد. درواقع، اگرچه باد و خورشید می‌توانند در برخی روزها تمام برق مورد نیاز یک کشور را فراهم سازند سهم آنها از کل تولید برق جهانی کمتر از هشت درصد است. علاوه براین، پاکسازی انرژی تنها گوشه‌ای از میدان نبرد است. با وجود اینکه سوخت گاز در گرم‌کردن منازل و آشپزی یکی از منابع اصلی تصاعد گازهای گلخانه‌ای به شمار می‌رود هنوز به تولید گرما از طریق انرژی‌های تجدیدپذیر توجهی نمی‌شود. سیاست‌های حمل و نقل نیز آشفته‌اند. شاید خودروسازان بتوانند ظرف یک دهه به هدف فروش سالانه 100 میلیون اتومبیل برقی برسند اما حمل و نقل جاده‌ای، دریایی و هوایی با استفاده از برق باتری‌ها در حد یک رویا باقی خواهد ماند. گروهی از دانشگاهیان مشهور آمریکایی به‌تازگی ادعای اتکای آمریکا به نیروهای بادی، خورشیدی و آبی را زیر سوال برده‌اند.

علاوه بر این، هدف صددرصدی انرژی‌های تجدیدپذیر چالش هدف و وسیله را پیش می‌آورد. توقف خالص تصاعد گازهای گلخانه‌ای به ویژه دی‌اکسید کربن باید در صدر اولویت‌های سیاره زمین قرار گیرد. تاکید و تمرکز بیش از حد بر باد، خورشید و سایر منابع تجدیدپذیر می‌تواند به غفلت از دیگر مسیرهای کاهش کربن منجر شود. اکنون پس از سال‌ها سرمایه‌گذاری عاقلانه نیست که انرژی هسته‌ای از دستور کار خارج شود. یکی از عوامل اصلی تشدید تصاعد کربن در آلمان این بود که این کشور انرژی هسته‌ای را کنار گذاشت و به زغال‌سنگ روی آورد. فناوری‌های جدیدی از قبیل «حبس مستقیم هوا» که برای جداسازی دی‌اکسید کربن از هوا طراحی شده‌اند می‌توانند نقشی حیاتی ایفا کنند.

به همین ترتیب، کارایی بیشتر انرژی می‌تواند بیشتر از انرژی‌های تجدیدپذیر به کاهش تصاعدها بینجامد. سال گذشته مردم هند با نصب کولرهای جدید دو برابر بیشتر از تولید برق خورشیدی کشور انرژی مصرف کردند. اندازه‌گیری دقیق‌تر مصرف برق می‌تواند شرکت‌ها و خانوارها را به کاهش تقاضا تشویق کند. همان‌گونه که در توافق پاریس آمده است بهتر است کشورها به‌جای تعیین اهداف انرژی پاک بر کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای تمرکز کنند. در سه سال گذشته میزان این تصاعد ثابت مانده بود که نوعی پیشرفت به حساب می‌آید. اما برای کاهش گرمایش جهانی لازم است این انتشار به سرعت کاهش یابد و کاهش آن دهه‌ها ادامه پیدا کند. جهان می‌تواند با استفاده از باد و خورشید در آن مسیر حرکت کند اما بدون پیشرفت‌های بزرگ در سایر جبهه‌ها به مقصد نخواهد رسید.

منبع: اکونومیست