پدیده ترامپ
چرا اوانجلیستهای آمریکایی عاشق ترامپ هستند؟
برای اینکه بدانید چرا مسیحیان میتوانند فرد مغروری را که چندبار ازدواج کرده، عاشقانه دوست بدارند، انجیل رفاه را مطالعه کنید. درک بسیاری از القابی که به دونالد ترامپ نسبت داده شده، از رئیسجمهور گرفته تا فرمانده کل، برای غیرحامیان او دشوار است. اما احتمالاً افتخارآمیزترین لقب از سوی محافظهکاران آمریکایی عنوان شده که سرمایهدار مغرور و سهبار ازدواجکرده را ستایش کرده و «مرد خدا» مینامند.
به جز آن، انبوه برداشتها هنوز، همزمان با اولین ریاستجمهوری ترامپ به خارج از کشور در نوزدهم ماه می ادامه دارد. البته افراد شکاک هنوز صحبتهای تفرقهآمیز ترامپ در کمپینهایش را به یاد دارند. آنها به یاد دارند که این مرد خواستار ممنوعیت کامل ورود مسلمانان بود و پاپ فرانسیس را به خاطر انتقاد به برنامه مهاجرتیاش، یک سرباز پیاده مکزیکی خواند. اما همچنان کاخ سفید اصرار دارد رئیسجمهور ترامپ را رهبری بداند که ادیان و فرقهها را متحد میکند و طی دیدارهایش در عربستان، اسرائیل و رم پیام رواداری و امید برای میلیاردها نفر به ارمغان میآورد. منتقدان همواره به این موضوع شک داشتهاند که مسیحیان محافظهکار و بیش از همه پروتستانهای اوانجلیست سفیدپوست که از حامیان اصلی ترامپ بودهاند، همچنان از رئیسجمهور استقبال کنند. دلیل این امر عمدتاً سیاستهای جهانی ترامپ و وفاداریهای قومیتی اوست. مخالفان تصور میکنند به همین دلیل است که دنبالهروهای باتقوای ترامپ، این معصیتها را به منزله غرور، غضب و شاهد کاذب میدانند و از چنین عبارتهایی برای تحمل عملکردش استفاده میکنند. آنها اشاره میکنند زمانی که جری فالول پسر، رئیس دانشگاه لیبرتی (Liberty University) که یک کالج مسیحی است، ترامپ را رئیسجمهوری رویایی میخواند، او درواقع دستاوردهایی را که قلمرو خدا و انسان را وسعت میبخشد، فهرست میکند. از جمله این موارد میتوان به انتصاب یک قاضی محافظهکار دیوان عالی، نیل گورساچ و نیز طرفداری آشکار ترامپ از اسرائیل اشاره کرد.
به علاوه، برخی دانشمندان علوم سیاسی هنگامی که موفقیتهای ترامپ را در سفیدپوستان اوانجلیست پروتستان که مرتب به کلیسا میروند تشریح میکنند، بیشتر شبیه به انسانشناسان به نظر میرسند تا متخصصان الهیات. این دانشمندان متوجه شدند که برای بسیاری از سفیدپوستان به ویژه در شهرهای کوچک و مناطق روستایی، وفاداری به و حمایت از ارزشهای سنتی انجیل و پذیرش رابطه شخصی معنوی با عیسی مسیح به نشانه ایمان، دقیقاً به مثابه گفتن این است که من یک شهروند ثابتقدم هستم. در چنین دیدگاهی، تفکیک تقوا و پارسایی از سایر موارد هویتی محافظهکاران دشوار خواهد بود؛ از برخورداری از تسلیحات گرفته تا این حس که کشور دارد به دست نااهلان میافتد.
اما، همچنان، اشتباه است که برای توصیف پیوند مذهبی ترامپ با محافظهکاران به دنبال توضیحات صرفاً سکولار باشیم. به یک دلیل، صراحت لهجه ترامپ درباره ملت مسیحی در گذر زمان و با وقوع اتفاقات مختلف تغییر میکند. از طرف دیگر، او شاید آخرین نفر از نسل سیاستمدارانی باشد که به ایمانآورندگان (طرفدارانش) به عنوان یک سرمایه دینی و مذهبی مینگرد که مظاهر مدرنیته آن را به خطر انداخته است. به طور دقیقتر، زبان رئیسجمهور ترامپ، مملو از بازتاب الفاظ جنبشهای مذهبی نیرومند آمریکاست که میلیونها طرفدار دارد و با عنوان تفکر مثبت یا انجیل رفاه شناخته میشود.
برای مورخان دین، مانند کیت بولر از دانشگاه دوک، هنگامی که ترامپ از اهمیت معنویت سخن میگوید، سخنانش یادآور موعظههای بشارت است. ترامپ در سخنرانی برای جشن فارغالتحصیلان دانشگاه لیبرتی در روز سیزدهم ماه می، آیندهای کاملاً درخشان را به حضار وعده داد و گفت که دوران ریاستجمهوریاش به خوبی پیش خواهد رفت. او از این مساله با شادمانی به عنوان کمک بزرگ پروردگار یاد کرد. بسیاری از مومنان، خدا را به عنوان نماد موفقیت میشناسند اما ترامپ حتی از این هم فراتر رفته است. او آمریکایی را توصیف کرد که در آن برندگان، رویاهای خود را به حقیقت مبدل میکنند. او با صدای بلند به فردی 98ساله در میان حضار اشاره کرد که مرگش در سن 40سالگی پیشبینی شده بود اما تا به امروز زنده مانده بود. او به ستایش منادیان امید و خوشبینی و کسانی که شکاکها را نادیده میگیرند، پرداخت و با خشم گفت: هیچ چیز آسانتر و البته تاسفبارتر از منتقد بودن نیست!
این صحبتها از توفیق و موفقیت به راحتی در قالب یک موعظه از سوی واعظانی همچون جول آستین که مرتباً در تلویزیون دیده میشوند جای میگیرد. این قبیل برنامهها مخاطبی هفتمیلیونی دارد که عموماً یک روحانی صاحب خودرو رولزرویس، از کلیسای بزرگ آتلانتا با 30 هزار عضو نیز در آن حضور دارد. این مساله البته چنانکه خانم بولر این ماه در مجمع فیث آنجل که همایشی درباره نقش متقابل دین و سیاست است و دو بار در سال برگزار میشود، توضیح داده است این مساله اتفاقی نیست و ترامپ در جوانی به کلیسایی در نیویورک میرفت که روحانیاش نورمن وینسنت پیل، یک متفکر مثبتاندیش بود. ترامپ در همین کلیسا ازدواج اولش را نیز به صورت رسمی اعلام کرد. یک واعظ رونق و موفقیت به نام پاولا وایت در مراسم تحلیف ترامپ سخنرانی کرد هرچند که شکایتهایی در مورد تکنیکهای عجیب و غریبش وجود داشت که عبادتکنندگان را ترغیب میکرد برای اعمالی همچون کشتن ارواح پلید و ایجاد رونق در زندگی، مبلغی به میزان 229 دلار بپردازند. این مبلغ به میمنت آیه 22:9 انجیل انتخاب شده است که به پیروزی سلیمان بر همه دشمنانش اشاره دارد.
مورد عنایت پروردگار
واعظان رونق موفقیت غالباً از سوی مختصصان الهیات مورد انتقاد واقع شده و دورهگردهای خیابانی لقب میگیرند. گاهی حتی بدعتگذار شناخته میشوند چراکه میگویند مومنان میتوانند قدرتهایی شبیه به خدا به دست آورند تا ثروت و سلامتی خود را مدیریت کنند. این افراد اما دیدگاهی شبیه به دیدگاه ترامپ را ارائه میکنند. «سعادتمند» نام کتابی است که خانم بولر درباره انجیل رفاه نوشته است و در آن به توضیح مرز باریک حرفهای غیرحقیقی و الفاظ مثبتاندیشانه میپردازد. او در ادامه استدلال میکند که این سوءبرداشتها میتواند افراد ورشکسته را به خاطر یک حجم خیالی از پول شکرگزار نشان دهد و یا شخصی با بیماری مرگبار را وادار به این فکر کند که شفا یافته است. همه این مسائل از این باور نشات میگیرد که خواستن یک چیز و نام بردن از آن، سبب به وقوع پیوستنش میشود. دقیقاً مثل خانواده ترامپ، روحانی کلیسای بزرگ و عروس و داماد و فرزندانش نیز به عنوان مدلی مطرح میشوند که لطف و عنایت الهی، چنین توفیقاتی را برایشان به همراه آورده است. اینها برندگانی هستند که پلههای نامرئی نردبان ترقی را یافتهاند. چنین تفکری همیشه برای افراد مشهور احترام قائل است چنانکه یک کلیسا در لسآنجلس ستارهای را در خیابان مشهور هالیوود، برای عیسی مسیح ثبت کرده است. این قبیل جنبشها ریشههای عمیقی دارند که به قرن نوزده بازمیگردد و تا اوایل قرن بیستم و به وقوع پیوستن رکود بزرگ ادامه داشتند. این حرکتها به بشارت برای بهبود زندگی مردم از طرقی که گفته شد، میپرداختند. یکی از مشهورترین جملات آنها نیز این بود: خداوند بانکدار من است و اعتبار و سرمایه من نیکی است. البته هر طرفدار انجیل رفاه لزوماً به ترامپ رای نداده است چراکه بسیاری از طرفداران این روشها سیاهپوستان هستند. اما تاثیر این جنش بر راستگرایان مذهبی بسیار زیاد بوده و همچنان رو به افزایش است. در واقع این نوعی فلسفه الهیاتی برای انسانهای خودساخته است که بخت و اقبال را به سخره میگیرند. سال گذشته رئیسجمهور ترامپ ادعا کرد که خداوند به او اعتماد به نفس میدهد. این مساله یک عقیده محکم آمریکایی است.